Canto Festival: Η Γιορτή της Ανθρώπινης Φωνής στη Ρόδο

Με θέμα «Το Ταξίδι», το 1ο Canto Human Voice Festival διοργανώνεται φέτος, στη Μεσαιωνική Πόλη της Ρόδου, από τις 5 έως τις 12 Σεπτεμβρίου 2020, προσκαλώντας σημαντικούς καλλιτέχνες και ομιλητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό, όπως οι ερμηνεύτριες Μαρκέλλα Χατζιάνο, η Νούρια Ριάλ, η Ειρήνη Δερέμπεη, αλλά και ο Γερμανός πρωτοπόρος σκηνοθέτης Γιόχεν Ζάντιγκ και η ακτιβίστρια Τζίνα Μπελαφόντε.

Μιλήσαμε με τον Ρόδιο βαρύτονο Δημήτρη Τηλιακό, εμπνευστή και καλλιτεχνικό διευθυντή και την συνιδρύτρια του φεστιβάλ και πρόεδρο του World Human Forum, Αλεξάνδρα Μητσοτάκη γι' αυτόν τον καινοτόμο καλλιτεχνικό και εκπαιδευτικό θεσμό, αφιερωμένο στην τέχνη του τραγουδιού και την ανθρώπινη φωνή.

—Μιλήστε μας για την ιδέα του Φεστιβάλ, τι είναι αυτό που το κάνει να ξεχωρίζει;
Δ.Τ.: Το Canto είναι ένα πρωτότυπο θεματικό φεστιβάλ αφιερωμένο στην ανθρώπινη φωνή και την τέχνη του τραγουδιού. Oραματιζόμαστε να δημιουργήσουμε μια πρωτότυπη κοινότητα για την τέχνη της φωνής, την εκπαίδευση και το διάλογο, η οποία θα έχει ιδέες για δράση όχι μόνο μια εβδομάδα τον χρόνο, αλλά πολύ περισσότερο.

Γι' αυτό η πρώτη μας επαφή στο νησί έγινε με τα παιδιά του μουσικού σχολείου με τα οποία αναπτύξαμε δημιουργικούς δεσμούς και δράσεις, όπως το Canto Radio, μια ομάδα μαθητών του μουσικού σχολείου Ρόδου σε συνεργασία με τον τοπικό ραδιοφωνικό σταθμό «Ραδιόφωνο Λυχνάρι», που θα κάνουν τις δικές τους ραδιοφωνικές εκπομπές με θέματα που εμπνέονται από την τέχνη της φωνής. Αντίστοιχα και ο Ωδικός Χάρτης, μια πρωτότυπη ιδέα περιήγησης στο νησί της Ρόδου με όχημα το τραγούδι, ένα φαντασιακό ταξίδι που συνδέει την ιστορία του τόπου με την τραγουδιστική έκφραση, αυτό το πρόγραμμα θα εξελιχθεί από τα ίδια τα παιδιά μέσα στο χειμώνα, τον Ωδικό Χάρτη μπορεί κάποιος να επισκεφθεί στον ιστότοπο του φεστιβάλ www.cantofestival.art.

Α.Μ.: To φεστιβάλ, όπως λέει και το όνομά του, είναι μία γιορτή της ανθρώπινης φωνής. Της ανθρώπινης φωνής που έχει την δύναμη να συγκινήσει, να εμπνεύσει, να αλλάξει τον κόσμο. Αλλά βέβαια και της εσωτερικής μας φωνής, μιας φωνής που πρέπει να μάθουμε να ακούμε και να σεβόμαστε αν θέλουμε να αποκτήσουμε το γνώθι σαυτόν, την βάση από όπου μπορούμε να δημιουργήσουμε. Βαδίζουμε προς εξαιρετικά δύσκολους και κρίσιμους καιρούς για τον πλανήτη μας. Είναι κρίσιμη η επόμενη δεκαετία για το μέλλον μας και το μέλλον των παιδιών μας ένα φεστιβάλ, λοιπόν, που μέσα από την τέχνη μας δείχνει πως μπορεί ο καθένας μας ξεχωριστά και όλοι μαζί να συμβάλλουμε σε ένα καλύτερο μέλλον είναι κάτι καινοτόμο και ταυτόχρονα απολύτως απαραίτητο.

