Θέατρο Πρόβα: «Τα τέσσερα πόδια του τραπεζιού» του Ιάκωβου Καμπανέλλη

Το Θέατρο Πρόβα, συμμετέχοντας στον εορτασμό του έτους Καμπανέλλη, ανεβάζει την παράσταση «Τα τέσσερα πόδια του τραπεζιού». Η Μαίρη Ραζή και ο Σωτήρης Τσόγκας πρωταγωνιστούν στη διαχρονική, κωμικοτραγική κοινωνική σάτιρα του Ιάκωβου Καμπανέλλη, σε σκηνοθεσία του Παντελή Παπαδόπουλου και μουσική του Διονύση Τσακνή, από τις 26 Μαρτίου.

Περίληψη του έργου

«Τα τέσσερα πόδια του τραπεζιού» είναι ο αντίποδας του κόσμου της «Αυλής των θαυμάτων». Το έργο γράφτηκε το 1978 και παρουσιάστηκε από το θέατρο Τέχνης. Η ιστορία του έργου είναι πολύ απλή. Τα επτά αδέλφια, γυναίκες και άντρες, κληρονόμοι μιας μεγάλης βιομηχανικής επιχείρησης, κάτω από την τυραννική αθανασία ενός επτάψυχου πατέρα που μολονότι είναι σε μόνιμη αφασία διατηρεί το 51% των μετοχών του. Τα αδέρφια τσακώνονται μεταξύ τους γιατί όλα θέλουν να ηγηθούν και να αναλάβουν τη διεύθυνση της εταιρείας. Οι ανελέητες ραδιουργίες και οι λυσσαλέοι καυγάδες που γίνονται συνέχεια ανάμεσά τους οδηγούν στην αλληλοεξόντωση τους. Τελικά διαπιστώνουν ότι κυνηγούν και επενδύουν σε ένα μέλλον που δεν το ορίζουν. Μέσα όμως από τις διάφορες κωμικοτραγικές καταστάσεις που ζουν αποφασίζουν να συμφιλιωθούν και να μονοιάσουν και να συνεχίζουν να έχουν ακόμα το μπαμπά τους.

Λίγα λόγια για την επιλογή του έργου απο την Μαίρη Ραζή και τον Σωτήρης Τσόγκας

Το Θέατρο Πρόβα έχει στο ενεργητικό του μακροχρόνια πορεία παρουσίασης ελληνικών θεατρικών έργων.

Σε αυτήν την κατεύθυνση στρέφουμε και πάλι την προσοχή μας στην νεοελληνική δραματουργία και συγκεκριμένα σ’ ένα από τα πιο σημαντικά έργα της ελληνικής μεταπολιτευτικής περιόδου. Πρόκειται για το έργο «Τα τέσσερα πόδια του τραπεζιού» που φέρει την υπογραφή του πατριάρχη του ελληνικού θεάτρου, Ιάκωβου Καμπανέλλη. Το έργο, με αφορμή τη διαμάχη για την κληρονομιά μιας μεγάλης βιομηχανικής επιχείρησης, καταγράφει με συγκλονιστικό αλλά και διαχρονικό τρόπο, την απληστία των ανθρώπων και την ακόρεστη δίψα τους για εξουσία και πλούτο. Το έργο γράφτηκε το 1978 αλλά μοιάζει σαν να γράφτηκε σήμερα. Αυτό είναι το μέγα επίτευγμα του Καμπανέλλη, ο οποίος στέκεται στην κορυφή της νεότερης ιστορίας του θεάτρου. Δεν είναι τυχαίο που οι σύγχρονοι του συγγραφείς, αλλά και οι νεότεροι τον αποκαλούν γενάρχη του ελληνικού θεάτρου.

