Το ποτάμι των χίλιων τυφλών: Οι δύο πλευρές της ανθρώπινης φύσης

Πρόκειται για μια ιστορία με διαχρονικά χαρακτηριστικά και πρωταγωνιστές που συναντάμε ακόμα και σήμερα στον περίγυρό μας, καθώς αλλάζουν μόνο οι συνθήκες. Κάποιοι από τους ήρωες πασχίζουν να κάνουν το σωστό, όπως το ορίζει η κοινή, αλλά και η προσωπική τους ηθική, ενώ κάποιοι άλλοι…

Πιο συγκεκριμένα, το Ποτάμι των χίλιων τυφλών μας ταξιδεύει σε μια φανταστική ορεινή κωμόπολη της Αρκαδίας. Σε πλήρη αντίθεση με τις σχεδόν ειδυλλιακές εικόνες και περιγραφές, καθώς και με το γενικότερο κλίμα ανακούφισης που επικρατεί, μιας και η χώρα μόλις έχει αρχίσει να βγαίνει από τον Εμφύλιο ‒βρισκόμαστε στις αρχές της δεκαετίας του ’50‒, στη Μερζένιστα καιροφυλακτεί το κακό.

Και έρχεται η στιγμή που βρίσκει διέξοδο στη μορφή της Μάγδας Ζεΐρη, χήρας του πρώην δημάρχου. Μεγαλωμένη σε μια οικογένεια με αυστηρά χριστιανικές αρχές, στην πορεία της ζωής της διατήρησε αμείωτη την αίσθηση που είχε για τον εαυτό της ως τοποτηρητή της ηθικής, καθώς και την πεποίθηση ότι όχι μόνο είναι ανώτερη από όλους τους άλλους, αλλά και ότι η κοινωνία μέσα στην οποία ζει δεν της αξίζει.

Αποκομμένη από οποιοδήποτε συναίσθημα ήδη από τότε που δούλευε ως δασκάλα, οπότε δεν είχε καμία επαφή με τους μαθητές της, μεγαλώνοντας άρχισε να βλέπει τους ανθρώπους ως ένα μέσο για να έχει πάντα τον έλεγχο. Όσο ζούσε ο άντρας της, η θέση της ως συζύγου δημάρχου ικανοποιούσε αυτήν της την ανάγκη. Η απώλειά του όμως την οδηγεί με τρόπο έντονο και επιτακτικό σε πράξεις σκοτεινές με μοναδικό οδηγό τη μικροψυχία και την ψευδαίσθηση μεγαλείου που τη διακατέχει. Έτσι, βρίσκει ευάλωτους συμπολίτες της και τους μετατρέπει σε πιόνια, πείθοντάς τους πως ο σκοπός αγιάζει τα μέσα και πως μόνο έτσι θα κερδίσουν την ελευθερία τους.

Η τάση της να ελέγχει τους ανθρώπους πυροδοτεί μια νέα τροπή στην ιστορία.

Είναι πιο εύκολο να μισείς απ’ ό,τι να αγαπάς;

Η εξουσία είναι τόσο ισχυρό ναρκωτικό;

Όταν παρουσιάζεται το ενδεχόμενο να δοθούν χρήματα για την τουριστική ανάπτυξη της κωμόπολης, η Μάγδα αντιδρά έντονα και με αφορμή το δημοψήφισμα που οργανώνεται για να ληφθεί μια απόφαση αρχίζει να πολεμά τον νυν δήμαρχο. Βέβαια ο τρόπος που το κάνει υποκινεί έναν μικρό εμφύλιο, που παρασύρει τους πάντες να στραφούν ο ένας εναντίον του άλλου. Το ποτάμι που κυλάει στη Μερζένιστα δεν φαίνεται ικανό να αναχαιτίσει την ορμή του μίσους.

Ποιο μήνυμα θέλει να περάσει όμως ο συγγραφέας;

Ο Πάνος Δημάκης, μιλώντας για το βιβλίο, έχει αναφερθεί στη συμβολική του διάσταση, που δεν αγγίζει μόνο το κομμάτι της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Όπως πιστεύει ο ίδιος: «Η γλώσσα είναι μια αντανάκλαση της πραγματικότητας, μια ενίοτε λανθάνουσα, κρυφή επεξήγηση της ζωής. Η ζωή χρησιμοποιεί τη γλώσσα για να εκφραστεί, αλλά αυτό που δεν καταλαβαίνει κάποιες φορές είναι ότι ορίζεται από τις ίδιες τις λέξεις. Κανείς δεν ξέρει τι γεννήθηκε πρώτο. Είτε εν αρχή ην ο λόγος είτε όχι, πάντα ένιωθα ένα μεγάλο δέος για τις λέξεις, που με οδήγησε να εισαγάγω στα μυθιστορήματά μου χαρακτήρες και τόπους με συμβολικά ονόματα». Ενδεικτικά αναφέρουμε πως το όνομα της κωμόπολης βγαίνει από τη σερβική λέξη «mrznja», που σημαίνει μίσος. Τα ονόματα των ηρώων άλλοτε δηλώνουν το μίσος και την κακία που νιώθουν, άλλοτε τη σοφία που τους διακατέχει και άλλοτε τη διάθεση προσφοράς και προστασίας.

Η πρόθεση του συγγραφέα όμως δεν είναι απλώς να καταδείξει τη σκοτεινή πλευρά της ανθρώπινης φύσης. Το ποτάμι μπορεί να φέρει τυφλούς, αλλά η ορμή των νερών του μπορεί να έχει και καθαρτικές ιδιότητες, θυμίζοντας στους ανθρώπους ότι ο μόνος σίγουρος δρόμος είναι αυτός της αγάπης και της συμπόρευσης.

Αυτό το βιβλίο είναι ένα δράμα μέσα στα βουνά που ψάχνουν την ανατολή. Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα και μπορείτε να διαβάσετε τις πρώτες σελίδες του βιβλίου.

Πάνος Δημάκης

Το ποτάμι των χίλιων τυφλών

Εκδόσεις Διόπτρα

Σελ.: 453