Η εστίαση είναι ένας από τους μεγαλύτερους κλάδους στην Ελλάδα και από τους πλέον πληττόμενους στην πανδημία. Μετά από δέκα χρόνια οικονομικής κρίσης, ήρθε ο Covid-19 και το κλείσιμο του περασμένου Μαρτίου και τώρα το δεύτερο lockdown, που κανείς δεν ξέρει πόσο θα κρατήσει.
Εκείνο που με βεβαιότητα γνωρίζουν οι άνθρωποι της εστίασης, είναι ότι φέτος θα χαθεί, εκτός των άλλων, και η πιο κερδοφόρα περίοδος κάθε χρόνου, αυτή των Χριστουγέννων.
Η κυβέρνηση έχει λάβει κάποια μέτρα, με το λεγόμενο πακέτο στήριξης, τα οποία όμως, στις περισσότερες περιπτώσεις, αδυνατούν να καλύψουν την έκταση της ζημιάς. Σε πιο τραγική θέση βρίσκονται οι εργαζόμενοι στην εστίαση, που αναγκάζονται να ζουν με ένα πενιχρό επίδομα και ακόμα χειρότερα είναι οι εποχικά εργαζόμενοι χωρίς δικαίωμα επαναπρόσληψης που θα λάβουν ένα έκτακτο επίδομα από τον ΟΑΕΔ και αυτό μετά τις γιορτές «γιατί ο ΟΑΕΔ δεν προλαβαίνει».
Αυτοί είναι οι λόγοι για τους οποίους πριν από λίγες μέρες οι εκπρόσωποι των εργαζομένων πήγαν έξω από το Μέγαρο Μαξίμου με ένα πανό που έγραφε «Πεινάμε».
«Θα υπάρξουν λουκέτα. Είναι βέβαιο. Ήδη στην οδό Σκουφά μέτρησα κάπου 8-9 λουκέτα και ένα-δύο έκλεισαν στη Βαλαωρίτου. Τον τελευταίο μήνα αυτά. Στο Κολωνάκι πλέον ό,τι ξενοικιάζεται, δεν ξανανοικιάζεται».
«Ο κλάδος έχει υποστεί τη μεγαλύτερη ζημιά στην ιστορία του».
Ο κύκλος εργασιών της εστίασης στο πρώτο εξάμηνο υποχώρησε στο 60%-70%, όπως αναφέρουν οι επιχειρηματίες του κλάδου. Οι περισσότεροι μιλούν για «ανεπανόρθωτο πλήγμα» και ήδη κάποιοι έχουν βάλει λουκέτα στα μαγαζιά τους. Το νέο και συνεχιζόμενο lockdown θα αυξήσει περαιτέρω την απώλεια εσόδων και ο φόβος είναι ότι το επόμενο διάστημα θα υπάρξουν και μαζικά λουκέτα.
Οι επιχειρήσεις εστίασης στην χώρα, υπολογίζονται περίπου στις 80.000 και οι εργαζόμενοι που απασχολούν κοντά στους 380.000. Υπηρεσίες take away και delivery διαθέτει ένα ποσοστό 30%-40%, σύμφωνα με παράγοντες του κλάδου, αλλά κι αυτοί που τις διαθέτουν, καταφέρνουν να συγκρατήσουν ένα μικρό μέρος των εσόδων τους. Σοβαρό πρόβλημα επιβίωσης υπολογίζεται ότι έχει περίπου το ένα τρίτο των επιχειρήσεων.
«Η ζημιά είναι δεδομένη» αναφέρει στη LiFO o αντιπρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εστιατορικών και Συναφών Επαγγελμάτων (ΠΟΕΣΕ) Γιάννης Κουζούπης. «Ο κλάδος έχει υποστεί τη μεγαλύτερη ζημιά στην ιστορία του. Η πανδημία ήρθε σε μια στιγμή που οι επιχειρήσεις έβγαιναν από μια περίοδο δεκαετούς κρίσης. Η κυβέρνηση προσπαθεί να σώσει κάτι, αλλά τα μέτρα δεν επαρκούν. Αν η επιστρεπτέα προκαταβολή γίνει μη επιστρεπτέα, ίσως κάποιες επιχειρήσεις να καταφέρουν να σωθούν» υποστηρίζει.
