Τρεις μέρες γεμάτες μουσική στο Ultima Festival του Όσλο

Στις αρχές του φθινοπώρου, η Σαβίνα Γιαννάτου και ένα σύνολο διακεκριμένων Ελλήνων και ξένων μουσικών βρέθηκαν στο Όσλο για να ερμηνεύσουν το Wandering Stories.

Με την συγκεκριμένη παράσταση άνοιξε την αυλαία του το Ultima Festival για το 2018. Τo Wandering Stories ήταν ιδανική έναρξη για το πρωτοποριακό αυτό μουσικό φεστιβάλ που φέτος είχε ως κύρια θεματική του τη μετανάστευση και τη μουσική και τους ανθρώπους σε κίνηση.

Το "Wandering Stories" είναι ένα από τα πρώτα ελληνικά μουσικά πρότζεκτ που καταπιάστηκαν με την προσφυγική κρίση προτού λάβει τόσο τραγικές διαστάσεις. Είχε πρωτοπαρουσιαστεί πριν από πέντε χρόνια στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών.

Το Όσλο ζούσε τις τελευταίες ηλιόλουστες μέρες του χρόνου και ο κόσμος απολάμβανε τον ήλιο έξω στους δρόμους. Αυτός ο καιρός λειτουργεί θεραπευτικά σε μια πόλη που φημίζεται για το βαθύ σκοτάδι της κατά την διάρκεια του χειμώνα. Κι όμως τις φωτεινές μέρες σφύζει τόσο από ζωή που μπορεί να σε πλανέψει και να σε κάνει να θέλεις να μείνεις εκεί για πάντα.

Οι συγκινητικές αφηγήσεις πραγματικών προσφύγων χτύπησαν μια ευαίσθητη χορδή στο νορβηγικό κοινό που είχε γεμίσει την κεντρική αίθουσα του δημαρχείου της πόλης. Στην ίδια αίθουσα κάθε χρόνο διοργανώνεται η απονομή των βραβείων Νόμπελ.

Αυτή η θερμή υποδοχή του κόσμου, όμως, δεν αποτέλεσε έκπληξη. Η Νορβηγία είναι από τις πιο απομακρυσμένες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τα προβλήματα επομένως του Νότου δεν φτάνουν με τον ίδιο έντονο βαθμό προς τα εκεί, πέρα από τα δελτία ειδήσεων.

H Σαβίννα Γιαννάτου με το «Wandering Stories» ήταν ιδανική έναρξη για το πρωτοποριακό αυτό μουσικό φεστιβάλ που φέτος είχε σαν κύρια θεματική του την μετανάστευση και την μουσική και τους ανθρώπους σε κίνηση.

Κατά την διάρκεια του φεστιβάλ το Όσλο ζούσε τις τελευταίες ηλιόλουστες μέρες του χρόνου και ο κόσμος απολάμβανε τον ήλιο έξω στους δρόμους. Αυτός ο καιρός λειτουργεί θεραπευτικά σε μια πόλη που φημίζεται για το βαθύ σκοτάδι της, κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Κι όμως τις φωτεινές μέρες σφύζει τόσο από ζωή που μπορεί να σε πλανέψει και να σε κάνει να θέλεις να μείνεις εκεί για πάντα.

Η απαράμιλλη γεωγραφία των καταπράσινων φιορδ από ψηλα, τα επιβλητικά μπρουταλιστικά κτίρια, πλάι σε μοντέρνα κτίρια όπως η όπερα που μοιάζει να επιπλέει πάνω στο νερό, οι δρόμοι γεμάτοι αγάλματα σε κάθε γωνιά, σε κάθε στενό, σου αφήνουν εικόνες που είναι δύσκολο να αποχωριστείς. Είναι δύσκολο να τη σκεφτείς όπως την περιγράφουν τις σκοτεινές μέρες της βαρυχειμωνιάς. Και ο κόσμος φιλόξενος και προσιτός.

Η παράσταση «War Requiem».

Το Ultima είναι ένα μουσικό φεστιβάλ που διοργανώνεται από το 1991, εδώ δηλαδή και 27 χρόνια. Οι εκδηλώσεις του διαρκούν 20 μέρες σε διάφορα σημεία της πρωτεύουσας αλλά και έξω από αυτή. Πιο πειραματικό και avant garde σε χαρακτήρα, ενθαρρύνει τις απρόσμενες συναυλίες και περφόμανς και ακόμη τις πιο περίεργες συνεργασίες. Είναι το πιο σημαντικό και πιο μεγάλο φεστιβάλ που αφορά αυτά τα είδη μουσικής στη Νορβηγία. Μάλιστα, θεωρείται κάπως πιο αιρετικό σε σχέση με άλλα μουσικά φεστιβάλ. Με έναν τρόπο είναι.

