Συνηχήσεις 2018: Musimagery

Για τέταρτη χρονιά, ο Σύνδεσμος Υποτρόφων του Ιδρύματος Ωνάση διοργανώνει τον μουσικό θεσμό «Συνηχήσεις» και για το 2018, μέσα από το πρόγραμμα που θα παρουσιάσει, θα επιχειρήσει έναν τολμηρό διάλογο μεταξύ εικόνας και μουσικής.

Το ντοκιμαντέρ «παντρεύεται» με τη σύνθεση, ο ηλεκτρονικός ήχος με live feed projections και οι πειραματικές μουσικές με τις εικαστικές δομές.

Σύγχρονες μελωδικές συλλήψεις και συνθέσεις οργανώνονται έτσι ώστε να δημιουργήσουν ένα ταξίδι, κατά τη διάρκεια του οποίου το εικαστικό συνδέεται άρρηκτα με το ακουστικό, σε ένα ανατρεπτικό παιχνίδι αισθήσεων και συναισθημάτων.

To πιάνο «ντύνεται» με εικόνες από το ντοκιμαντέρ του Γρηγόρη Βαρδαρινού, Θεσσαλονίκη 1917: Η φωτιά που γέννησε μια πόλη, γεωμετρικά και διαισθητικά σχήματα συνδιαλέγονται με ήχους από σόλο φλάουτο, ενώ η αφήγηση του ποιήματος “Light Breaks Where No Sun Shines” (1934) του Dylan Thomas αποκτά soundtrack από τέσσερα διαφορετικά όργανα.

Τα μέλη του Συνδέσμου Υποτρόφων, Καλλιόπη Μπολοβίνου (φλάουτο), Γιώργος Φαρούγγιας (φαγκότο), Χάρης Παζαρούλας (κοντραμπάσο), Θοδωρής Τζοβανάκης (πιάνο) και Νίκος Λαάρης (μαέστρος/πιάνο), θα μας οδηγήσουν σε αυτή την περιήγηση, έχοντας δίπλα τους τρεις αξιόλογους καλλιτεχνικούς δημιουργούς, τη Βαλεντίνα Ταμιωλάκη (σχεδιασμός φωτισμών), τον Jasper Vanpaemel (audio & video electronics) και τον Μανώλη Παντελιά (σχεδιασμός και επίβλεψη ήχου).

Οι «Συνηχήσεις» είναι ένας πολιτιστικός θεσμός που αποσκοπεί στη συλλογικότητα και τη συνεργασία των μελών του Συνδέσμου Υποτρόφων του Ιδρύματος Ωνάση, με στόχο τη δημιουργική ενασχόλησή τους με τη μουσική, αλλά και την ανάδειξη του πολιτισμού, μέσα από το έργο και τις γνώσεις τους.

Πρόγραμμα

ScriptoRium #1

για πιάνο και live projection feed

Το έργο ScriptoRium #1 γράφτηκε ειδικά για τις «Συνηχήσεις 2018» και αποτελεί το πρώτο μίας σειράς έργων για σόλο όργανο και ενορχηστρωμένο ποιητικό κείμενο. Scriptorium ονομαζόταν το μέρος εκείνο των μοναστηριακών βιβλιοθηκών του Μεσαίωνα, στο οποίο απαγορευόταν οποιοσδήποτε ήχος, συμπεριλαμβανομένης και της ομιλίας, έτσι ώστε η απαιτούμενη συγκέντρωση για την ανάγνωση και την αντιγραφή των χειρογράφων να είναι βαθιά και απόλυτη.

Στο Scriptorium #1, το πιάνο συνδιαλέγεται «ψιθυριστά» με φράσεις ενός ποιήματος του μυστικιστή Σούφι ποιητή Τζελαλουντίν Ρουμί, ο οποίος θεωρείται και ο ιδρυτής του τάγματος των περιστρεφόμενων δερβίσηδων.

Στο projection προβάλλονται θραύσματα από άτιτλο ποίημα του Τζαλαλουντίν Ρουμί (13ος αι.) σε απόδοση του Βίκου Ναχμία.

A Time to Break Silence

Εμπνευσμένο από την ομιλία του Martin Luther King, “A Time to Break Silence” / Speaking the Truth to Power

Η σύνθεση αυτή είναι εμπνευσμένη από τη ζωή και τον τραγικό θάνατο του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, ενός από τους σημαντικότερους ηγέτες του αμερικανικού κινήματος για τα πολιτικά δικαιώματα.

Μετά την είδηση της δολοφονίας του, σε πολλά μέρη των ΗΠΑ δεν τηρήθηκε το ένα λεπτό σιγής, όπως συνήθως γίνεται προς τιμήν μεγάλων προσωπικοτήτων. Ο ρατσισμός εκδήλωνε το πιο αποκρουστικό του πρόσωπο.

Σε κάποια σχολεία, ήταν οι διευθυντές που δεν το επέτρεψαν, αλλού ήταν οι λευκοί μαθητές. Μισό αιώνα αργότερα, ο αγώνας του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ για μια ισότιμη κοινωνία είναι το ίδιο επίκαιρος και σημαντικός.

Η έννοια της Σιωπής, λοιπόν, στον τίτλο του κομματιού είναι διττή. Από τη μία πλευρά, υπάρχει η σιωπή που δεν τηρήθηκε στη μνήμη του Κινγκ. Από την άλλη πλευρά, είναι η σιωπή, αντί για μια απάντηση, που λαμβάνουν οι πολίτες από τους πολιτικούς ηγέτες τους όταν θέτουν ερωτήματα όπως: «Τι μετατρέπει τους καθημερινούς ανθρώπους σε εξεγερμένους;», «Τι γίνεται στις περιπτώσεις αστυνομικής βίας;».

