Μπαίνοντας στη Μουσική Βιβλιοθήκη «Λίλιαν Βουδούρη» του Μεγάρου, παίρνεις το ασανσέρ που σε κατεβάζει στα υπόγεια. Δύο ορόφους κάτω ξεκινά η περιήγηση στους θησαυρούς. Στην πρώτη αίθουσα αρχίζει η ψύχρα. Προχωρώντας στα ενδότερα, κουμπώνεις τη ζακέτα. Όταν έχεις φτάσει πια στις αίθουσες με το πιο ευαίσθητο υλικό, το ψύχος έχει εισχωρήσει ήδη στα ρούχα.
Είκοσι χρόνια τώρα, στα υπόγεια αυτά συγκεντρώνεται ένα μεγάλο μέρος του θησαυρού της ελληνικής και ξένης μουσικής των τελευταίων αιώνων. Σε χώρους επισκέψιμους για το κοινό και σε άλλους όπου αποφεύγεται η πρόσβαση, η Βιβλιοθήκη διατηρεί μια συλλογή που σήμερα αριθμεί περισσότερους από 140.000 τίτλους. Πιο συγκεκριμένα, διαθέτει πάνω από 84.000 τίτλους σε βιβλία και παρτιτούρες, 700 τίτλους περιοδικών, 22.000 ηχογραφήσεις, 23.240 τόμους σε μορφή μικροφίλμ, πλούσιο οπτικοακουστικό υλικό, σπάνιες εκδόσεις αιώνων, φωτογραφίες, προγράμματα συναυλιών, πολυάριθμα χειρόγραφα, αρχεία συνθετών και σπάνια ντοκουμέντα, προσωπικά αντικείμενα.
«Γι' αυτό νιώσατε αμέσως το κρύο. Οι θερμοκρασίες εδώ είναι ιδανικές για φύλαξη παλιού χαρτιού και εκείνες που απαιτούνται για να προλαμβάνεται η υγρασία. Επίσης, στον χώρο όπου φυλάσσονται τα πιο παλιά αρχεία το σύστημα πυρόσβεσης δεν γίνεται με νερό αλλά με αέριο, ώστε να μειώνονται οι πιθανότητες καταστροφής σε περίπτωση ανάγκης» μας εξηγεί η Βάλια Βράκα, υπεύθυνη του Αρχείου Ελληνικής Μουσικής της Βιβλιοθήκης.
Ο Μητρόπουλος ενημέρωνε τον Καβάφη για τις μελοποιήσεις και του ζητούσε να κάνει εκείνος τις μεταφράσεις των τραγουδιών στα αγγλικά και γαλλικά, διότι επρόκειτο να τα εκδώσει.
Με το που φτάνει ένα ντοκουμέντο στη Βιβλιοθήκη, οι ειδικοί εξετάζουν αν έχει κάποιο ζωύφιο ή ζωντανό οργανισμό, μένει για λίγο σε εξωτερικό χώρο και στη συνέχεια καταγράφεται, καταλογογραφείται και τοποθετείται σε ειδικά αντιόξινα κουτιά που δεν διαβρώνονται με τον χρόνο.
Το υλικό της Βιβλιοθήκης επικεντρώνεται στη δυτική μουσική αλλά και στην ελληνική (αρχαία, βυζαντινή, δημοτική, ρεμπέτικη και λόγια). Η συλλογή που από το 2007 στεγάζεται στη νέα πτέρυγα του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών συστάθηκε με τη γενναία χορηγία του Ιδρύματος «Λίλιαν Βουδούρη», αλλά μέχρι σήμερα εμπλουτίζεται ασταμάτητα, άλλοτε με δωρεές κι άλλοτε με... χτυπήματα σε δημοπρασίες.
Σε αυτά τα γκρι παραλληλόγραμμα κιβώτια μπορεί κανείς να βρει από δίγλωσσες εκδόσεις για τον Αριστόξενο ‒μία από αυτές του 1652, τυπωμένη στο «Αμστελόδαμον»(!)‒ μέχρι το ρολόι του Μιχάλη Σουγιούλ, την τηλεκάρτα που κάποτε έβγαλε ο ΟΤΕ προς τιμήν του Μίκη Θεοδωράκη κι ένα δικό του κουτί από πούρα Cohiba, πάνω στο οποίο υπάρχει αφιέρωση του τέως βασιλιά Κωνσταντίνου!
