Το ιστορικό "κατηγορώ" της Γκρέτα Τούνμπεργκ
...και πως εμπνεύστηκε από την ίδια, για τη δημιουργία μιας
"βίλας Τούνμπεργκ", το αρχιτεκτονικό περιοδικό Accatone
Το 2020, το βελγικό περιοδικό αρχιτεκτονικής Accattone συμμετείχε στην ομαδική έκθεση Houses for Superstars. Hypermediated architecture στη Villa Noailles, στο Hyères της Γαλλίας.
Έξι αρχιτεκτονικά γραφεία κλήθηκαν να επιλέξουν ένα/μία "σούπερ σταρ" και να σχεδιάσουν μια βίλα με τη μορφή μιας μακέτας ή μιας εγκατάστασης. Ακολουθώντας τα θέματα που διερευνήθηκαν στο τεύχος του # 6, το Accattone και η ομάδα του παρουσίασαν μία "μετα-καθιστική βίλα" αφιερωμένη στην "προστάτιδα φιγούρα" της Γκρέτα Τούνμπεργκ, η οποία προσεγγίζει το μεταβαλλόμενο κλιματικό καθεστώς μέσα από την ανθρώπινη, φυτική, και ζωική μετανάστευση την οποία συνεπάγεται.
Την πρόταση διατύπωσε το περιοδικό Accattone (Ismaël Bennani, Sophie Dars, Orfée Grandhomme, Carlo Menon, Galaad Van Daele) σε συνεργασία με τους αρχιτέκτονες Alice Nouvet, Alice Paris, Camille Pons και Plant & Houtgoed (Jeroen Deseyn, Nicolas Vandenplas). Μία παραγωγή των Accattone, Plant & Houtgoed και Villa Noailles με την υποστήριξη των Wallonie-Bruxelles Architectures.
*
"Η Γκρέτα Τούνμπεργκ ενσαρκώνει ένα νέο τύπο superstar: μία περιβαλλοντολογική icon, έναν μεσσία του κλίματος, μία ηγερία της δυσαρέσκειας της νέας γενιάς απέναντι στην αδράνεια των πολιτικών και την αδιαφορία τους μπροστά "στο σπίτι που καίγεται".
Η αλλαγή μοντέλου που επιβάλλεται για την κοινωνία μας συνεπάγεται μια βαθιά αναθεώρηση των κατασκευαστικών μας συνηθειών και των τρόπων ζωής μας. Με ποιο τρόπο τότε να συλλάβουμε μία βίλα της οποίας η ταυτότητα να αναδύεται μέσα από την επίδραση του λόγου της Γκρέτα Τούνμπεργκ πάνω στους αρχιτέκτονες; Και σε ποιους απευθύνεται;
'Εχει περάσει η εποχή της απλής βίλας, τώρα σήμανε η ώρα της "βίλας της φιλοξενίας", της συλλογικής βίλας που έρχεται ως αντίδραση στις επιπτώσεις της κλιματολογικής αλλαγής και στις μαζικές μεταναστεύσεις που προκαλεί. Μία μετα-καθιστική βίλα που αμφισβητεί την έννοια που δίνουμε στην ατομική ιδιοκτησία, δημιουργώντας μία νέα τυπολογία που μπορεί να αναπαραχθεί. Σ' αυτήν τη βίλα δεν ζει η Γκρέτα Τούνμπεργκ, αλλά γίνεται η "προστάτιδα φιγούρα" της.
Η βίλα βρίσκεται σε ένα μεταναστευτικό πέρασμα κάθε ειδών, με διάσπαρτες στάσεις όπως η φάρμα του Cédric Herrou στην κοιλάδα της Roya που υποδέχεται μετανάστες στα γαλλο-ιταλικά σύνορα, ή οι "τόποι ζωής" για αυτιστικά παιδιά που δημιούργησε ο Fernand Deligny στα όρη των Cévennes ή ακόμη και το καταφύγιο του Wim Cuyvers στο Jura, στο Montavoix, που δέχεται οδοιπόρους, περιθωριακούς και νέους παραβατικούς.
