Ομάδα Τέχνη, 100 χρόνια

Η έκθεση πραγματοποιείται με την ευκαιρία συμπλήρωσης 100 χρόνων από τη δημιουργία της ιστορικής «Ομάδας Τέχνη», η οποία συστάθηκε με πρωτοβουλία του Νικόλαου Λύτρα, αποτελώντας την πρώτη οργανωμένη έκφραση του ρεύματος του μοντερνισμού στη σύγχρονη ελληνική τέχνη. Στην Ομάδα Τέχνη συναντήθηκαν μερικοί από τους σπουδαιότερους καλλιτέχνες της σύγχρονης ελληνικής τέχνης, μεταξύ των οποίων οι ζωγράφοι Κ. Παρθένης, Κ. Μαλέας, Π. Βυζάντιος, Δ. Γαλάνης, καθώς και ο γλύπτης Μ. Τόμπρος.

Η πρώτη έκθεση της «Ομάδας Τέχνη» εγκαινιάστηκε το 1917 από τον τότε Πρωθυπουργό της Ελλάδας, Ελ. Βενιζέλο. Ο ίδιος εγκαινίασε και την τελευταία και επιβλητική σε μέγεθος έκθεση της «Ομάδας Τέχνη», το 1919, στο Παρίσι, η οποία περιλάμβανε 200 έργα ζωγραφικής, χαρακτικής και γλυπτικής. Σε μια κρίσιμη ιστορική συγκυρία για τη χώρα, η τελευταία αυτή έκθεση ήταν ιδιαίτερης σημασίας για την προβολή των πνευματικών δυνάμεων της σύγχρονης Ελλάδας, ενώ συνδέθηκε με την έναρξη εφαρμογής ενός νόμου της κυβέρνησης των Φιλελευθέρων σχετικά την οργάνωση πολιτιστικών εκθέσεων στο εξωτερικό.

Η πρώτη Ομάδα Τέχνη (1917-1919) υπήρξε μια εξαιρετικά σημαντική συσπείρωση εικαστικών καλλιτεχνών, που εξέφρασε στο πλαίσιο της νεοελληνικής τέχνης την ανάγκη για υπέρβαση του ακαδημαϊσμού και για αμεσότερη σύνδεση με τα κινήματα του ιστορικού Μοντερνισμού.

Η Ομάδα Τέχνη ιδρύθηκε στον απόηχο καλλιτεχνικών συγκρούσεων που προκλήθηκαν με αφορμή την τέταρτη έκθεση του Συνδέσμου Ελλήνων Καλλιτεχνών, τον Απρίλιο του 1917, ως απόρροια της σταδιακής επιβολής νεωτερικών αντιλήψεων έναντι του έως τότε κυρίαρχου ακαδημαϊσμού.

Ηγέτης της Ομάδας ήταν ο Νίκος Λύτρας, που είχε σπουδάσει στη Γερμανία, διατηρούσε άριστες σχέσεις με ακαδημαϊκούς όπως ο Ιακωβίδης και εκπροσωπούσε, για σημαντικό τμήμα της κριτικής και έως την εμφάνιση των Μαλέα και Παρθένη το 1917, τον πιο πρωτοποριακό Έλληνα ζωγράφο της περιόδου.

Κοντά του συνασπίστηκαν οι Λυκούργος Κογεβίνας, Γρηγόριος Ζευγώλης, Κωνσταντίνος Μαλέας, Νικόλαος Οθωναίος, Κωνσταντίνος Παρθένης, Σταύρος Καντζίκης, ο γηραιότερος Οδυσσέας Φωκάς και οι νεότεροι Περικλής Βυζάντιος, Όθων Περβολαράκης, Δημήτριος Στεφανόπουλος, Μιχάλης Τόμπρος. Οι καλλιτέχνες παρουσίασαν στην πρώτη τους έκθεση, τον Δεκέμβριο του 1917, ένα λίγο-πολύ ομοιογενές και νεωτερικό ύφος, που ήταν και το κύριο γνώρισμα του όλου εγχειρήματος.