Μαζί με τους ανθρώπους της Βιβλιοθήκης και τον μουσικολόγο-διευθυντή του Συλλόγου «Οι Φίλοι της Μουσικής» Αλέξανδρο Χαρκιολάκη ανοίξαμε τα τεράστια συρόμενα ράφια των αρχείων και αναζητήσαμε τα πιο σπάνια και ιδιαίτερα αποκτήματά τους.
Τεράστιο σε όγκο, το αρχείο του Μίκη Θεοδωράκη παραδόθηκε στον οργανισμό από τον ίδιο το 1997 (ο συνθέτης υπήρξε ο πρώτος που τους δώρισε αρχείο). Οι άνθρωποι της Βιβλιοθήκης μάλιστα πήγαν κι ήρθαν αρκετές φορές στο σπίτι του για να μεταφέρουν τα πάντα. Λογικό, αν σκεφτεί κανείς πως σε αυτό βρίσκει κανείς 86 κουτιά με χειρόγραφες παρτιτούρες, 118 κουτιά με γραπτά κείμενα, 5 κουτιά με φωτογραφίες, 27 κουτιά με προγράμματα, 303 δερματόδετους τόμους και 134 κουτιά με τα αποκόμματα Τύπου, όπως τα είχε τακτοποιήσει και αποδελτιώσει από το 1950 ο πατέρας του και στη συνέχεια η σύζυγός του Μυρτώ, 388 τιμητικές διακρίσεις, 102 βιντεοκασέτες, 245 κασέτες ήχου, 90 βιβλία, 13 διατριβές-μελέτες, 53 τεύχη περιοδικών, 40 έντυπες παρτιτούρες, 555 αφίσες, απίθανα γράμματα από την προσωπική του αλληλογραφία και πολλά ακόμα.
Απίθανες και συγκινητικές, όμως, είναι οι χαρτοπετσέτες του Μίκη από τα χρόνια της εξορίας. Την περίοδο 1968-1970, μην έχοντας πού αλλού να γράψει, χρησιμοποιούσε χαρτοπετσέτες στις οποίες κατά τη διάρκεια της εξορίας του σημείωνε σκέψεις, συνθέσεις και διορθώσεις. Έχοντας ήδη μελοποιήσει το «Άξιον Εστί», στις περισσότερες από αυτές γράφει σημειώματα για να εξηγήσει τις συνθετικές του προθέσεις και όσα σχετικά τον βασάνιζαν.
Χειρόγραφες επιστολές του Δημήτρη Μητρόπουλου στον Κωνσταντίνο Καβάφη, δύο τον αριθμό. Ο σπουδαίος Έλληνας συνθέτης και μαέστρος ήταν ο πρώτος που μελοποίησε ποιήματα του Κωνσταντίνου Καβάφη και οι δύο επιστολές αφορούν αυτό ακριβώς το εγχείρημα.
Για την ακρίβεια, ο Μητρόπουλος ενημέρωνε τον Καβάφη για τις μελοποιήσεις και του ζητούσε να κάνει εκείνος τις μεταφράσεις των τραγουδιών στα αγγλικά και γαλλικά, διότι επρόκειτο να τα εκδώσει.
«Θαυμαστέ μου, κύριε Καβάφη! Λαβαίνω το θάρρος να σας γράψω, αν και δεν με γνωρίζετε, γιατί έχω τόσες καλές πληροφορίες για τη μεγάλη καλοσύνη, απλότητα και καταδεκτικότητα που δείχνετε προς τους νέους καλλιτέχνες που ατενίζουν σε σας με θαυμασμό!» ξεκινά το γράμμα. «Προ ενός ήδη χρόνου έγραψα μουσική απάνω σε 14 τραγούδια σας και επειδή είχαν πολύ επιτυχία εδώ, εις την audition που έκαμα, θα 'θελα πολύ να τα τυπώσω τώρα, και ήθελα εν πρώτοις την άδειάν σας και δεύτερον, αν είναι δυνατόν, να μου στείλετε μεταφρασμένα αυτά τα ίδια τραγούδια στη Γαλλική ή ακόμη και στην Αγγλική, γιατί έτσι θα μπορούσα να τα χρησιμοποιήσω και στο Παρίσι που σκοπεύω να πάω...
Πολύ θα με υποχρεώνατε αν μου φροντίζατε αυτήν μου την παράκληση, γιατί δεν θα ήθελα ποτέ να αναλάμβανε άλλος από εσάς τη μετάφραση... Εάν δεν έχετε όρεξη και αυτό σας βαραίνει, τότε δεν πειράζει, θα τα τυπώσω έτσι. Θα ήταν, όμως, κρίμα, πολύ κρίμα... Είστε βέβαιος ότι η Μουσική μου είναι τόσο σύγχρονη όσο και η ατμόσφαιρα η καινούργια που αναδίνουν τα τραγούδια σας. Ο κύριος Αντώνιος Μπενάκης τα ήκουσεν και μπορεί να σας πει ο ίδιος την εντύπωσή του».