Η βίλα Τούνμπεργκ που αποτελείται από ένα σύνολο διάσπαρτων χώρων που διαμορφώνουν έναν "τόπο" με αδιάκριτα όρια, είναι τελείως ανοιχτή, πορώδης, και είναι φτιαγμένη για να διασχίζεται. Υποδέχεται τόσο τους ανθρώπους, όσο και τα φυτά και τα ζώα, στην προσπάθεια τους να διαφύγουν από την περιβαλλοντολογική αποσύνθεση, αναγνωρίζοντας με αυτήν τη ριζοσπαστική φιλοξενία την αξία των πολλαπλών καλεσμένων της. Προσφέρει έτσι ταυτόχρονα τη δυνατότητα μιας προσωρινής ζωής και μιας πολιτικής οικιακής ζωής που σχηματίζεται μέσα σ' αυτήν την ανθρώπινη-μη-ανθρώπινη μεταβατική συλλογικότητα."
Accattone
Το ιστορικό "κατηγορώ" της Γκρέτα
Παίρνοντας τον λόγο στη διάσκεψη για το κλίμα που οργάνωσε την 1η Ιουλίου στη Βιέννη ο αυστριακής καταγωγής Άρνολντ Σβαρτζενέγκερ, η Γκρέτα Τούνμπεργκ απηύθυνε ένα οργισμένο κατηγορώ στους ηγέτες των πλουσιότερων χωρών, αρκετοί από τους οποίους βρίσκονταν στην αίθουσα. "Παίζετε θέατρο, αλλά το σόου τελείωσε", τους είπε κατάμουτρα.
*
Αύριο συμπληρώνονται 150 βδομάδες από τότε που αρχίσαμε τις σχολικές απεργίες για το κλίμα. Όλο αυτό το διάστημα, όλο και περισσότεροι άνθρωποι έχουν αφυπνιστεί για την κλιματική και οικολογική κρίση, ασκώντας περισσότερη πίεση σε εσάς – τους ανθρώπους της εξουσίας.
Τελικά, η δημόσια πίεση ήταν πολύ μεγάλη, τα μάτια του κόσμου ήταν στραμμένα σε εσάς. Οπότε, μπήκατε σε δράση. Όχι δράση για την κλιματική αλλαγή, αλλά αρχίσατε να παίζετε θέατρο. Παιχνίδια πολιτικά, παιχνίδια με τις λέξεις, παιχνίδια με το μέλλον μας.
Υποκρίνεστε ότι αναλαμβάνετε ευθύνες. Ότι ενεργείτε ως σωτήρες καθώς προσπαθήσατε να μας πείσετε ότι παίρνετε την κατάσταση στα χέρια σας, ενώ η απόσταση ανάμεσα στα λόγια και τα έργα γίνεται ολοένα και πιο μεγάλη. Και, καθώς το επίπεδο συνειδητοποίησης είναι τόσο χαμηλό, καταφέρνετε και σχεδόν την γλιτώνετε.
Αλλά, ας είμαστε ξεκάθαροι – Αυτό που κάνετε δεν έχει σχέση με δράση κατά της κλιματικής αλλαγής ή με δράση απέναντι σε μία επείγουσα κατάσταση. Ποτέ δεν ήταν. Πρόκειται για επικοινωνιακή τακτική που είναι μεταμφιεσμένη σε πολιτική. Εσείς – κυρίως οι ηγέτες των πλούσιων εθνών – προσποιείστε ότι αλλάζετε και ότι ακούτε τους νέους ανθρώπους, ενώ συνεχίζετε σχεδόν όπως και πριν.
Υποκρίνεστε ότι αντιμετωπίζετε σοβαρά την επιστήμη λέγοντας "Η επιστήμη επιστρέφει", ενώ διοργανώνετε συναντήσεις κορυφής για το κλίμα, δίχως να καλείτε να μιλήσει ούτε έναν επιστήμονα κλιματολόγο. Υποκρίνεστε ότι κηρύσσετε τον πόλεμο στα ορυκτά καύσιμα, ενώ ανοίγετε νέα ανθρακωρυχεία, νέα κοιτάσματα πετρελαίου και πετρελαιαγωγούς. Όχι μόνο συνεχίζετε να κάνετε τη δουλειά σας όπως πάντα, αλλά, σε πολλές περιπτώσεις, επιταχύνετε και κλιμακώνετε τη διαδικασία.