Συντελεστές

Σκηνοθεσία-Φωτισμοί: Παντελής Παπαδόπουλος

Εισηγητής Δραματολογίας: Κώστας Γεωργουσόπουλος

Μουσική: Διονύσης Τσακνής

Σκηνογραφία-ενδυματολογία: Λαμπρινή Καρδαρά

Σχεδιασμός φωτισμών: Ρίζος Τσίγαρης

Βοηθός σκηνοθέτη: Τάσος Παπαδόπουλος

Διανομή

Μαίρη Ραζή

Σωτήρης Τσόγκας

Κώστας Δαρλάσης

Αντώνης Ζιώγας

Κοραλία Τσόγκα

Διεύθυνση θεάτρου: Μαίρη Ραζή
Video Art: Παναγιώτης Τσάγκας
Φωτογράφιση παράστασης: Γιώργος Πανηγυρόπουλος

Ηλεκτρολόγος: Υάκινθος Μάινας

Διαχείριση Social Media: Τζένη Μαυρικάκη

Κατασκευή Σκηνικού: Παναγιώτης Λαλουδάκης

Δημιουργικό: Σοφία Κολύμπα
Ραφή Κοστουμιών: Μαρία Γεμελά

Βοηθός Σκηνογράφου: Ευθύμης Ζήσης
Κομμώσεις: Νικόλας Χιώτης

Studio ηχογράφησης: DECIBEL

Γραμματεία: Ελένη Στρατιώτη

Ταμίας: Ελένη Ασημακοπούλου

Υπεύθυνη επικοινωνίας: Μαρίκα Αρβανιτοπούλου

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

Θέατρο «ΠΡΟΒΑ»: Αχαρνών & Ηπείρου 39, 104 39 Αθήνα, τηλ. 210 8818326, www.prova.gr

Η παράσταση επιχορηγείται από το ΥΠΠΟΑ.

Το Θέατρο Πρόβα θα λειτουργήσει ως Αμιγής Χώρος.

*Οι θεατές εισέρχονται μετά από επίδειξη πιστοποιητικού εμβολιασμού ή πιστοποιητικού νόσησης που εκδίδεται τριάντα (30) ημέρες μετά από τον πρώτο θετικό έλεγχο και η ισχύς του διαρκεί έως εκατόν ογδόντα (180) ημέρες μετά από αυτόν. Απαιτείται αστυνομική ταυτότητα ή δίπλωμα οδήγησης ή διαβατήριο ή άλλο αποδεικτικό ταυτότητας, προκειμένου να διενεργείται έλεγχος ταυτοπροσωπίας.

Σημείωμα του Σωτήρη Τσόγκα

«Τα τέσσερα πόδια του τραπεζιού» είναι ένα από τα σημαντικότερα έργα του Ιάκωβου Καμπανέλλη, και από τα πλέον διακεκριμένα της νεοελληνικής δραματουργίας. Το έργο αυτό αποκλείει από τον δραματουργικό του πυρήνα έντονα ηθογραφικά στοιχεία, για αυτό και παραμένει -43 χρόνια μετά τη γραφή του- επίκαιρο. Διαπραγματεύεται την ακόρεστη και θηριώδη δίψα του ανθρώπου για εξουσία, δύναμη, πλούτο, έλεγχο και εκμετάλλευση. Θέμα δηλαδή υπερ-τοπικό και υπέρ-χρονικό και με αυτή την έννοια, κλασσικό. Ο συγγραφέας κατέρχεται στα άδυτα μιας μεγαλοαστικής οικογένειας και φέρνει στο φως, άλλοτε με κυνικό ρεαλισμό, άλλοτε με επιτηδευμένο μελοδραματισμό και άλλοτε με παρωδιακές εξάρσεις, τον ανελέητο πόλεμο μεταξύ των μελών της, για το ποιος θα κληρονομήσει τα σκήπτρα μιας μεγάλης βιομηχανικής επιχείρησης. Το έργο «Τα τέσσερα πόδια του τραπεζιού» παρουσιάζει με μοναδικό τρόπο, το πώς μεταβάλλονται, αλλοιώνονται και εξαγριώνονται οι δεσμοί αίματος στο κυνήγι της εξουσίας και του πλούτου, μεταμορφώνοντας μία οικογένεια σε αρένα «ζωώδους» και «αιματηρής» μάχης μέχρις εσχάτων. Μία μικρογραφία δηλαδή της σύγχρονης κοινωνίας.