Αυτό είναι και το κεντρικό αίτημα των επιχειρηματιών της εστίασης: να μην επιστραφεί η «επιστρεπτέα» προκαταβολή, τα χρήματα δηλαδή που τώρα παίρνουν ως υποστήριξη, να λάβουν τη μορφή μη επιστρεπτέας επιδότησης, αντί για δανεικά που είναι τώρα.
Τα αιτήματα του κλάδου της εστίασης προς την κυβέρνηση, όπως μας εξηγεί ο κ. Κουζούπης, είναι τα εξής: α) Να μειωθεί ο ΦΠΑ της εστίασης στο 6% και πάντως σε μονοψήφιο αριθμό, β) Η επιστρεπτέα προκαταβολή να μην επιστραφεί συνολικά και όχι μόνο στο 50%, όπως αποφασίστηκε στην τελευταία, γ) Πλήρης κάλυψη όλων των ασφαλιστικών τους εισφορών από το κράτος μέχρι τον Ιούνιο του 2021 και δ) Προστασια του ενοικιοστασίου για μία τετραετία, ώστε να μην υπάρχει η δυνατότητα έξωσης και παράταση των συμβολαίων. Κάποιοι επιχειρηματίες ζητούν και αναστολή όλων των ληξιπρόθεσμων οφειλών, καθώς και απαλλαγή από τα δημοτικά τέλη.
«Χειρότερα από όλους είναι όσοι έχουν καταστήματα στις τουριστικές περιοχές. Θα πάρει 2-3 χρόνια για να ανακάμψει ο τουρισμός» εκτιμά ο κ. Κουζούπης. «Οι εργαζόμενοι έχουν τεράστιο πρόβλημα. Οι εποχικοί έπαιρναν 1.000-1.500 και με αυτά έβγαζαν και τον χειμώνα. Τώρα τι να τους κανει το πεντακοσάρικο;».
«Θα υπάρξουν λουκέτα. Είναι βέβαιο. Ήδη στην οδό Σκουφά μέτρησα κάπου 8-9 λουκέτα και ένα-δύο έκλεισαν στη Βαλαωρίτου. Τον τελευταίο μήνα αυτά. Στο Κολωνάκι πλέον ό,τι ξενοικιάζεται, δεν ξανανοικιάζεται».
Στην ερώτηση αν βοηθάει καθόλου στη συγκράτηση κάποιων εσόδων το delivery και το take away, απαντά: «Τι να βοηθήσει; Λίγα μόνο καταστήματα, κυρίως αυτά που πουλάνε σουβλάκια και πίτσα».
«Η κατάσταση είναι δραματική», λέει ο κ. Κουζούπης, «αλλά το σημαντικότερο είναι η προστασία της δημόσιας υγείας. Αυτό που έχει τη μεγαλύτερη σημασία είναι όταν τελειώσει όλο αυτό, να μετρηθούμε και να είμαστε όλοι εδώ».
«Σε πολλές επιχειρήσεις η ζημιά φτάνει στο 100%» λέει ο Αχιλλέας Κυριακόπουλος, ιδιοκτήτης του εστιατορίου «Παλαιά Αγορά». «Υπάρχουν επιχειρήσεις που έχουν delivery, οι οποίες στην καλύτερη περίπτωση είναι στο 25% του τζίρου. Αλλά οι περισσότερες επιχειρήσεις εστίασης δεν είχαν delivery...». Αναφέρει ότι υπήρχαν ήδη λουκέτα από το πρώτο lockdown και θεωρεί βέβαιο ότι θα υπάρξουν πολλά το επόμενο διάστημα.
Ο Αχιλλέας Κυριακόπουλος, ιδιοκτήτης του εστιατορίου «Παλαιά Αγορά» στη Φιλοθέη, μιλά στη Βασιλική Σιούτη.