—Πώς επιλέξατε τη Ρόδο για το φεστιβάλ; Πώς το υποδέχτηκαν οι φορείς, οι αρχές και η τοπική κοινωνία;
Δ.Τ.: Η Ρόδος είναι η γενέτειρά μου και αυτός είναι ο βασικός λόγος της δημιουργίας αυτού του φεστιβάλ, είναι ο τόπος που αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για τη δημιουργία του, τόπος συνάντησης ανθρώπων και πολιτισμών, που είναι συστατικό στοιχείο και του ίδιου του φεστιβάλ. Oι φορείς οι οποίοι είναι και οι βασικοί χρηματοδότες μας - και μιλάω συγκεκριμένα για την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου και τον Δήμo Ρόδου- υποδέχτηκαν πολύ θετικά αυτή την ιδέα, πιστεύουμε πως βάζει ένα σημαντικό λιθαράκι σε μια ανάπτυξη με πρόσημο τον πολιτισμό και την καλλιτεχνική δημιουργία.

Α.Μ.: Ήταν όνειρο του Δημήτρη να συμβάλλει στην πολιτιστική ανάπτυξη του νησιού του. Πέρα όμως από αυτό, το φεστιβάλ ενεργοποιείται από το World Human Forum μία διεθνή κίνηση πολιτών που έχουμε ξεκινήσει και που θέλει να συνδέσει και να αναδείξει καινοτόμες ιδέες, κάνοντας ξανά τους Δελφούς, που είναι η βάση του, παγκόσμιο κέντρο των καινοτόμων δυνάμεων σε διάφορους τομείς -βεβαίως τυχαίνει και οι δύο να είναι τόποι λατρείας του Απόλλωνα.

Η ιδέα του Δημήτρη, που μας την περιέγραψε σε μία συνάντησή μας στους Δελφούς, ήταν απολύτως εναρμονισμένη με το DNA του WHF και οι συνεργασία μας προέκυψε ως φυσικό αποτέλεσμα. Οι τοπικοί φορείς μας υποστήριξαν από την αρχή, κατάλαβαν το νόημα αλλά και τη φιλοδοξία του εγχειρήματος που στόχο έχει να κάνει την Ρόδο σημείο αναφοράς στον διεθνή πολιτιστικό χάρτη. Το ίδιο και η τοπική κοινωνία που μας αγκάλιασε και ιδιαίτερα τα νέα παιδιά. Άλλωστε οι μαθητές του μουσικού σχολείου Ρόδου αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι του Φεστιβάλ και συμμετέχουν ενεργά στην οργάνωση του.

—Μιλήστε μας για το θέμα του 1ου Canto Festival «To Tαξίδι».
Δ.Τ. Η επιλογή του θέματος για το πρώτο Canto Festival είναι αυτονόητη, το πρώτο ταξίδι του φεστιβάλ, η 1η Γιορτή της Ανθρώπινης Φωνής στη Ρόδο δεν θα μπορούσε να έχει άλλο θεματικό τίτλο από το «Ταξίδι», γιατί η έννοια του ταξιδιού, περισσότερο από κάθε άλλη, αποτυπώνει την ουσία όχι μόνο του τραγουδιού ως τέχνη, αλλά και ως πηγαία ανάγκη του ανθρώπου για την έκφραση των συναισθημάτων του μέσα από το ταξίδι της φωνής.

—Έχετε σημαντικούς καλεσμένους από το εξωτερικό που συμμετέχουν; Τι σας λένε για την προσπάθεια;
Δ.Τ.: Στο φεστιβάλ έχουν προσκληθεί σημαντικοί καλλιτέχνες και άνθρωποι του πνεύματος, τόσο από την Ελλάδα όσο και από το εξωτερικό, όλοι τους είναι ενθουσιασμένοι με την ιδέα και τη δομή του Canto Festival, παίρνουμε πολλά και ενθαρρυντικά σχόλια για την προσπάθεια μας και αυτό μας δίνει πολλή χαρά και δύναμη για να συνεχίσουμε.