Ειδικά, όταν επαναφέρει στο προσκήνιο δημιουργούς όπως ο Γερμανός αντισυμβατικός καλλιτέχνης Kurt Schwitters που βρήκε καταφύγιο στη Νορβηγία για να ξεφύγει από τα δεινά του ναζισμού. Λίγα χρόνια πριν η Γερμανία βυθιστεί σε ένα άλλου είδους σκοτάδι, είχε γράψει το Ursonate, ένα από τα πιο αινιγματικά έργα του, μια κλασική σονάτα όπως μόνο ένας ντανταϊστής μπορούσε να συλλάβει.

Σήμερα θεωρείται από τα πιο σημαντικά sound ποιήματα του 21ου αιώνα και η απαγγελία του αποτελεί μια πρόκληση. Στο Ultima πήρε σάρκα και οστά από τον σπουδαίο Νοτιοαφρικανό δημιουργό William Kentridge που απέδωσε σπαρταριστά το κείμενο, ενώ ταυτόχρονα η μικρή σκηνή του Oslo Opera House πάγωσε για λίγα λεπτά με την ξαφνική εμφάνιση της σοπράνο Ariadne Greif που έμοιαζε σαν να εισβάλλουν τρομοκράτες πάνω στην σκηνή.

Στο φεστιβάλ δοκιμάζονται συνέχεια τα όρια της μουσικής και των ερμηνευτών, όπως π.χ. στην περίπτωση της Idra Nielsen, της Δανής μπασίστριας του Prince που είχαμε την τύχη να δούμε πριν από λίγο καιρό και στην Αθήνα. Τελείως έξω από τα νερά της, η Nielsen συνόδευσε μια κλασική ορχήστρα σε ένα avant garde κομμάτι που είχε γραφτεί αποκλειστικά για σόλο μπάσο.

Στον αντίποδα, ανάμεσα στις εκπλήξεις ήταν η παράσταση The Ship που ανέβηκε στην κυριολεξία στη μέση του πουθενά, πάνω σε ένα φιόρδ, με τις οδηγίες να γράφουν ότι χρειάζονται απαραίτητα ζεστά ρούχα και γερά παπούτσια για να την παρακολουθήσεις.

Η Idra Nielsen, η Δανή μπασίστρια του Prince συνόδευσε μια κλασική ορχήστρα σε ένα avant garde κομμάτι που είχε γραφτεί αποκλειστικά για σόλο μπάσο.

Ποπ και ροκ καλλιτέχνες ακούγονται εντελώς αγνώριστοι μέσα σε πρωτότυπα έργα, όπως αυτό που συνέθεσε ο Νορβηγός Jon Oivind Ness. Στο Popping ένας κακός μάγος απαγάγει τη μουσική και τη φυλακίζει σε ένα κάστρο, και είναι ζήτημα αν κανείς κατάλαβε σε ποιο ακριβώς σημείο της παρτιτούρας ακούγονται η Diana Ross και οι Pink Floyd. Παίχτηκαν τόσο πειραγμένα από το σύνολο κλασικής μουσικής Cicada Ensemble, με σκηνικό το εσωτερικό μιας προτεσταντικής εκκλησίας, που στο τέλος αναρωτιόσουν αν ο Ness γελάει σατανικά ανάμεσα στο ανυποψίαστο κοινό.

Είναι σχεδόν αυτονόητο ότι στο Ultima τα νορβηγικά σχήματα και οι δημιουργοί έχουν ίση βαρύτητα με τους εκλεκτούς ξένους καλεσμένους του. Είναι ένα φεστιβάλ που προωθεί με αξιοζήλευτο τρόπο την τοπική μουσική σκηνή του. Έτσι ένας επισκέπτης από το εξωτερικό μαθαίνει εκτός από τις διάφορες εναλλακτικές περιοχές της πόλης και ιδιαίτερα σχήματα όπως το εξαιρετικό Erlend Apneseth Trio που σε συνεργασία με τον ακορντεονίστα Frode Haltli δίνουν μια από τις πιο μεστές συναυλίες στο πλαίσιο του φεστιβάλ.

Το showcase στην πειραματική σκηνή της Βηρυτού, δείγματα της οποίας θα δούμε την ερχόμενη άνοιξη στη Στέγη, στο πλαίσιο του Borderline Festival, είναι μια πραγματική αποκάλυψη. Υπό την επιμέλεια του πολυτάλαντου Mazen Kerbaj, η βραδιά κλείνει με ένα συναρπαστικό μουσικό τρίο που απαρτίζεται από τον Kerbaj, τον κιθαρίστα Sharif Sehnaoui και τον Raed Yassin στο μπάσο. Αυτοσχεδιασμός όπως δεν τον έχεις ξανακούσει, με ρυθμούς και ξεσπάσματα που σπάνια βλέπεις να ξετυλίγονται ζωντανά. Κι αν κάποια αίσθηση σου μένει από όλες αυτές τις μέρες είναι ακριβώς αυτή.