Οι εργαζόμενοι της εστίασης πεινάνε
Αντιπροσωπεία εργαζομένων στην εστίαση, πριν από λίγες μέρες, αποφάσισε να πάει έξω από το Μέγαρο Μαξίμου και να αναρτήσει ένα πανό που έγραφε «Πεινάμε».
«Πώς αλλιώς να τους το λέγαμε; Οι περισσότεροι θα κάνουμε Χριστούγεννα χωρίς καθόλου λεφτά» αναφέρουν. «Πριν αντιδράσουμε με τον τρόπο αυτό, δεν δέχονταν να συζητήσουν. Τουλάχιστον μετά από αυτό είπαν ότι θα το δουν» αναφέρει στη LiFO ο Γιώργος Χότζογλου, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εργαζομένων Επισιτισμού-Τουρισμού.
Με τις πιέσεις τους πέτυχαν κάποια παράταση για τα επιδόματα των 534 ευρώ μέχρι και τον Ιανουάριο σε κάποιες κατηγορίες, αλλά αυτό δεν είναι αρκετό, αφού στη συνέχεια οι εργαζόμενοι αυτοί θα λάβουν το επίδομα ανεργίας των 400 ευρώ, που είναι ακόμα μικρότερο. «Η διάρκεια της χορήγησης του επιδόματος ανεργίας από τον ΟΑΕΔ θα είναι μόνο για τρεις μήνες, δηλαδή μέχρι και τον Μάρτιο, ενώ δεν γνωρίζουμε αν θα λειτουργήσουν κανονικά όλες οι επιχειρήσεις την άνοιξη».
«Υπάρχει πρόβλημα επιβίωσης για χιλιάδες ανθρώπους που απασχολούνταν στα ξενοδοχεία και στην εστίαση. Φτάσαμε να μην έχουμε να φάμε ενώ ήμασταν ο μοναδικός κλάδος που κράτησε τη χώρα όρθια στην οικονομική κρίση».
Ο πρόεδρος της ομοσπονδίας υποστηρίζει ότι τα αιτήματά τους είναι κοστολογημένα και δεν πρόκειται για ποσά που δεν μπορεί να αντέξει η κυβέρνηση: «Είναι εκατό εκατομμύρια μέχρι την άνοιξη, για όλες τις κατηγορίες του κλάδου. Ας πούμε ότι είναι και διακόσια. Δεν είναι ποσά που δεν μπορούν να τα δώσουν» λέει.
Σε ερώτηση μας, η γενική γραμματέας του υπουργείου Εργασίας, Άννα Στρατινάκη, υποστήριξε ότι «Οι εργαζόμενοι στην εστίαση είναι απολύτως καλυμμένοι».
Η ερημιά της Σκουφά στο Κολωνάκι. Βίντεο: Πάρις Ταβιτιάν / LiFO
Στο τέλος της πανδημίας τα υπόλοιπα μέτρα στήριξης λέει η κυβέρνηση
Σύμφωνα με το υπουργείο Εργασίας, έως το τέλος του Μαρτίου του 2021 θεωρούν ότι οι εργαζόμενοι είναι προστατευμένοι αφού «το μέτρο της αναστολής συμβάσεων θα συνεχιστεί και τους πρώτους μήνες του επόμενου έτους, με το ποσό της αποζημίωσης στα 534 ευρώ ανά 30 ημερολογιακές ημέρες αναστολής».
Ρωτήσαμε τον γενικό γραμματέα Δημοσιονομικής Πολιτικής, Θάνο Πετραλιά, εάν το κράτος γνωρίζει πόσα χρήματα έχει διαθέσει για την υποστήριξη της εστίασης μέσα στην πανδημία και απάντησε ότι τα ακριβή στοιχεία θα τα έχουν τις επόμενες μέρες, αλλά «πρόκειται για εκατοντάδες εκατομμύρια, αφού η εστίαση και ο τουρισμός είναι οι κλάδοι με την μεγαλύτερη υποστήριξη».
