Γέλινεκ και Κανέτι δυο νομπελίστες στη Στέγη, δυο σπουδαίες παραστάσεις

Ελφρίντε Γέλινεκ και Νίκολας Στέμαν

Εύχομαι να γίνει στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, αυτό που γινόταν και στο Thalia στο Αμβούργο. Να επαναληφθεί δηλαδή αυτή η οργιώδης παράσταση της Ελφρίντε Γέλινεκ και του Νίκολας Στέμαν σε όλους τους χώρους. Γιατί περί αυτού πρόκειται. Είναι ένα μουσικοθεατρικό όργιο για το χρήμα.

«Το χρήμα τα έπαιξε και την έκανε για αλλού!» τραγουδάνε οι ηθοποιοί και οι χορευτές του θιάσου. Ο Νίκολας Στέμαν είναι 45 ετών και λατρεύει το πανκ. Είναι ένας από τους πιο σημαντικούς σκηνοθέτες της Ευρώπης. Με τη Γέλινεκ συνεργάζεται σταθερά. Αυτή είναι η έκτη τους συνεργασία. Το έργο της ακτιβίστριας, νομπελίστριας και πολυγραφότατης Γέλινεκ γράφτηκε το 2008, λίγο πριν την κατάρρευση της Λίμαν Μπράδερς. Ο τίτλος του είναι Τα συμβόλαια του εμπόρου, με υπότιτλο «Μια οικονομική κωμωδία».

Ανέβηκε πρώτα στο Σάουλσπιλχάουζ της Κολωνίας το 2009 και μετέπειτα στο Ταλία του Αμβούργου. Είναι εντελώς περιττό να σημειώσω ότι ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων, παρά τις ενθουσιώδεις κριτικές που γράφτηκαν.

Αυτή η γραφή λειτούργησε σαν προφητεία για την κρίση της Ευρώπης που μόλις χτυπούσε την πόρτα της. Ο κόσμος του Στέμαν είναι απωθητικός και συγχρόνως ασύλληπτα ελκυστικός. Μόνο ένας σπουδαίος σκηνοθέτης μπορεί να κατορθώσει και να ισορροπήσει αυτό τον συνδυασμό.

Ο Στέμαν είναι αδίστακτος. Οι τραπεζίτες είναι στα πρόθυρα νευρικής κατάρρευσης, οι συνταξιούχοι σε απόγνωση, το χιούμορ του σκηνοθέτη ανελέητο. Η παράσταση αυτή σε όποιο μέρος του κόσμου παρουσιάζεται, προσαρμόζεται στις συνθήκες της κάθε χώρας. Η Γέλινεκ φαντάζομαι δουλεύει ήδη την ελληνική προσαρμογή. Και ο Στέμαν ανυπομονεί να ανέβει στη σκηνή, να αλωνίσει φουαγέ και σκάλες σαν πιανίστας και σαν κομπέρ του τέλεια οργανωμένου οργίου του.

Τα συμβόλαια του εμπόρου

Χάινερ Γκέμπελς και Ελίας Κανέτι και Αντρέ Βιλμς

Αλλος ένας γερμανός σκηνοθέτης, ο Χάινερ Γκέμπελς του οποίου είδαμε την μουσικοθεατρική παράσταση «Μαύρο πάνω σε άσπρο» πριν μερικά χρόνια, επιστρέφει στην Ελλάδα με ένα έργο-εμβληματικό του 2004, με τίτλο γλωσσοδέτη, το Eraritjaritjaka.

Τι σημαίνει; "Νόστος για ότι χάθηκε" στη γλώσσα των Αβορίγινων Αυστραλών. Ο Γκέμπελς είναι βαθιά επηρεασμένος από τον Χάινερ Μύλλερ. Ο γερμανός σκηνοθέτης, συνθέτης, είναι μια από τις μεγαλύτερες προσωπικότητες της Ευρώπης στο χώρο του θεάτρου και της μουσικής. Η δουλειά του τα περιέχει όλα. Η σύνθεσή του είναι μοναδική.

Ελίας Κανέτι

Παίρνει σκέψεις και αφορισμούς του Ελίας Κανέττι, και συνθέτει το έργο. Το βασίζει κυρίως στην αυτοβιογραφική τριλογία του Κανέττι –Η γλώσσα που δεν κόπηκε , Ο πυρσός στο αυτί , και Το παιχνίδι των ματιών . Είναι θέατρο, περφόρμανς και συναυλία. Συναντιούνται ο μοντερνισμός και η ψυχολογία της μάζας με τα εικαστικά, τη μουσική του Ραβέλ και του Σοστακόβιτς, τα multimedia και το live video.

Αντρέ Βιλμς

Υπάρχει στη σκηνή ο πρωταγωνιστής του, αυτός ο αγαπημένος ηθοποιός του Καουρισμάκι, ο Αντρέ Βιλμς, ο οποίος κανονικά, σύμφωνα με το "πρόγραμμα", κάποια στιγμή θα εγκαταλείψει την παράσταση, θα ξεχυθεί στους δρόμους της Αθήνας με μια κάμερα να τον ακολουθεί και θα φτάσει μέχρι την κουζίνα ενός αθηναϊκού σπιτιού. Και θα μαγειρέψει.

Ανυπομονώ. Αν δεν ήταν πολύ κλισέ θα έλεγα ότι θα δούμε δυο μεγάλες στιγμές του ευρωπαϊκού θεάτρου.

Και ο Τζόναθαν Κόου έρχεται στην Ελλάδα.

Είναι ένας από τους αγαπημένους μας συγγραφείς. Ολοι λένε ότι μιλά υπέροχα. Σίγουρα έχει χιούμορ. Θα έρθει στις 4 Δεκεμβρίου στη Στέγη και θα συνομιλήσει επί σκηνής με τη δημοσιογράφο Μαριλένα Αστραπέλου. Αυτή δεν είναι η πρώτη συνάντησή τους.

Η ίδια, όταν την είχαμε ρωτήσει για τον συγγραφέα, τον είχε χαρακτηρίσει "σεμνό και απέριττο Βρετανό" και η συνέντευξή τους συμπεριλαμβάνεται στο βιβλίο της "Πρόσωπα", το οποίο κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Πόλις.

Για το τέλος, επιλέγω ένα κομμάτι από τη συνέντευξη του Τζόναθαν Κόου, που επέλεξε η Μαριλένα για τα "Μικροπράγματα" του Αρη Δημοκίδη.

«Μπορείς να καταλάβεις πολλά για μια χώρα από τον τρόπο με τον οποίο οδηγούν οι κάτοικοί της. Ημουν στη Νάπολη της Ιταλίας πρόσφατα. Οι οδηγοί κόρναραν συνέχεια, χωρίς προφανή λόγο. Για έναν αυτοκινητιστή αυτός είναι ο πιο πρωτόγονος τρόπος να εκφράζεις τα συναισθήματά σου. Ενας Βρετανός θα κορνάρει μόνο όταν προκληθεί σε εξοργιστικό βαθμό. Κουκουλώνουμε αυτό που αισθανόμαστε μέχρις ότου τα πράγματα φτάσουν στο απροχώρητο. Νομίζω ότι αυτήν τη στιγμή ο κόσμος δεν συνειδητοποιεί το μέγεθος της κρίσης και τι του έχει ζητηθεί να στερηθεί. Θα το καταλάβει σε μερικά χρόνια».

Ευτυχώς, ο Κόου, δε θα οδηγήσει στην Αθήνα.

*****