Υπέρ αδυνάτου

H εταιρεία θεάτρου 1+1=1 παρουσιάζει μια σκηνική σύνθεση βασισμένη στο λόγο "Υπέρ του αδυνάτου" του Λυσία (403 π.Χ.) και στο γλυπτό "Μικρή χορεύτρια δεκατεσσάρων ετών" του Ντεγκά (1881).

Ένας ανάπηρος, μπροστά στη Βουλή, κατηγορούμενος, αγωνίζεται για την αξιοπρέπεια που δικαιούται. Μια μαθητευόμενη χορεύτρια εκτίθεται σαν «τέρας» μέσα στο κλουβί, ερήμην της. Είναι μικροί, ταπεινοί, ουσιαστικά ανώνυμοι. Θα κατηγορηθούν για αυθάδεια, αλαζονεία. Αλλά στέκουν στα πόδια τους και «εκτίθενται», από θέση ασθενή, αξιώνοντας προσοχή, σεβασμό, χώρο. Αναγκασμένοι να υπερασπιστούν μόνοι τον εαυτό τους (αυτή βουβά, αυτός με δάνεια ευφράδεια), διεκδικούν μια θέση κάτω απ’ τον ήλιο.

Ο λόγος Υπέρ αδυνάτου του Λυσία γράφτηκε μετά την πτώση των Τριάκοντα Τυράννων (403 π.Χ.) και εκφωνήθηκε στη Βουλή των Αθηναίων, από έναν ανάπηρο και άπορο (αδύνατο) πολίτη, για να υπερασπιστεί το δικαίωμά του στο επίδομα που του παρείχε η πόλη.

Το γλυπτό Μικρή χορεύτρια δεκατεσσάρων ετών του Ντεγκά εκτέθηκε πρώτη φορά το 1881 στο Salon des Indépendants μέσα σε μια γυάλινη προθήκη, όπως τα «αξιοπερίεργα» των Μουσείων Φυσικής Ιστορίας. Η «ασχήμια» του προκάλεσε σκάνδαλο στο φιλότεχνο κοινό. Το έργο σηματοδότησε βαθιά ρήξη στην ιστορία της γλυπτικής.

Η παράσταση αρθρώνεται σε τρία επίπεδα που τέμνονται, τον ηθοποιό/ περφόρμερ, τον «υπόδικο» και το έκθεμα. Κοινό στοιχείο, η εκούσια, η αναγκαστική και η διαμεσολαβημένη έκθεση. Και η διεκδίκηση του ατομικού χώρου. Μια συνάντηση ανάμεσα στον ερμηνευτή, τον ανάπηρο και το κέρινο ομοίωμα που ερευνά τα όρια της τέχνης, της δημοκρατίας και της ανθρώπινης κατάστασης.

Ο Υπέρ αδυνάτου λόγος του Λυσία αποτελεί λαμπρό δείγμα χρήσης του ορθού λόγου που θα κυριαρχούσε για τους επόμενους πολλούς αιώνες κατά τη δόμηση και την άνθηση του δυτικοευρωπαϊκού πολιτισμού.

Το γλυπτό Μικρή χορεύτρια του Ντεγκά συνιστά ένα από τα πρώτα δείγματα τέχνης που μιλά για την κατάρρευση των αξιών και της εικόνας του δυτικοευρωπαϊκού πολιτισμού και των προβλημάτων που δημιούργησε αυτός ο πολιτισμός.