« Pierrot lunaire » Άρνολντ Σαίνμπεργκ

Στον Άρνολντ Σαίνμπεργκ (1874-1951), την ηγετική φυσιογνωμία της Δεύτερης Σχολής της Βιέννης, είναι αφιερωμένη η συναυλία της Τετάρτης 23 Οκτωβρίου (ώρα: 20.30) στην Αίθουσα Δημήτρης Μητρόπουλος, στην οποία το Σύνολο Εαρινού Φεστιβάλ Παξών και η μετζοσοπράνο Αγγελική Καθαρίου θα παρουσιάσουν τη ρηξικέλευθη –για την εποχή της– σύνθεσή του « Pierrot lunaire » για σύνολο και φωνή.

Διευθύνει ο πιανίστας, συνθέτης και μαέστρος Βασίλης Τσιατσιάνης.

Το αφιέρωμα στον πρωτοπόρο δάσκαλο του 20ού αιώνα θα πλαισιωθεί επίσης από έργα των μαθητών του Χανς Άισλερ, Λου Χάρρισον και Νίκου Σκαλκώτα, καθώς και δύο άλλων σπουδαίων δημιουργών της Δεύτερης Βιεννέζικης Σχολής, των Μπεργκ και Βέμπερν.

 Εναρκτήρια σύνθεση της βραδιάς θα είναι το Πρελούδιο και Φούγκα πάνω στο όνομα του Bach για τρίο εγχόρδων, έργο 46 (1934) του Χανς Άισλερ. Γεννημένος στη Λειψία, ο Άισλερ (1898-1962) μετεγκαταστάθηκε στη Βιέννη και μελέτησε σύνθεση με τον Σαίνμπεργκ από το 1919 έως το 1923. Υπήρξε ο πρώτος μαθητής του που υιοθέτησε τη δωδεκατονική και σειραϊκή τεχνική, για να διαφοροποιηθεί στη συνέχεια προσανατολιζόμενος στην πολιτική στράτευση της μουσικής του (ήταν ενεργός υποστηρικτής του Γερμανικού Κομμουνιστικού Κόμματος) και αφομοιώνοντας στοιχεία της τζαζ και του γερμανικού καμπαρέ.

Τον Χανς Άισλερ θα ακολουθήσει στο πρόγραμμα ο Άλμπαν Μπεργκ (1885-1935) με τα Τέσσερα κομμάτια για κλαρινέτο και πιάνο, έργο 5. Τα κομμάτια γράφτηκαν τον Μάιο του 1913, είναι αφιερωμένα στον Άρνολντ Σαίνμπεργκ και εκδόθηκαν επτά χρόνια αργότερα.

 Στη συνέχεια του προγράμματος θα ακουστεί το Μπολερό για βιολοντσέλο και πιάνο του Νίκου Σκαλκώτα (1904-1949). Ο Σκαλκώτας, ύστερα από την αποφοίτησή του με Χρυσό Μετάλλιο από το Ωδείο Αθηνών ως βιολονίστας (1918), σπούδασε σύνθεση με υποτροφία του Ιδρύματος Αβέρωφ στη Γερμανία. Μελέτησε με τους Βάιλ και Γιάρναχ, καθώς και με τον Άρνολντ Σαίνμπεργκ, δίπλα στον οποίο θήτευσε έως το 1931, χάρη σε νέα υποτροφία που του χορήγησε ο Εμμανουήλ Μπενάκης.

Μαθητής του Σαίνμπεργκ υπήρξε και ο Λου Χάρρισον (1917-2003), ο οποίος υπογράφει το Short Set from "Lazarus Laughed" για φλάουτο, βιολοντσέλο και πιάνο, που θα ακουστεί στο δεύτερο μέρος του αφιερώματος στον κορυφαίο Βιεννέζο συνθέτη, παιδαγωγό, θεωρητικό και ζωγράφο.  Μέλος της Δεύτερης Σχολής της Βιέννης υπήρξε και ο Άντον φον Βέμπερν (1883-1945), ο οποίος ήταν και αυτός μαθητής του Σαίνμπεργκ και φίλος του Άλμπαν Μπεργκ. Ο Αυστριακός μουσουργός και αρχιμουσικός θεωρείται ένας από τους χαρακτηριστικότερους εκπροσώπους του δωδεκαφθογγισμού και του σειραϊσμού. Στη συναυλία του Συνόλου του Εαρινού Φεστιβάλ Παξών, το κοινό θα έχει την ευκαιρία να ακούσει το Τρίο εγχόρδων, έργο 20 που γράφτηκε το 1927.

O επίλογος της βραδιάς ανήκει σε μια από τις πλέον εμβληματικές παρτιτούρες του 20ού αιώνα, τον « Pierrot Lunaire » του Άρνολντ Σαίνμπεργκ, ο οποίος επεδίωξε μέσα από αυτή την πρωτοποριακή του σύνθεση «να συναντήσει μια νέα έκφραση», όπως σημείωνε ο ίδιος στο ημερολόγιό του, το 1912. Ο «Πιερρότος στο σεληνόφως», που έχει ως σημείο αναφοράς του την ομώνυμη φιγούρα της commedia dell' arte, γράφτηκε από τον Μάρτιο έως τον Ιούλιο του ίδιου έτους, κατόπιν παραγγελίας της Αλμπερτίνε Τσέμε.

 Η θεματολογία της κάθε ενότητας είναι διαφορετική: η πρώτη αφορά στον έρωτα και στη θρησκεία, η δεύτερη στη βία, το έγκλημα και τη βλασφημία και η τρίτη στα φαντάσματα του παρελθόντος και στην επιστροφή του Πιερρότου στην πατρίδα του, το Μπέργκαμο.

Στη συναυλία της 23ης Οκτωβρίου την υψηλών φωνητικών απαιτήσεων σύνθεση του Σαίνμπεργκ θα αποδώσει η Αγγελική Καθαρίου, μία μεσόφωνος που ειδικεύεται στο σύγχρονο ρεπερτόριο και έχει στο ενεργητικό της πολλές συνεργασίες με γνωστά σύνολα από την Ελλάδα και το εξωτερικό, καθώς και με διακεκριμένους μαέστρους (Αμπάντο, Πλασσόν, κ.ά.). 

Το Σύνολο του Εαρινού Φεστιβάλ των Παξών είναι ένα ευέλικτο σύνολο μουσικής δωματίου. Απαρτίζεται από μουσικούς που έχουν εμφανιστεί σε συναυλίες σε Ελλάδα και εξωτερικό τόσο ως σολίστ, όσο και ως μέλη άλλων συνόλων και ορχηστρών. Σε συνεργασία με την Διεθνή Ακαδημία του Ensemble Modern της Φρανκφούρτης (IEMA) το Σύνολο προετοιμάζει και παρουσιάζει προγράμματα σύγχρονης κατά βάση μουσικής σε καταξιωμένους χώρους του εσωτερικού και του εξωτερικού.

*****