Σημείωμα του σκηνοθέτη Παντελή Παπαδόπουλου

Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης δεν έγραψε μόνο υπέροχα θεατρικά έργα, έδωσε στα έργα του και υπέροχους τίτλους ευφυείς, ποιητικούς. Στα τέσσερα πόδια του τραπεζιού ο τίτλος εμπεριέχει το περιεχόμενο και την ουσία του έργου, μία καταπληκτική μεταφορά! Τα τέσσερα πόδια ενός τραπεζιού δεν μπορούν να σταθούν όρθια, αυτόνομα, χωρίς το καπάκι τραπεζιού, χωρίς την τάβλα θα πέσουν. Στο έργο αυτό ο Καμπανέλλης φεύγει από τη λαϊκή συνοικία, από την αυλή των θαυμάτων και μπαίνει στο αστικό σαλόνι, όπου ζει κινείται και δρα μία επιχειρηματική οικογένεια. Αντιθέσεις, ανταγωνισμοί, συνωμοσίες, πάθη και μίση χαρακτηρίζουν την συνύπαρξη τους. Μέσα σ’ αυτό το κλίμα τα αδέρφια συντηρούν με κάθε τρόπο τον ημιθανή πατέρα τους τη ζωή. Γιατί χωρίς αυτόν θα πέσουν. Ο πατέρας τους κρατά όρθιους, ενωμένους. Είναι η τάβλα του τραπεζιού. Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης είναι ένας ανατόμος της ελληνικής κοινωνίας, σφράγισε με το έργο του το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα. Στα τέσσερα πόδια κάνει τομή στη γέννηση της Ελληνικής αστικής τάξης, στη δημιουργία του καπιταλισμού στην Ελλάδα. Με χιούμορ που καίει και με διάθεση σατιρική, με έντονες συγκρούσεις στηλιτεύει νοοτροπίες και συμπεριφορές. Μία κοινωνική, οικογενειακή κωμωδία. Μάλλον ένα έργο τραγικό κωμικοτραγικό. Στόχος μία ευφροσύνη παράσταση με σκέψη και ουσία.
Χαίρομαι που συνεργάζομαι και πάλι με το θέατρο Πρόβα, την Μαίρη Ραζή και το Σωτήρη Τσόγκα που ξέρουν να δημιουργούν ένα περιβάλλον ανθρώπινο, φιλικό και δημιουργικό.
Τους ευχαριστώ.

Σημείωμα του Κώστα Γεωργουσόπουλου

Ο Καμπανέλλης δεν έχει επώνυμους δασκάλους δεν ανήκει σε καμία σχολή. Δεν μαθήτευσε συστηματικά στη θεατρική πιάτσα, ήρθε στο θέατρο επιφορτισμένος με την τραυματική εμπειρία του Μαουτχάουζεν και θυμωμένος γιατί ο άνθρωπος που έχει το προνόμιο να εκλεγεί το χαρίεν συνήθως κατέφυγε στο χαώδες. Ο Καμπανέλλης έμαθε θέατρο ως μαγεμένος θεατής στους σκοτεινούς εξώστες του Εθνικού Θεάτρου και στα τρίζοντα καθίσματα του Θεάτρου Τέχνης. Είναι ευτυχώς ένας ιδιοφυής αυτοδίδακτος. Αλλά και ένας συλλέκτης σπάνιων χειροποίητων αισθημάτων θεατρικής καταγωγής. Όλο το έργο του Καμπανέλλη είναι οι απεγνωσμένες προσπάθειες του ανθρώπου της γενιάς του να κατοικήσουν το μεταβαλλόμενο ραγδαία χώρο τους. Αρχοντικά που καταρρέουν, αυλές που γκρεμίζονται, εστίες ή οικογενειακά τραπέζια που ακυρώνονται ως αμπάριζες ζωής, απονευρωμένες απόπειρες επιστροφής στα πάτρια, τραυματικές μνήμες ζωής καθημαγμένες από τις προδοσίες και μέσα σ΄ αυτό το αλλοπρόσαλλο άνευ αρχών δούναι και λαβείν παγιδευμένος ο Έλληνας του Καμπανέλλη, ονειροπόλος και χωμάτινος, γενναιόδωρος και μίζερος μαζί, προδομένος και ποταπός, προδότης, προσηνής και ανοίκειος, ανοιχτός σφιχτός σε επιθυμίες, λάγνος και ηθικολόγος, αλήτης, φυγάς και σπιτόγατος, κοπανατζής και κλεπταποδόχος, βασανιστής και αιώνιο θύμα, νοσταλγός των μεγάλων οριζόντων και καρπαζοεισπράκτορας της δεκάρας, αυτός ο μέγας, ο μικρός Έλληνας που με το ένα χέρι ανακατεύει το βόθρο και με το άλλο θωπεύει το γαλαξία.

