Amp Gallery, Ταξιδιώτες στην Ελλάδα

Ταξιδιώτες στην Ελλάδα
(1900-1950)
Μουσείο Μπενάκη, Πειραιώς 138
Σάββατο 13 Φεβρουαρίου

Όταν άκουγα τις λέξεις «ταξιδιώτες» ή «περιηγητές», το πρώτο πράγμα που ερχόταν στο μυαλό μου είναι γκραβούρες με αρχαία μνημεία ή τοπία από τον 19ο αιώνα. Όταν ακούω για «ταξιδιωτικά λευκώματα» το παραφράζω αυτόματα σε «ταξιδιωτικό οδηγό» και φαντάζομαι αστεράκια της Michelin και το Top 10 μνημείων κάθε περιοχής. Μετά την επίσκεψη στο Μουσείο Μπενάκη (Πειραιώς) άλλαξαν τα στερεότυπά μου και για τα δύο. Εκατόν τριάντα ταξιδιωτικοί τόμοι άφησαν για λίγο τα ράφια της βιβλιοθήκης του μουσείου και εκτέθηκαν στο κοινό σε μια έκθεση με θέμα την Ελλάδα από το 1900 μέχρι το 1950. Σχέδια και φωτογραφίες από ξένους και Έλληνες που αποτυπώνουν μια από τις πιο ταραγμένες χρονικές περιόδους της χώρας και του κόσμου. Έχουμε απελευθερωθεί από τους Τούρκους, έχει σβήσει η επαναστατική «κάψα» και η Ελλάδα ψάχνει να βρει τη νέα της ταυτότητα μέσα από πολέμους, πολιτικές και κοινωνικές αναταραχές. Βαλκανικοί Πόλεμοι, Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος, Μικρασιατική Καταστροφή, δικτατορία Μεταξά, Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος και Εμφύλιος. Μετά η ξενιτιά. Μια Ελλάδα που προσπαθούσε να βρει τα βήματα της σε μια εποχή-κινούμενη άμμο.

Στρατιωτικοί, πολιτικοί, διπλωμάτες και αρχαιολόγοι επισκέπτονται τη χώρα μας για πολιτικά και πολιτιστικά ζητήματα. Η φωτογραφική μηχανή αντικαθιστά σιγά σιγά το μολύβι στα χέρια των διάφορων περιηγητών (αν και υπάρχουν αρκετοί τόμοι με σχέδια). Για θέμα δεν ψάχνουν πια τις ηρωικές μορφές των αγωνιστών του 1821, αλλά προσπαθούν να ανακαλύψουν μια «νέα» χώρα. Στέκονται απέναντι στην καθημερινή ζωή του Έλληνα. Τον ακολουθούν μέσα στις γειτονιές του, στις γιορτές του και στις κοινωνικές εκδηλώσεις. «Μπλέκονται» με τις Αρχές, ακούν τα πρώτα greeklish και βλέπουν τις πρώτες πολυκατοικίες (ως σύμβολο τις αστικής τάξης) να ξεπηδούν ανάμεσα στα αρχαία και στα χαμόσπιτα. Κέντρο είναι η Αθήνα, «πρωταγωνίστρια» η Ακρόπολη, αλλά σε σημαντικούς δεύτερους ρόλους εμφανίζονται το Ναύπλιο, η Κρήτη, η Ζάκυνθος, η Σίφνος, το Άγιον Όρος, η Μακεδονία, ο Μιστράς και οι Κυκλάδες. Εικόνες που ιστορικά είναι τόσο κοντινές, αλλά όσο και να τριγυρίσεις σήμερα δεν θα τις συναντήσεις εύκολα. Εκτός αν πιστέψουμε όλα όσα λέγονται περί οικονομικής χρεοκοπίας και αναμένουμε να δούμε πάλι κοτέτσια γύρω από το Σύνταγμα.

Τόσες φορές που έχει γραφτεί τείνει να καταντήσει σε κλισέ. Ευτυχώς, όμως, που υπάρχουν και ορισμένα κλισέ και καταργούν τον κανόνα. Το λεύκωμα Η Ελλάδα μέσα από τα μνημεία και τις απόψεις της των Ελβετών Φρεντερίκ Μπουασονά και Ντανιέλ Μπο-Μποβ είναι ένα από αυτά που θέλεις να κλέψεις. Ο Ελβετός ξεκίνησε να φωτογραφίσει τον Παρνασσό και κατέληξε να ξεπεράσει με το έργο του την ομορφιά και της πιο «καλοστημένης» καρτ ποστάλ. Επίσης μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν το Ταξίδια σε διάφορα μέρη της Ελλάδας και της Ανατολής του Φώτη Κόντογλου, τα σκίτσα και σχέδια του Βρετανού Απεσταλμένου Όλμπεργκ Λάνκαστερ και οι εκδόσεις (με έδρα την Αθήνα) του Φραντζέσκο Περίλα.

