Κάτω από το ηφαίστειο, Tell a story

Κάτω από το ηφαίστειο
Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, Πέμπτη 24/02/2011

Ο Μάλκολμ Λόουρι έζησε μια ζωή για να γράψει το αριστούργημά του. Δεν χρειάζεται να σου αρέσουν οι losers ή οι χαμένες ψυχές για να αγαπήσεις αυτό το βιβλίο. Όποιος το διαβάζει το κατατάσσει αμέσως στα κλασικά. Πάνω από εφτακόσιες σελίδες περιγράφουν την τελευταία μέρα στη ζωή ενός Άγγλου πρόξενου που ζει σε μια πόλη του Μεξικού, παραδομένος στον αλκοολισμό. Τη Μέρα των Νεκρών η πρώην γυναίκα του επιστρέφει, προσπαθώντας να διαπιστώσει αν υπάρχει ελπίδα γι' αυτήν τη σχέση που σκότωσε το αλκοόλ. Ανήμπορη να κάνει κάτι, ακολουθεί τον Τζέφρι στο ταξίδι της παρακμής του που οδηγεί και τους δύο στον θάνατο. Στο βιβλίο, κάθε λεπτό της μέρας διαστέλλεται σχεδόν εφιαλτικά για να συμπεριλάβει, πέρα από την πλοκή, τον εσωτερικό κόσμο των ηρώων, το μεξικανικό τοπίο που μοιάζει με προθάλαμο της κόλασης και τις σκεψεις του συγγραφέα πάνω στον έρωτα, τον θάνατο, την απελπισία, την ήττα, τα κούφια λόγια, αλλά και για να περιγράψει το μοναχικό, μαύρο ταξίδι που κάνει κάθε άνθρωπος όταν εξαρτάται από ουσίες. Το βιβλίο έχει τρομακτική ομοιότητα με τη ζωή του συγγραφέα. Αλκοολικός και ο ίδιος, είχε μια παράξενη ζωή, κατατρεγμένη από εφιάλτες, παιδικά τραύματα, σεξουαλική καταπίεση και τύψεις. Έζησε και αυτός στη μεξικανική πόλη που αναφέρει με την πρώτη του γυναίκα, η οποία τον εγκατέλειψε. Όταν κατάφερε να το εκδώσει (αφού το ξανάγραψε πολλές φορές και κινδύνεψε να το χάσει σε μια πυρκαγιά) δεν άντεξε το βάρος της εκκωφαντικής επιτυχίας. Συνέχισε την καταβύθισή του στον κόσμο του Ηφαιστείου για να βρεθεί νεκρός, πνιγμένος στον ίδιο του τον εμετό, στις 26 Ιουνίου του 1957. Διάβασα το βιβλίο πριν από τρία χρόνια κι έκτοτε έψαξα και βρήκα τα στοιχεία της ζωής του, είδα την ταινία του Τζον Χιούστον με τους Άλμπερτ Φίνεϊ και Ζακλίν Μπισέ στους βασικούς ρόλους. Το συγκεκριμένο βιβλίο και ο θρύλος που το περιτριγυρίζει είναι από αυτά που σε ακολουθούν μια ζωή. Περίμενα με μεγάλη ανυπομονησία να δω την παράσταση του Γκι Κασίερς.

Ένα ξύλινο πάλκο είναι το κύριο πεδίο δράσης των ηθοποιών. Δεν υπάρχουν σκηνικά. Μέσα από ένα καταπληκτικό -από τεχνικής άποψης- σκηνοθετικό εύρημα, ο σκηνοθέτης προβάλλει βίντεο που τραβήχτηκαν στο Μεξικό πάνω σε πολλαπλές οθόνες, δημιουργώντας έτσι έναν τρισδιάστατο χώρο φασμάτων, ο οποίος στην ουσία αναλαμβάνει τον ρόλο του σκηνικού. Όταν οι πρωταγωνιστές πίνουν, τα ποτήρια που γεμίζουν και αδειάζουν προβάλλονται στην οθόνη. Όταν ο Τζέφρι πέφτει κάτω μεθυσμένος, το σκηνικό γίνεται οι καυτές πλάκες του δρόμου, όταν μπαίνουν σε έναν κήπο, όλες οι οθόνες γίνονται δέντρα και λουλούδια. Σε κάποιους μονολόγους το πρόσωπο του ηθοποιού προβάλεται στην οθόνη, ενώ αυτός λέει τα λόγια του κρυμμένος πίσω από κάποια άλλη, σαν σκιά του εαυτού του που μιλά στο κενό. Για δύο ώρες παρακολουθήσαμε τους εξαιρετικούς ηθοποιούς να ανασυνθέτουν ένα από τα πιο δραματικά και εσωτερικά σύγχρονα έργα που έχουν γραφτεί, με τρόπο αποστασιοποιημένο, σαν να ήθελαν να αφαιρέσουν κάθε στάλα αίματος που είχαν τα λόγια που έλεγαν. Ακόμα και το εξαιρετικό (σύμφωνα με πολλούς) φινάλε εμένα με άφησε με απορία. Το σκηνικό όπου εκτυλίσσεται αυτό το μυθιστόρημα έχει κάτι από κόλαση. Μια πόλη κάτω από δύο ηφαίστεια. Είναι η Μέρα των Νεκρών, τα κύρια πρόσωπα του βιβλίου είναι στο χείλος μιας εσωτερικής καταστροφής που έχει μόνο έναν δρόμο. Όλα στο βιβλίο είναι υπερτονισμένα. Το χρώμα του ουρανού, οι δρόμοι που καίνε από τη ζέστη, οι καντίνες, η βλάστηση που είναι οργιώδης, σχεδόν επιθετική, οι παράξενοι άνθρωποι που περιτριγυρίζουν τους ήρωες. Όλα αυτά απουσίαζαν από την παράσταση. Εκπληκτικά τα βίντεο, όμως δεν έδειχναν το Μεξικό του Λόουρι. Πιο πολύ τουριστικό θέρετρο θύμιζαν. Ειδικά μια εικόνα όπου έδειχνε έναν κήπο με φρεσκοκουρεμένο γρασίδι και περιποιημένους θάμνους μου προκάλεσε γέλιο. Υπέροχοι οι ηθοποιοί, όμως το παίξιμό τους δεν έφτανε ούτε στο ελάχιστο την καταιγίδα και την καταστροφή που εμφύσησε ο Λόουρι στον Τζέφρι και την Υβόν. Η σύγκριση των πρωταγωνιστών με τους Άλμπερτ Φίνεϊ και Ζακλίν Μπισέ που υποδύθηκαν τους αντίστοιχους ρόλους στην ταινία του Χιούστον ήταν αναπόφευκτη και λειτουργούσε εις βάρος τους. Ο Γκι Κασίερς είναι ένας μεγάλος σύγχρονος σκηνοθέτης με εξαιρετικές ικανότητες και σοβαρό όραμα. Στο παρελθόν έχουμε δει δουλειές του στο Φεστιβάλ Αθηνών με πολύ μεγάλη δύναμη. Η συγκεκριμένη του απόπειρα μάς έκανε να σκεφτούμε ξανά κάτι που νομίζω πως απασχολεί πολλούς θεατές: είναι σχεδόν ακατόρθω- το ένα σημαντικό μυθιστόρημα να γίνει θέατρο. Και ειδικά κάτι τόσο μεγάλο, όπως το Ηφαίστειο.