Ο γενικός γραμματέας Εμπορίου, Πάνος Σταμπουλίδης, δηλώνει στη LiFO ότι «αυτό που προέχει τώρα είναι να μη χάσουν οι άνθρωποι τις εργασίες τους». Ο ίδιος υποστηρίζει ότι η κυβέρνηση κάνει πολλά, αλλά «προφανώς δεν αρκούν». «Πήγαμε την κάλυψη του ενοικίου των καταστημάτων εστίασης στο 80%, με την επιστρεπτέα προκαταβολή καλύπτουμε το σύνολο της απώλειας, βάλαμε σε αναστολή τους εργαζόμενους δίνοντας 534 ευρώ χωρίς κρατήσεις και τη δυνατότητα χαμηλότοκων δανείων για τους επιχειρηματίες, με 80% εγγύηση του Δημοσίου» αναφέρει.
«Τα εστιατόρια μας τα κλείσαμε με κρατική εντολή» επισημαίνει ιδιοκτήτης εστιατορίου στην Αθήνα, που δεν θεωρεί τα μέτρα αυτά επαρκή. «Το κράτος μάς δίνει μεν κάποια χρήματα, αλλά αυτά είναι δανεικά. Θα τα ζητήσει πίσω. Στην τελευταία δόση είπε να επιστρέψουμε το 50%, η ουσιαστική βοήθεια όμως θα ήταν να μην επιστρέψουμε τίποτα».
«Εγώ κράτησα όλους τους εργαζόμενους. Τους έβαλα σε αναστολή, σε κάποιους μείωσα τους μισθούς με τη σύμφωνη γνώμη τους και μετέτρεψα κάποιους σερβιτόρους σε διανομείς» απαντά όταν ρωτάμε τι έκανε στη δική του περίπτωση. «Το delivery με το οποίο δουλεύουμε τώρα καλύπτει μόλις το 25% των εσόδων που είχαμε πριν από το lockdown. Με αυτά ζούμε, συν την επιστρεπτέα».
Στην ερώτηση ποια μέτρα θα θεωρούσε επαρκή, απαντά ότι θα ήθελε αύξηση του ποσού της επιστρεπτέας προκαταβολής και κυρίως αυτή να μην είναι «επιστρεπτέα» δηλαδή να μην επιστραφεί. «Για τα ενοίκια, η κυβέρνηση θα έπρεπε να φροντίσει να μας απαλλάξει όσο είμαστε κλειστοί και ας απαλλάξει και τους ιδιοκτήτες από τον ΕΝΦΙΑ. Και φυσικά θα έπρεπε να υπάρξει και πλήρη αναστολή των πληρωμών των ΔΕΚΟ» λέει.
Ο αναπληρωτής υπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Νίκος Παπαθανάσης, απαντώντας στα αιτήματα περί επέκτασης των μέτρων στήριξης, έχει δηλώσει ότι επειδή δεν γνωρίζουν πότε θα τελειώσει η υπόθεση της πανδημίας «κρατάνε δυνάμεις», υποστηρίζοντας ότι «δεν πρέπει να ανησυχεί κανένας Έλληνας».
Στην ερώτηση της LiFO, αν προβληματίζει την κυβέρνηση το ενδεχόμενο των λουκέτων στην εστίαση, απαντά καταφατικά, αλλά μεταθέτει στο μέλλον τις σχετικές αποφάσεις: «Μας προβληματίζει. Καθώς θα φτάνουμε στο τέλος, θα ληφθούν όλα υπόψη στα προγράμματα στήριξης που θα κάνουμε, μέσω ΕΣΠΑ. Αυτήν τη στιγμή δεν μπορούμε να τρέξουμε τα προγράμματα αυτά. Είναι νωρίς. Το ίδιο κάνουν και τα άλλα κράτη-μέλη της ΕΕ. Εξαρτάται και από τη δημοσιονομική δυνατότητα του κράτους τότε. Τώρα ούτε το κράτος έχει έσοδα. Δανειζόμαστε. Τα αιτήματα του κλάδου θα τα δούμε στο τέλος της πανδημίας».
Αρκεί να υπάρχει ο κλάδος βέβαια και να μην τον έχει αφανίσει η μεγάλη δοκιμασία.