Sequenza I του Luciano Berio & Circumambulation του Yan Maresz

Το 1958, o Λουτσιάνο Μπέριο άρχισε να συνθέτει μια σειρά σχετικά σύντομων κομματιών για σόλο όργανα, με τη γενική ονομασία Sequenzas. Η πρώτη σύνθεση της σειράς ήταν για φλάουτο. Το Sequenza I θεωρείται από τα αριστουργήματα του σύγχρονου ρεπερτορίου για σόλο φλάουτο.

Η Καλλιόπη Μπολοβίνου, σε συνεργασία με τον Φλαμανδό συνθέτη Jasper Vanpaemel, επιδιώκουν να προσθέσουν μια νέα οπτική γωνία στην ακρόαση του κομματιού. Χρησιμοποιώντας σκιές και άλλους αντικατοπτρισμούς, δημιουργούν μια συγκεκριμένη απόσταση από το κοινό. Η απουσία της κλασικής σκηνικής αμεσότητας του ερμηνευτή αντισταθμίζεται με τη δημιουργία μιας έντονης ηχητικο-οπτικής ψευδαίσθησης.

Το Circumambulation, από την άλλη, γράφτηκε το 1996 και είναι ένα σύντομο κομμάτι για σόλο φλάουτο, δομημένο πάνω στην πολυφωνική αντίληψη ενός μονοφωνικού οργάνου. Το επαναλαμβανόμενο κρουστικό στοιχείο συνδυάζεται με μια πιο παραδοσιακή μελωδική γραφή, δημιουργώντας έτσι τη συνεχή και έντονη αντιπαραβολή δύο αντιθετικών μουσικών υλικών.

Το κομμάτι συνοδεύεται από μια οπτική «αφήγηση», σε μια προσπάθεια ανάδειξης των διαφορετικών διαστάσεων της μουσικής σύνθεσης, με τη συνδρομή διαισθητικών και γεωμετρικών σχεδίων, ως ένα είδος μουσικο-γραφικής σημειογραφίας.

Θεσσαλονίκη 1917: Η φωτιά που γέννησε μια πόλη

Το έργο The Great Fire of Salonica: Birth of a City είναι ένα απόσπασμα από το soundtrack του ομώνυμου ντοκιμαντέρ, σε σκηνοθεσία του υποτρόφου Γρηγόρη Βαρδαρινού, το οποίο πραγματεύεται τη μεγάλη πυρκαγιά της Θεσσαλονίκης του 1917. Στις «Συνηχήσεις 2018» παρουσιάζεται μια μεταγραφή του για φλάουτο, φαγκότο, πιάνο και κοντραμπάσο, καθώς το πρωτότυπο είναι γραμμένο για πιάνο και ορχήστρα.

Τη μουσική συνοδεύει οπτικό υλικό του ντοκιμαντέρ: η πολυπολιτισμική Θεσσαλονίκη των αρχών του 20ού αιώνα, η μεγάλη καταστροφή και οι συνέπειές της, η αναγέννηση μέσα από τις στάχτες και η ελπίδα.

5 Ήχοι (light/ breaks/ when/ no/ sun)

Η Εσθήρ Λέμη, στο έργο της 5 Ήχοι, χαρτογραφεί 5 διαφορετικά μοντέλα αφήγησης, τα οποία βασίζονται σε ένα ποίημα για το φως. Το κύριο ενδιαφέρον της επικεντρώνεται στην έννοια της μετάφρασης: στις κοινές δομές μεταξύ της ποίησης και του διαγράμματος μιας παρτιτούρας.

Στο πώς δηλαδή οι εσωτερικές αναγνώσεις μορφοποιούν, εκτός από τη συναυλία για την οποία έχει γραφτεί η παρτιτούρα, το επόμενο βήμα μιας μελλοντικής (άλλης) παράστασης. Ο πρώτος Ήχος είναι μια πρόβα φωτισμού, ο δεύτερος Ήχος αποτυπώνει τη σημασία του σκηνικού χώρου, ο τρίτος την αιώρηση, ο τέταρτος Ήχος είναι ένα σχόλιο για το βλέμμα και ο πέμπτος Ήχος είναι ένας αποχαιρετισμός. Το έργο γράφτηκε ειδικά για τις «Συνηχήσεις 2018».

Συντελεστές

Γρηγόρης Βαρδαρινός: σκηνοθέτης

Παναγιώτης Γουμπούρος: video art

Νίκος Λαάρης: μαέστρος/πιάνο

Εσθήρ Λέμη: συνθέτρια

Μανώλης Μανουσάκης: συνθέτης

Καλλιόπη Μπολοβίνου: φλάουτο

Χάρης Παζαρούλας: κοντραμπάσο

Μανώλης Παντελιάς: σχεδιασμός και επίβλεψη ήχου

Δήμητρα Σιδερίδου: συνθέτρια

Βαλεντίνα Ταμιωλάκη: σχεδιασμός φωτισμών

Θοδωρής Τζοβανάκης: πιάνο

Δήμητρα Τρυπάνη: συνθέτρια

Γιώργος Φαρούγγιας: φαγκότο

Jasper Vanpaemel: audio & video electronics

Καλλιτεχνική επιμέλεια

Ζωή Ζενιώδη