Ο Καρυοθραύστης είναι από τις ελάχιστες παραστάσεις του κλασικού μπαλέτου που μας συναρπάζει και μας συγκινεί ακόμα. Οι σκηνές του, οι ήρωές του, οι επιθυμίες τους μοιάζουν τωρινές και παρόλο που μετράνε 121 χρόνια "ζωής" συνεχίζουν να μας μαγεύουν. Και να μας ταξιδεύουν εκεί όπου όλα είναι πιθανά, δυνατά και πραγματοποιήσιμα. Στη χώρα του φανταστικού, στις μνήμες και τα όνειρα της παιδικής ηλικίας.
Η πρεμιέρα του "Καρυοθραύστη" δόθηκε στις 18 Δεκεμβρίου του 1892 στο Θέατρο Μαριίνσκι στην Αγία Πετρούπολη και η υποδοχή που του επιφύλαξε το κοινό ήταν συγκλονιστική. Την καταπληκτική μουσική του έργου είχε συνθέσει ο Πιοτρ Ίλιτς Τσαϊκόφσκι. Το λιμπρέτο βασίστηκε στο παραμύθι "Ο Καρυοθραύστης και ο βασιλιάς των ποντικιών" του Ερνστ Τεοντόρ Αμαντέους Χόφμαν που διασκευάστηκε από τον Αλέξανδρο Δουμά. Την αξεπέραστη χορογραφία που ακολουθείται ως βάση μέχρι σήμερα υπέγραψε ο Μαριούς Πετιπά. Η συνεργασία τους ήταν μοναδική και η τρυφερή ιστορία του "Καρυοθραύστη" δεν άφησε κανένα ασυγκίνητο.
Όλα διαδραματίζονται την Παραμονή των Χριστουγέννων, σε μια γερμανική πόλη, εκεί όπου η μικρή Κλάρα περιμένει το δώρο της από τον νονό της. Ανοίγοντάς το βλέπει με έκπληξη ένα στρατιωτάκι που χρησιμεύει ως καρυοθραύστης. Όταν όλοι οι καλεσμένοι φεύγουν, η Κλάρα μπαίνει στο σαλόνι για να κοιμίσει το στρατιωτάκι της. Καθώς το ρολόι χτυπά μεσάνυχτα, το κορίτσι αποκοιμιέται και μεταφέρεται σε έναν παραμυθένιο κόσμο, όπου τα παιγνίδια ζωντανεύουν και δίνουν μάχη με τους τεράστιους ποντικούς που εισβάλλουν στο δωμάτιο. Σε αυτή τη μάχη ο Καρυοθραύστης αναδεικνύεται νικητής και μεταμορφώνεται σε έναν όμορφο πρίγκιπα.
Στη δεύτερη πράξη παρακολουθούμε την Κλάρα και τον Πρίγκιπα-Καρυοθραύστη να κάνουν ένα μαγικό ταξίδι, πρώτα στη χώρα της Βασίλισσας του Χιονιού και έπειτα στη χώρα των Ζαχαρωτών και της Νεράιδας Ζαχαρένιας. Το όνειρο όμως δεν κρατάει πολύ. Καθώς ξημερώνουν Χριστούγεννα, η μικρή Κλάρα ξυπνάει και ανακαλύπτει ότι ο γοητευτικός πρίγκιπας των ονείρων της έχει μεταμορφωθεί ξανά στον καρυοθραύστη που της χάρισε ο νονός της.
Μετά την πρεμιέρα του 1892, ο "Καρυοθραύστης" παρουσιάστηκε στο εξωτερικό για πρώτη φορά 42 χρόνια αργότερα. Στο Λονδίνο το 1934. Και εκεί η υποδοχή ήταν μοναδική. Από τότε έχουν γίνει πάμπολλες παραστάσεις σε όλο τον κόσμο, με αρκετές διασκευές στη χορογραφία, καθώς κάθε χορογράφος προσπαθεί να δώσει τη δική του εκδοχή στην ιστορία, πάντα στο πλαίσιο του πρωτότυπου κειμένου. Ο "Καρυοθραύστης" χορογραφήθηκε και από δύο κορυφαίους χορευτές του 20ού αιώνα. Από τον Ρούντολφ Νουρέγεφ για τα Βασιλικά Μπαλέτα της Σουηδίας και τον Μιχαήλ Μπαρίσνικοφ για το American Ballet Theater. Ο καθένας άφησε το στίγμα του ενισχύοντας το μύθο του έργου που δεν παύει να μας εκπλήσσει.
Στην Αθήνα τον "Καρυοθραύστη" θα παρουσιάσουν τα Κρατικά Μπαλέτα Μόσχας που θεωρούνται από τις πιο αναγνωρίσιμες δυνάμεις του κλασικού μπαλέτου της Μόσχας. Με ιδρυτή και καλλιτεχνικό διευθυντή τον Βατσεσλάβ Γκορντέεφ, ένα χορευτή παγκοσμίου φήμης που για πολλά χρόνια ήταν από τα αστέρια των Μπαλέτων Μπολσόι, συνεχίζουν την παράδοση της μεγάλης ρωσικής σχολής, κερδίζοντας αναγνώριση, αναβιώνοντας παραστάσεις που αντέχουν στο χρόνο χαρίζοντας συγκίνηση και έμπνευση.