Ο μαέστρος επίσης αναφέρει τα ποιήματα ως «Ηδονιστικά», αλλά διευκρινίζει στον Καβάφη: «Δεν ξέρω τι είδους εντύπωση θα σας κάνει αυτός ο τίτλος, μα αν δεν σας αρέσει, δεν τον βάζω απλούστατα». Και καταλήγει: «Ελπίζω, φίλτατε κύριε, να έχω μια απάντηση ευνοϊκή στην παράκλησή μου και σας φιλώ με άπειρο θαυμασμό και σεβασμό το χέρι. Δημήτρης Μητρόπουλος, Οικία Νεγρεπόντη, οδός Όθωνος 12».
Στις επιστολές αναγράφονται οι ημερομηνίες 15 Ιουλίου και 19 Αυγούστου 1926. Για την πρώτη υπάρχει σίγουρα απάντηση του Κ. Καβάφη. Στη δεύτερη δεν ξέρουμε αν ανταποκρίθηκε...
Τα piano rolls. Αυτοί οι φοβεροί κύλινδροι έχουν μέσα τους τυλιγμένο χαρτί πάνω στο οποίο ήταν τυπωμένες συνθέσεις. Τα ρολά αυτά έμπαιναν στις πιανόλες κι έτσι το όργανο μπορούσε να παίζει χωρίς ερμηνευτή τη σύνθεση. Πρόκειται για ένα από τα πρώτα μέσα αναπαραγωγής ήχου. Κάτι σαν τζουκ-μπόξ περασμένων εποχών!
Συνολικά 88 τεμάχια διαφόρων συνθετών υπάρχουν στη Βιβλιοθήκη, μεταξύ των οποίων και η περίφημη «Campanella» του Παγκανίνι σε μεταγραφή του Λιστ! Το εντυπωσιακό με αυτά τα piano rolls είναι ότι για να κατασκευαστούν έπρεπε ο συνθέτης να τα παίξει μια φορά στο πιάνο για να γίνει η καταγραφή. Αυτό σημαίνει πως όσες φορές κι αν ακούγονταν μετά στα διάφορα μέρη όπου υπήρχαν αυτές οι πιανόλες, η αναπαραγωγή ήταν τέτοιας πιστότητας, που άκουγες ακριβώς το αυθεντικό παίξιμο του συνθέτη.
Facsimile της Ηρωικής Συμφωνίας του Λούντβιχ βαν Μπετόβεν. Facsimile είναι η σύγχρονη, αλλά απολύτως ακριβής (μαζί με τους λεκέδες, τον γραφικό χαρακτήρα, τη φθορά, τις σημειώσεις, τα αυθεντικά χρώματα) αναπαραγωγή του πρωτότυπου χειρογράφου ενός συνθέτη. Η συγκεκριμένη μαρτυρά πολλά για τον χαρακτήρα μίας από τις μεγαλύτερες μουσικές ιδιοφυΐες.
Έτσι, στην πρώτη κιόλας σελίδα παρατηρείς την αφιέρωση του συνθέτη στον Ναπολέοντα (ο Μπετόβεν τον θεωρούσε ήρωά του), αλλά όταν στη συνέχεια εκείνος αυτοανακηρύχθηκε αυτοκράτορας, ο Γερμανός απογοητεύτηκε τόσο, που αποφάσισε να τη σβήσει. Την εποχή εκείνη οι διορθώσεις γίνονταν με λεπιδάκι, αλλά το μένος του ήταν τέτοιο, που άνοιξε τρύπα στη σελίδα. Η συγκεκριμένη έκδοση του 1993 κυκλοφορεί παγκοσμίως σε 980 αριθμημένα αντίτυπα (στη Μουσική Βιβλιοθήκη υπάρχει το Νο 179), όλα με την τρύπα στην πρώτη σελίδα!