Την επομένη παρακολούθησα ένα ντοκιμαντέρ που έφτιαξε η καναδική τηλεόραση για τη ζωή του συγγραφέα. Μιάμιση ώρα με συνεντεύξεις από όλους τους κοντινούς του ανθρώπους, μια εις βάθος έρευνα για όλα όσα τον επηρέασαν και όλα όσα τον οδήγησαν να γράψει το Κάτω από το ηφαίστειο. Ο Ρίτσαρντ Μπάρτον διάβαζε αποσπάσματα από το βιβλίο και στην οθόνη προβάλλονταν εικόνες από το Μεξικό του Λόουρι. Κουφάρια, ξερή γη, φυτά σαν τέρατα έτοιμα να σε κατασπαράξουν, νεκροταφεία, ένας τροχός του λούνα παρκ να γυρίζει φωτισμένος απόκοσμα μέσ' στη μεξικανική νύχτα, απεριποίητοι κήποι και ξεχασμένες πισίνες, καντίνες, μεσκάλ, σφαχτάρια κρεμασμένα στον ήλιο, μια πρωτόγονη ταυρομαχία, κίτρινος ουρανός και τα ηφαίστεια. Το σκηνικό που ήθελε ο Λόουρι για το βιβλίο του. Και που έλειπε από την παράσταση.

Μιχάλης Μιχαήλ

8o Tell a Story
Bios, Παρασκευή-Κυριακή 25-27/02/2011

Πέμπτη, 24/2, μάζεψα και 'γω την πραμάτεια μου και με τη βροχή να πέφτει ασταμάτητα έφτασα στο Bios για να στήσω το display της συλλογής μου. Τριάντα πέντε σχεδιαστές, ρούχα, αξεσουάρ, αντικείμενα, κρεμάστρες, καρέκλες, όλα ανάκατα και άψογα συνδυασμένα με κέφι απ' όλους.

Παρασκευή βράδυ υποδεχτήκαμε το κοινό με τέσσερα fashion happenings. Η Euangelia έντυσε τα μοντέλα με τέσσερα γλυπτά ρούχα κατασκευασμένα από χαρτί. Η meet the cat (δηλαδή εγώ) διοργάνωσε ένα live painting. Στη συνέχεια είδαμε σε μια live performance τους τρόπους που μπορούμε να φορέσουμε τα πολυμορφικά κομμάτια της Daniela Pais και, τέλος, ντυμένα με τα θηλυκά ρούχα της Αθηνάς Κόρδα, τα μοντέλα χόρεψαν και περπάτησαν φορώντας ένα μαύρο κουτί στο κεφάλι τους.

Το τριήμερο πέρασε γρήγορα. Οι παλιότεροι συμμετέχοντες γνωρίσαμε τους νέους, παινέψαμε ο ένας τη δουλειά του άλλου, μιλήσαμε για υλικά, πήραμε παραγγελίες από καταστήματα που θέλουν να επενδύσουν στο εναλλακτικό design και δείξαμε τη δουλειά μας σ' όλους εκείνους που χωρίς να έχουν επαγγελματική σχέση με το «άθλημα» αφιέρωσαν 2-3 ώρες για μια περιήγηση στις δημιουργίες μας. Αν έπρεπε να καταλήξω σε ένα συμπέρασμα, αυτό θα ήταν ότι η κρίση ωφελεί σοβαρά τη δημιουργικότητα!

Ιωάννα Κουλούρη