Η έκθεση διοργανώθηκε στο πλαίσιο του 3ου Συνεδρίου Βιβλιοθηκών Τέχνης. Το Μουσείο Μπενάκη φιλοξενεί πολλές χιλιάδες βιβλία όπως και αρχεία στη δική του και είναι ευχάριστο που σημαντικά και συλλεκτικά αντίτυπα έρχονται στο φως. Η έκθεση θα διαρκέσει μέχρι τις 21 Φεβρουαρίου. Λίγη μυρωδιά παλιού χαρτιού δεν κάνει κακό στις μέρες μας.

Σταύρος Διοσκουρίδης

Εγκαίνια έκθεσης
«SUPERNATURE:
An exercise in loads»
AMP Gallery
Τετάρτη 10 Φεβρουαρίου

Δεν έχω δει ποτέ σε τέτοια εγγύτητα επίδειξη μυών από bodybuilders, ή, για να το πω ακριβώς, δεν έχω δει καμιά τέτοια επίδειξη· τελεία. Παρόλο το κόλλημα και το cult γύρω από το bodybuilding και τα γυμναστήρια στις δεκαετίες του '80 και του '90, ήταν κάτι που ποτέ δεν με απασχόλησε. Μέχρι πρότινος. Στα εγκαίνια της έκθεσης, μέσα σε μια αίθουσα κατάμεστη από ένα ενδιαφέρον κράμα κοσμικών, φιλότεχνων, tv trash, και όλων των συνήθων υπόπτων της τέχνης, όλοι έμοιαζαν να περιμένουν με αγωνία την επίδειξη των bodybuilders. Στην ερώτησή μου γιατί αργεί το bodybuilding show, η καλλιτέχνις Ραλού Παναγιώτου, που επιμελείται την έκθεση μαζί με τον Αντρέα Μελά ( ιδιοκτήτη και διευθυντή της ΑΜΡ), μου εξηγεί την προετοιμασία τους. «Τώρα αλείφονται με τις κρέμες και τα λάδια τους και περιποιούνται το σώμα τους ώστε να είναι όσο το δυνατόν πιο εμφανίσιμο για το σόου» ή κάτι τέτοιο θυμάμαι να μου λέει, ώσπου να ανεβούν οι τρεις bodybuilders στη μικρή πασαρέλα και να ξεκινήσουν. Σφυρίγματα ακούγονται παντού στην αίθουσα. Με όσο σεβασμό και εάν θέλησαν να το δούμε η να το δουν αυτό το γεγονός οι επιμελητές, η ετεροτοπία μιας τέτοια επίδειξης σε αίθουσα τέχνης είναι καίρια διασκεδαστική κι ας κάνει κανείς τη δουλειά του σοβαρά από τη μεριά του. Δύο διαφορετικά cult μαζί έχουν ένα ενδιαφέρον! Και ο τρόπος με τον οποίο βλέπουμε και ψυχαγωγούμαστε με την τέχνη πια «σηκώνει» απόλυτα τέτοιες χειρονομίες. Είναι σχεδόν αστραφτερά συνήθεις.

Χαχανητα, λεπτομερή σχόλια για τα σώματα (περισσότερα σίγουρα απο ό,τι για τα έργα) που και που και καμία φευγαλέα σκέψη, και παραλληλισμός όχι τόσο ανάμεσα στα έργα αντικείμενα τέχνης και τα σωματα, όσο ανάμεσα στους καλλιτέχνες και λοιπούς περφόρμερ στη σκηνή της σύγχρονης τέχνης και των  body builders, ακατάπαυστων περφόρμερς στον δικό τους χώρο.  Αμφότεροι ζουν για τον ρόλο, ή ο ρόλος είναι η ζωή τους. Η "παράσταση κλειδώνει" νοηματικά με μικρές προβολές μέσα στον χώρο που απεικονίζουν τους "αθλητές" να προπονούνται στο γυμναστήριο μπροστά στα έργα που παρουσιάζονται στην έκθεση. Και αυτό είναι μια ενδιαφέρουσα ανατροπή και μαζί ένα ισοζύγιο που βοηθάει να μην γελιοποιέιται καμία απο τις δύο διαφορετικές δραστηριότητες - τέχνη και bodybuilding - περισσότερο απο την άλλη ή και τις δύο να "γελιοποιούνται" εξίσου. Η έκθεση σκοπεύει στην σχέση της τέχνης και της φύσης του ανταγωνιστικού bodybuilding,  ή στην σχέση της τέχνης και της άσκησης ως προς την επιθυμία για μετάλλαξη σε μια καινούργια κατάσταση, και τα έργα με ιδιαίτερο και όχι "αναμενόμενο"   η "αυτονόητο" τρόπο οδηγούν σε μια πιο βαθιά ανάγνωση παραλληλισμών. Τα εγκαίνια πάντως είχαν ό,τι ακριβώς χρειαζόταν για να πάρουν επιτυχημένα την χροιά ακόμη μιας παράστασης στην οποία πρωταγωνιστούσαν όλοι όσοι παρευρίσκονταν, καλλιτέχνες, αθλητές, και κοινό -ακριβώς όπως έπρεπε -χωρίς τις προφάσεις σοβαροφάνειας.

Μαρίνα Φωκίδη