Βιβλίο του 1770 στο οποίο ο Λέοπολντ Μότσαρτ ανέλυσε τη δική του μέθοδο βιολιού. Ο μπαμπάς Μότσαρτ, αν και μέτριος συνθέτης, υπήρξε έμπειρος δάσκαλος, παιδαγωγός και μέγας μάνατζερ του γιου του. Σε αυτή την έκδοση με την γκόθικ γραμματοσειρά και τις απίθανες διευκρινιστικές γκραβούρες εξηγεί σε επίδοξους μαθητές πώς να κρατούν το βιολί και το δοξάρι, τους δείχνει ασκήσεις εκμάθησης, αναλύει τη φιλοσοφία και τις σκέψεις του. Ο γιος του πάντως την εποχή της συγγραφής του βιβλίου ήταν 14 ετών, είχε ήδη συνθέσει κάμποσες σονάτες και περιόδευε στο εξωτερικό.
Ιδιόχειρες αφιερώσεις του Ισπανού Μανουέλ ντε Φάλια και του Γάλλου συνθέτη και πιανίστα Γκαμπριέλ Φορέ τοποθετημένες σε καδράκια μαζί με τις φωτογραφίες των συνθετών. Κάτι σαν αυτόγραφα εποχής που δώριζαν οι συνθέτες στους θαυμαστές τους.
Ημερολόγιο Πρώτων Βοηθειών της Εθνικής Λυρικής Σκηνής (αγορασμένο σε δημοπρασία). Σε αυτό τον τόμο, που ξεκίνησε να γράφεται στις 20/11/1970 και θυμίζει παλιό λογιστικό βιβλίο, ο γιατρός του οργανισμού κατέγραφε το πλήρες ιατρικό ιστορικό συμβάντων: ποιος χτύπησε, ποιος τον περιποιήθηκε, σε ποια παράσταση συμμετείχε, τι αγωγή συνέστησε (ποια φάρμακα και πόση ακριβώς δόση φαρμάκου έλαβε ο ασθενής), πώς ήταν η εικόνα του, πότε τοποθετείται η επανεξέταση.
Τα πιο συχνά περιστατικά είναι τα χτυπήματα στα πόδια των χορευτών και οι περιπέτειες με τις φωνητικές χορδές των τραγουδιστών («φλόγωσις φαρυγγική» όπως αναφέρει). Ωστόσο, σε μία από τις σελίδες του, με ημερομηνία 6 Αυγούστου 1971, ο γιατρός αντιμετώπισε τον θάνατο, επάνω στο πόντιουμ, του μαέστρου Φάουστο Κλέβα. «Κατά την έναρξη υπέστη καρδιακή προσβολή, μεταφέρθη εις τον προ του Ηρωδείου χώρο παρουσία του υφηγητού καρδιολογίας κου Σαμαρά, ο οποίος εφήρμοσε επί ώρα το φιλί της ζωής, στόμα με στόμα. Ο μαέστρος ήτο κλινικά νεκρός».
Ιnfo:
Συμπληρώνοντας 20 χρόνια από την έναρξη λειτουργίας της, η Μουσική Βιβλιοθήκη «Λίλιαν Βουδούρη» καλεί το Σάββατο 2 Δεκεμβρίου το κοινό σε μια σπονδυλωτή γιορτή.
Στις 16:00 θα πραγματοποιηθούν ξεναγήσεις στους χώρους και στους θησαυρούς της Βιβλιοθήκης.
Μεταξύ 17:00-18:30 θα διεξαχθεί εργαστήρι γνωριμίας παιδιών 6-10 ετών με τα αρχαία μουσικά όργανα και την κατασκευή τους από το γνωστό συγκρότημα ΛύρΑυλος.
Στις 19:00 ο ποιητής Τίτος Πατρίκιος θα μιλήσει για τη σχέση του με τη μουσική.
Στις 21:00, το προκλητικό αριστούργημα του Ερίκ Σατί «Vexations». Περισσότεροι από εξήντα κορυφαίοι Έλληνες πιανίστες συνεργάζονται με τους μαθητές τους και όλοι μαζί θα εναλλάσσονται στο πιάνο σε μια μοναδική μαραθώνια σκυταλοδρομία (επιμέλεια Τίτου Γουβέλη και σκηνοθεσία Πάρι Μέξη). Το έργο θα παιχτεί 240 φορές, όσοι και οι μήνες λειτουργίας της Μουσικής Βιβλιοθήκης.
Στις 20:00 θα παρουσιαστεί ανέκδοτο έργο του Φίλιππου Τσαλαχούρη (παραγγελία της Βιβλιοθήκης) από τη σοπράνο Μάιρα Μηλολιδάκη και τον πιανίστα Τ. Γουβέλη.
Είσοδος ελεύθερη, πληροφορίες: 210 7282778
- Facebook
- Twitter
- E-mail
0