Δυο λαϊκά παραμύθια από την Κάρπαθο

Τη μοναδική εμπειρία της αφήγησης δυο λαϊκών παραμυθιών από την Κάρπαθο σε τοπικό ιδίωμα με τη συνοδεία ενός μουσικού που παίζει κρουστά θα έχουν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν όσοι βρεθούν στο Κέντρο Μελέτης Νεώτερης Κεραμεικής στις 25 Νοεμβρίου, από προπολεμικές καταγραφές του λαογράφου Μιχαηλίδη Νουάρου.

Συνδυάζεται το ερμηνευτικό ενδιαφέρον της τέχνης του παραμυθά με το λαογραφικό, μιας και καταδυόμαστε σε γλωσσικό νησιωτικό κοίτασμα παμπάλαιο. Στα παραμύθια όλα είναι αυθαίρετα — όλα έχουν συμβεί· όλα είναι παρελθόν που το αναβιώνει ο παραμυθάς.

Η μνήμη αυτή που τίθεται σε λειτουργία είναι μνήμη όλου του ανθρώπινου γένους και στην περίπτωσή μας πιο συγκεκριμένα μιας αρχαίας θαλασσινής γωνιάς. Το λιτό θέαμα —ένας μουσικός, μια ηθοποιός— προορίζεται για ενήλικες κυρίως (λόγω της ντοπιολαλιάς), και σε συνάξεις ενηλίκων κυρίως λέγονταν τα παραμύθια.

Το "Ελλούι", είναι ένα καρπαθάκι, και δεν είναι άλλο από τη "Γελλούδα", μια υπερφυσική δύναμη αντίθετη με την γέννηση και την ίδια την ζωή. Πρόκειται για ένα θηλυκό παιδοκτόνο δαιμονικό, που κλέβει παιδιά και ρουφά το αίμα τους, επίσης στεγνώνει τις λεχώνες από το μητρικό γάλα.

Η παράδοση θεωρεί ότι αυτό το πλάσμα ήταν αρχικά μια νεαρή κόρη από τη Λέσβο, που πέθανε πάνω στον τοκετό. Από τότε έγινε ένα δαιμονικό φάντασμα με γυναικεία μορφή που προσπαθεί να βλάψει τις νεαρές μωρομάνες. Γι’ αυτό και όταν γελά ένα μωρό στον ύπνο του, η παράδοση έλεγε ότι πρέπει αμέσως να ξυπνήσει, γιατί υπάρχει φόβος να το ακούσει το Ελλούι (ή Γελλώ ή Γέλλου ή Γιλλού)!

Ήταν γνωστή και τριγυρνούσε από την αρχαιότητα, αλλά τη συναντάμε και στους βυζαντινούς χρόνους, με το όνομα "Γελλώ". Το “Ελλούι” και “ο φτωχός και η κούτσα” είναι τα 2 λαϊκά παραμύθια της Καρπάθου που ζωνανεύουν στη σκηνή του Κέντρου Μελέτης Νεώτερης Κεραμεικής.

Η Ρίτα Λυτού μεγάλωσε στην Κάρπαθο. Αποφοίτησε απο το τμήμα σκηνοθεσίας της Σχολής Κιν/φου Λυκούργου Σταυράκου και παρακολούθησε το θεατρικό εργαστήρι Stulker του Κ.Θεμελή.

Έχει συνεργαστεί με πολλούς σκηνοθέτες σε θεατρικές παραστάσεις, φεστιβάλ και ταινίες, όπως τους Βίκο Ναχμία, Τάκη Τζαμαργιά, Δήμο Αβδελιώδη, Ζωή Λιανοστάθη, Ελένη Αλεξανδράκη, Άγγελο Μέντη, Μίρκα Γεμεντζάκη, Ρούλα Πατεράκη, Αργυρώ Χιώτη, Κάτια Γκουλιώνη, Άγγελο Φραντζή κ.ά., καθώς και με αρκετά θέατρα (Θέατρο Θησείον, Θέατρο Σφενδόνη, Εργοστάσιο, Θέατρο Επί Κολωνώ, Φεστιβαλ Αθηνων, κ.ά.).