Υποκρίνεστε ότι έχετε τις πιο φιλόδοξες κλιματικές πολιτικές, ενώ δίνετε νέες άδειες για εξόρυξη πετρελαίου, και ψάχνετε για μελλοντικά κοιτάσματα. Καυχιέστε για τις λεγόμενες φιλόδοξες κλιματικές δεσμεύσεις σας, οι οποίες, αν τις δει κάποιος ολιστικά, είναι πολύ ανεπαρκείς, και στη συνέχεια συλλαμβάνεστε ούτε καν να προσπαθείτε να πιάσετε αυτούς τους στόχους.
Υποκρίνεστε ότι νοιάζεστε για την φύση και τη βιοποικιλότητα, ενώ ο κόσμος χάνει ένα δάσος μεγέθους ποδοσφαιρικού γηπέδου, κάθε δευτερόλεπτο. Υποκρίνεστε ότι είστε ηγέτες στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, ενώ εγκλωβίζεστε σε μία μελλοντική, κοινή αγροτική πολιτική που θα κάνει αδύνατη την επίτευξη των στόχων της Συμφωνίας του Παρισιού.
Υποκρίνεστε ότι θα "τα φτιάξετε καλύτερα από πριν" μετά το τέλος της πανδημίας αν και αστρονομικά χρηματικά ποσά έχουν ήδη δεσμευθεί, όχι για πράσινα σχέδια, ό,τι και αν σημαίνουν αυτά τα πράσινα σχέδια. Για παράδειγμα, οι χώρες του G7 ξοδεύουν περισσότερα δισεκατομμύρια στα ορυκτά καύσιμα και στις αντίστοιχες υποδομές, παρά στην καθαρή ενέργεια.
Όλα αυτά τα αντισταθμίζετε με ωραία λόγια και υποσχέσεις ότι κάποιος στο μέλλον, με κάποιον τρόπο, θα ακυρώσει τις πράξεις σας και θα φέρει ένα "μηδενικό ισοζύγιο". Και όταν οι κενές λέξεις σας δεν επαρκούν, όταν οι διαμαρτυρίες παραγίνονται θορυβώδεις – απαντάτε κηρύσσοντας τις διαμαρτυρίες παράνομες.
Φυσικά, καλωσορίζουμε κάθε προσπάθεια που διασφαλίζει το μέλλον και τις παρούσες συνθήκες διαβίωσης. Και αυτός ο μακρινός στόχος για μηδενικές εκπομπές θα μπορούσε να είναι μία καλή αρχή, αν δεν ήταν γεμάτος κενά και τρύπες. Όπως ότι αποκλείετε τις εκπομπές από τα εισαγόμενα είδη, τις διεθνείς εναέριες και θαλάσσιες μεταφορές, όπως και από την καύση βιομάζας, χρησιμοποιώντας την χειραγώγηση των εκπομπών αναφοράς, αποκλείοντας τους βρόχους ανάδρασης και τα μη αναστρέψιμα σημεία, αγνοώντας την αποφασιστικής σημασίας παγκόσμια διάσταση της δικαιοσύνης και των ιστορικών εκπομπών, καθώς και κάνοντας αυτούς τους στόχους να εξαρτώνται απόλυτα από φαντασιόπληκτες τεχνολογίες αρνητικών εκπομπών που προς το παρόν σχεδόν δεν υπάρχουν.
Αλλά, όσο οι πράξεις σας συνεχίζονται, τόσο περισσότεροι είμαστε εμείς που βλέπουμε τι κρύβεται πίσω από τα γραφτά σας και το θέατρό σας. Η απόσταση που χωρίζει τις πράξεις σας από τα λόγια σας δεν μπορεί πια να αγνοηθεί. Ενώ όλο και περισσότερα ακραία καιρικά φαινόμενα ξεσπούν γύρω μας.