Α.Μ.: Το Canto έχει και μία δεύτερη ανάγνωση πολύ σημαντική για εμάς. «Καν'το» με Κάππα, δηλαδή κάνε το, ακολούθησε την φωνή σου και Καν'το. Θα σας πω λοιπόν τι μου είπε χαρακτηριστικά η Τζίνα Μπελαφόντε, κόρη του Χάρυ Μπελαφόντε και μέλος της ομάδας του World Human Forum όταν της το εξήγησα αυτό. (Η ίδια θα συμμετάσχει σε έναν από τους διαλόγους). «Αλεξάνδρα, αυτό είναι υπέροχο! Πως είναι το γνωστό σλόγκαν «Just do it». Εεε! Από εδώ και μπρος, μετά την δυναμική που θα δημιουργήσει το Φεστιβάλ της Ρόδου, θα λέμε «Just Kanto»!

—Το πρόγραμμα συνδυάζει συναυλίες και προβολές, εκπαιδευτικά προγράμματα και συζητήσεις για την ανθρώπινη φωνή και τη δύναμη που κρύβει. Μιλήστε μας για τους τρεις πυλώνες.

Δ.Τ. Στο Canto Festival θα έχουμε την ευκαιρία να ακούσουμε σπουδαίους καλλιτέχνες να ερμηνεύουν έργα της κλασικής μουσικής αλλά και σημαντικά έργα της παράδοσης της νοτιοανατολικής Μεσογείου, θα ακούσουμε και θα μάθουμε από δασκάλους της φωνής για την τέχνη, την τεχνική και τη φυσιολογία της φωνής και του τραγουδιού, θα συμμετάσχουμε σε ανοιχτές συζητήσεις και διαλόγους γενικού προβληματισμού πάνω σε θέματα σχετικά με τον άνθρωπο, τις τέχνες, τη φύση, την ίδια τη ζωή, θα προβληθούν ταινίες με θέμα την ανθρώπινη φωνή, δεν βλέπω κάποια δυσκολία στο συνδυασμό αυτών των εκδηλώσεων, τις οποίες σχεδιάζουμε με οργάνωση, προσοχή και εξειδικευμένη γνώση.

—Μιλήστε μας λίγο για την πολύ ιδιαίτερη έκθεση αφιερωμένη στη Μαρία Κάλλας, που «ανοίγει» το Φεστιβάλ.
Δ.Τ. Η τέχνη και η δύναμη της προσωπικότητας της Κάλλας είναι για τους περισσότερους λυρικούς καλλιτέχνες και όχι μόνο, μια αστείρευτη πηγή έμπνευσης, είχα την μεγάλη τιμή να λάβω την ομώνυμη υποτροφία για τις σπουδές μου από το «Ίδρυμα Υποτροφιών Μαρία Κάλλας», ένα ίδρυμα που δημιουργήθηκε από την ίδια προσφέροντας την αμοιβή της από τις παραστάσεις στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου το 1960 και το 1961.

Στην έκθεση - αφιέρωμα στη Μαρία Κάλλας, που θα ανοίξει το Canto Festival, έχουν επιλεχθεί προσωπικά αντικείμενα από τη συλλογή του Νίκου Χαραλαμπόπουλου, τον οποίο θερμά ευχαριστώ για τη συνεργασία και τη σπουδαία προσφορά του στο Canto Festival.

Τα αντικείμενα αυτά θα εκτεθούν μέσα σε ένα ηχοτοπίο από τις ανάσες, την φωνή που μιλάει και το τραγούδι της, θέλουμε με αυτό τον τρόπο να πραγματοποιήσουμε όσο αυτό είναι δυνατό μια βιωματική επίσκεψη στο βαθύτερο της κόσμο, εστιάζοντας στην ουσία της μεγάλης της τέχνης και πνευματικότητας. Συνθέτης του ηχοτοπίου είναι ο Παναγιώτης Βελιανίτης και την υλοποίηση της έκθεσης επιμελείται η Σεβαστιάνα Κωνστάκη.

Η έκθεση Μαρία Κάλλας είναι για μένα ο ελάχιστος φόρος τιμής και ευγνωμοσύνης που θα μπορούσε να της αποδώσει ένα φεστιβάλ αφιερωμένο στην τέχνη του τραγουδιού.

