Ανέστης Λογοθέτης, Expansion

Η τέταρτη παραγωγή την Ημερών Μουσικού Θεάτρου 2017, της Εναλλακτικής Σκηνής της ΕΛΣ, είναι το Expansion, ένα πρόγραμμα με έργα μουσικού θεάτρου του πρωτοπόρου Έλληνα σύνθετη της διασποράς, Ανέστη Λογοθέτη, ο οποίος σφράγισε με το έργο του διαφορετικές κατευθύνσεις της μουσικοθεατρικής γλώσσας.

Ο Λογοθέτης εξερεύνησε με το ιδίωμά του τα εκφραστικά όρια του μουσικού θεάτρου, ιδιαίτερα κατά τη γόνιμη δεκαετία του 1970. Στην παράσταση Expansion, που θα παρουσιαστεί στις 4 και 5 Ιουλίου στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ στο ΚΠΙΣΝ, θα παρουσιαστούν τα έργα: Dispersion (1964), Parallaxe (1960), Mantratellurium (1970), Kybernetikon (1971), Expansion-Kontraction (1960).

Ερμηνεύει το σύνολο σύγχρονης μουσικής dissonArt, ενώ τη σκηνοθεσία υπογράφει, ο γνωστός για τις πειραματικές του παραστάσεις, σκηνοθέτης, Βασίλης Νούλας. Ο σκηνοθέτης, αναφέρει: "Η αναφορά του Λογοθέτη σε επιστημονικά φαινόμενα και σε όρους όπως ο διασκεδασμός [dispersion], η παράλλαξη [parallaxe], η διαστολή-συστολή [expansion-kontraction] παραπέμπουν ίσως στον κοσμογονικό χαρακτήρα της μουσικής, και στοχεύουν σε μια επέκταση-διεύρυνση της ακουστικής (και οπτικής) εμπειρίας. Ωστόσο, για μας, η κίνηση είναι πάντοτε διττή: μπορεί να μιλάμε για την αφηρημένη μουσική των άστρων, για την αναζήτηση καθαρών σχημάτων και τροχιών, όμως δεν παύει να είμαστε εμείς, εδώ, μπροστά σας, μια παρέα ανθρώπων, με καθημερινά ρούχα, με μουσικά όργανα και παρτιτούρες τυπωμένες σε φτηνό χαρτί, και καρέκλες που τρίζουν, μετακινούμενες προκειμένου να βρουν τη σωστή κάθε φορά θέση, πάνω στο ξύλινο πάτωμα της Εναλλακτικής Σκηνής. Μια διαρκής ταλάντωση ανάμεσα στον αφηρημένο κόσμο των ιδεατών μορφών και στην απτή, άμορφη πραγματικότητα. Αυτή η διπλή κίνηση μας κρατάει σε ενάργεια και συχνά, λόγω της αμφισημίας της, μας προκαλεί γέλιο".

Λίγα λόγια για τον συνθέτη

Ο Ανέστης Λογοθέτης γεννήθηκε στις 27 Οκτώβρη του 1921 στον Πύργο της Ανατολικής Ρωμυλίας (σημερινό Μπουργκάς της Βουλγα­ρίας) από Έλληνες γονείς. Το 1934, λόγω των ανθελληνικών διωγμών, μετανάστευσε με την οικογένειά του στη Θεσσαλονίκη, όπου τελείωσε τη Γερμανική Σχολή το 1941. Υποχρεώθηκε από τους κατακτητές να κάνει τον διερμηνέα και για να το αποφύγει πήγε το 1942 στη Βιέννη όπου άρχισε σπουδές μηχανικού στο εκεί Πολυτεχνείο.

Το 1945 ξεκίνησε σπουδές στην Ακαδημία Μουσικής και Παραστατικών Τεχνών της Βιέννης: θεωρητικά, σύνθεση, πιάνο και διεύθυνση ορχήστρας. Αποφοίτησε το 1951 με διάκριση. Το 1952 έλαβε την αυστριακή υπηκοότητα. Συμμετείχε για πολλά έτη στα Διεθνή Θερινά Μαθήματα του Ντάρμστατ. Έως το 1969 εργάστηκε ως επιμελητής μουσικών εκδόσεων σε διάφορους οίκους (Universal, Modern, Geric).

Από το 1952, μια σειρά υποτροφιών (οι περισσότερες της αυστριακής κυβέρνησης) του επέτρεψε να υλοποιήσει τις πειραματικές του ιδέες στη σύνθεση. Παρακολούθησε σεμινάρια και μαθήματα σύνθεσης στη Ρώμη, με υποτροφία της ιταλικής κυβέρνησης (1956, 1958-59), ενώ το 1957 εργάστηκε στο στούντιο ηλεκτρονικής μουσικής του WDR (Κολωνία) κοντά στον Γκότφρηντ Μίχαελ Καίνιχ [Gottfried Michael Koenig], όπου εξοικειώθηκε με την ηλεκτρονική μουσική.

Μέχρι το 1959 έγραψε 65 έργα σε συμβατική σημειογραφία για διάφορους συνδυασμούς οργάνων. Ήδη από το τέλος της δεκαετίας του 1950 είχε ξεκινήσει να αναπτύσσει το δικό του γραφικό σύστημα σημειογραφίας, γράφοντας όλα τα υπόλοιπα έργα του, περί τα 110, με αυτό. Το 1981 προσκλήθηκε από το Στούντιο Ηλεκτρονικής Μουσικής EMS της Στοκχόλμης όπου συνέθεσε το πρώτο του έργο εξ ολοκλήρου μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή. Εκτός από τα πολυάριθμα έργα του για όργανα και φωνές, έγραψε όπερες αλλά και πολλά ραδιοφωνικά έργα (Hörspiele) σε συνεργασία με ραδιοφωνίες του εξωτερικού (SR, WDR, NDR, ORF).

Τιμήθηκε με το βραβείο «Theodor Körner» (1960 και 1963), ενώ, το 1962, μοιράστηκε με τον Ιάννη Ξενάκη το Α' Βραβείο σύνθεσης στο διαγωνισμό του «Αθηναϊκού Τεχνολογικού Ινστιτούτου» του Κ. Δοξιάδη (χρηματοδότηση από τον Μ. Χατζιδάκι). Έλαβε επίσης το Βραβείο της πόλης της Βιέν­νης (1985), το Χρυσό Μετάλλιο της πόλης της Βιέννης (1986), το Τιμητικό Βραβείο των Αυστριακών Ομοσπονδιακών Υπουργείων Παιδείας, Τεχνών και Αθλητισμού (1989) και το Βραβείο «Floriana» για το έργο του Μαντρατε­λούριουμ (Mantratellurium, 1970) το 1993. Πολλές εκθέσεις με τις «γραφικές παρτιτούρες» του έχουν πραγματοποιηθεί στην Αυστρία, στις Ηνωμένες Πολιτείες, στην Αθήνα (Γκαλερί «Ώρα», 1975), στη Θεσσαλονίκη κ.α. Έφυγε από τη ζωή το 1994.