Το αποτέλεσμα είναι ότι οι νέοι άνθρωποι σε ολόκληρο τον πλανήτη δεν πιστεύουν πια τα ψέμματά σας. Απομακρύνεστε όλο και περισσότερο από εμάς και από την πραγματικότητα. Μέχρι πριν από μερικά χρόνια μπορούσατε να υποστηρίξετε ότι κινούμασταν στη σωστή κατεύθυνση. Σήμερα, αυτό δεν είναι πια δυνατό. Προβλέπεται ότι το 2021 θα είναι η χρονιά με τις δεύτερες υψηλότερες εκπομπές που έχουν μετρηθεί στην ιστορία.
Λέτε πως πρέπει να κινηθούμε αργά για να πάρουμε μαζί μας τους πολίτες. Ωστόσο, πώς πιστεύετε ότι θα πάρουμε μαζί μας τους πολίτες αν δεν αντιμετωπίσετε την κρίση ως τέτοια;
Αν απέδειξε κάτι η πανδημία είναι ότι το κλίμα και τα οικολογικά θέματα δεν αντιμετωπίστηκαν ποτέ ως επείγουσες καταστάσεις.
Η κλιματική κρίση αντιμετωπίζεται σήμερα – στην καλύτερη περίπτωση – μόνον ως επιχειρηματική ευκαιρία για τη δημιουργία πράσινων θέσεων απασχόλησης, πράσινων επιχειρήσεων και τεχνολογιών.
Καθώς η πανδημία προχωρούσε δεν είπατε "αυτή θα ωφελήσει τη βιομηχανία κατασκευής μασκών" ή "αυτή θα δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας στα νοσοκομεία και στο σύστημα υγείας". Η τολμηρή δράση για την κλιματική αλλαγή θα φέρει αναπόφευκτα πολλά πλεονεκτήματα και οφέλη. Είναι περιττό να πούμε ότι δεν θα επιλύσουμε μία κρίση, που δεν αντιμετωπίζουμε ως τέτοια και δεν κατανοούμε το μέγεθος της.
Ίσως το να παίζετε θέατρο σας βοηθάει να κοιμηθείτε; Λέτε πράγματα έτσι για να τα λέτε – εφόσον οι λέξεις αυτές είναι μέσα στο σενάριο. Αλλά, όσο είστε απασχολημένοι πάνω στη σκηνή, φαίνεται πως αγνοείτε ότι η κλιματική αλλαγή δεν είναι κάτι το μακρινό στο μέλλον, αλλά ότι παίρνει ήδη πάρα πολλά από τους πιο ευάλωτους ανθρώπους στα πιο ευάλωτα σημεία του πλανήτη.
Αυτό μπορεί για εσάς να είναι ένα παιχνίδι, ένα παιχνίδι για να κερδίσετε ψήφους, δημοσιότητα, πόντους στα χρηματιστήρια ή την επόμενη καλοπληρωμένη θέση σας σε κάποια εταιρεία ή σε ένα λόμπι συμφερόντων. Εκείνοι που δίνουν μεγαλύτερη σημασία στο περιτύλιγμα παρά στο περιεχόμενο και όσοι λένε ωραία λόγια, αλλά εφαρμόζουν κοντόφθαλμες πολιτικές που είναι αρεστές, κερδίζουν.
Μπορείτε – και θα το κάνετε – να συνεχίσετε να παίζετε το θέατρό σας, δηλαδή να λέτε τα λόγια σας, να φοράτε τα κουστούμια σας. Μπορείτε και θα συνεχίσετε να υποκρίνεστε. Αλλά, τόσο η φύση όσο και η φυσική δεν θα ξεγελαστούν. Η φύση και η φυσική δεν διασκεδάζουν, ούτε παρασύρονται από το θέατρο σας.
Το κοινό έχει κουραστεί. Το show τέλειωσε.
Γκρέτα Τούνμπεργκ
Μετάφραση από τα Αγγλικά: Κωνσταντίνος Μουράτης – Περιβαλλοντολόγος.
Αναδημοσίευση από το ελληνικό σάιτ contra-xreos.gr