—Πώς μπορούν να συνδεθούν οι τέχνες με τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης; Πώς μπορεί αυτό το μοντέλο να ωφελήσει σε τοπικό επίπεδο;

Α.Μ.: Οι 17 στόχοι βιώσιμης ανάπτυξης των Ηνωμένων εθνών αποτελούν την παγκόσμια πυξίδα της ανθρωπότητας αν θέλουμε η ανθρώπινη ζωή στον πλανήτη να συνεχίσει να υπάρχει σε βάθος χρόνου. Αν ο ιός μας τρόμαξε ως ανθρωπότητα, ο κίνδυνος από της συνέπειες της κλιματικής αλλαγής και η απώλεια της βιοποικιλότητας είναι ασύγκριτα πιο επικίνδυνη για το ανθρώπινο είδος. Και το σίγουρο είναι ότι δεν το έχουμε ακόμη καταλάβει ως κοινωνία.

Οι τέχνες έχουν την δύναμη να ευαισθητοποιήσουν και να κινητοποιήσουν άμεσα όλους. Ένα φεστιβάλ που οι καλλιτέχνες του μιλούν κυριολεκτικά αλλά και μέσα από το ρεπερτόριό τους για το μεγαλείο της φύσης, ένα φεστιβάλ που γίνεται πλατφόρμα διαλόγου για την βιωσιμότητα και που το ίδιο προσπαθεί να δώσει το παράδειγμα μέσα από την υπεύθυνη κατανάλωση και ενημέρωση για τους στόχους βάζει τους σπόρους. Τέτοιους σπόρους ώστε πολύ γρήγορα νέες προσπάθειες προς αυτή την κατεύθυνση να ανθήσουν σε τοπικό επίπεδο βελτιώνοντας την ποιότητα ζωής στο νησί, προσελκύοντας έναν ποιοτικότερο τουρισμό και αποτελώντας παράδειγμα για τα άλλα Φεστιβάλ της Μεσογείου.

—Ποιο είναι το ιδανικό κοινό για ένα τέτοιο φεστιβάλ;
Δ.Τ. Είναι αυτοί που αγαπούν το τραγούδι, οι άνθρωποι με ανοιχτούς ορίζοντες χωρίς προκαταλήψεις, αλλά και όσοι θέλουν να τις καταρρίψουν, αυτοί που αισθάνονται τη βαθύτερη σύνδεση που έχει η λόγια μουσική με την τέχνη της παράδοσης, οι άνθρωποι με περιέργεια, αυτοί που θέλουν να μάθουν, αυτοί που τραγουδούν κάθε μέρα και κυρίως αυτοί που νομίζουν πως «δεν έχουν φωνή», οι νέοι που συμμετέχουν στο φεστιβάλ και όλοι όσοι νιώθουν πως το τραγούδι βρίσκεται παντού.

Α.Μ.: Το ιδανικό κοινό για εμάς είναι όλοι οι άνθρωποι που αγαπούν το τραγούδι και τη μουσική, που συγκινούνται από την ανθρώπινη φωνή. Από το παραδοσιακό νανούρισμα μέχρι την πιο εμβληματική άρια. Έχω ακούσει τον Δημήτρη να τραγουδά όπερα και παραδοσιακά στην ίδια συναυλία στο Φεστιβάλ του Μολύβου και ανατρίχιασα με την δύναμη της ανθρώπινης φωνής σε όλες της τις εκφάνσεις. Κάθε φορά που ακούω το τρέηλερ του Canto και την φωνή του μαζί με την φωνή της Δόμνας Σαμίου και της Κάλλας αισθάνομαι ότι καλά κάναμε και προχωράμε και ας είναι δύσκολοι οι καιροί.

Αυτό το Φεστιβάλ είναι για το κοινό που ψάχνει τρόπο να εκφράσει την δημιουργικότητά του. Για τα παιδιά, τους νέους και τους μεγάλους που έχουν ανησυχίες αλλά και ιδέες που θέλουν να βάλουν σε πράξη. Αλλά και για όλους τους ανθρώπους που θέλουν να βάλουν μέσω του τραγουδιού την ψυχή τους σε τάξη.