Ο Καμπανέλλης από το 1957 που τον καθιέρωσε ο Κουν έως σήμερα, άνοιξε με τον ευλογημένο εμπειρισμό του τον δρόμο της μεταπολεμικής μας δραματουργίας και τον έστρωσε με προδιαγραφές λεωφόρου.

Σ’ αυτόν τον δρόμο σήμερα οδοιπορούν αξιόλογοι Έλληνες συγγραφείς. Το παρήγορο είναι πως σ’ αυτήν την οδοιπορία πρωτοπορεί ακμαίος, σύγχρονος, έκπληκτος πάντα, συχνά θυμωμένος και πάντα ως την απελπισία αισιόδοξος.
Ο Καμπανέλλης έγινε με το έργο του ένας από τους κρίκους που αποτελούν την πολιτιστική πνευματική άλυσο της ελληνικής συνέχειας ήθους και διάνοιας. Αντιπροσωπεύει αυθεντικά αυτό που έλεγε ο Σεφέρης πως «σ’ αυτόν τον τόπο όλοι μας είμαστε τραγικά αυτοδίδακτοι»! Στο «Τέσσερα πόδια του τραπεζιού» είδε την αδηφάγο νέα γενιά των εχόντων να περιφέρεται σαν τα κοράκια πάνω από το πτώμα του παλιού αυτοδημιούργητου μεγαλοαστού παλαιάς κοπής.

Είναι παρήγορο που ύστερα από την «Φλαντρώ» του Χόρν, την «Δράκαινα» του Μπόγρη, το «Μία νύχτα μία ζωή» του Σπύρου Μελά, τους «Παλαιστές» του Στρατή Καρρά, η Μαίρη Ραζή και ο Σωτήρης Τσόγκας μας πλουτίζουν με ένα ακόμη διαμάντι της ελληνικής δραματουργίας μας. Είναι κέρδος για το Θέατρο μας αλλά και για την εμπειρία των ηθοποιών μας να αναδεικνύουν κείμενα που είναι χαρισματικά, δηλαδή από την κούνια τους πλασμένα για να ζήσουν και να ανασαίνουν στη σκηνή.

ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΡΓΟ

Ο τίτλος του έργου παραπέμπει σε ένα υλικό αντικείμενο σε μία κατασκευή η οποία καθώς ξετυλίγεται η υπόθεση του έργου αλλάζει η κατάσταση μεταβάλλεται αλλά δεν καταστρέφεται ο θεατής εύκολα διαπιστώνει ότι αυτή η μεγάλη υπόθεση που κάποτε λεγόταν η οικογένεια Δεν υπάρχει πια τα τέσσερα στηρίγματα έχουν από καιρό αφαιρεθεί και η επίπεδη επιφάνεια του τραπεζιού έχει μετατραπεί σε ένα πρόχειρο ανεπίσημο φέρετρο ο συγγραφέας επικεντρώνει το ενδιαφέρον του στην κρίση που διαπερνά η μεγάλη αστική τάξη της σύγχρονης κοινωνίας όπως αυτή διαμορφώθηκε αμέσως μετά τον δεύτερο μεγάλο πόλεμο.

Απόστολος Παπαϊωάννου
 

«...το παιχνίδι του θεάτρου με τον Καμπανέλλη είναι μία παρτίδα που δεν έχει τέλος. Ο Καμπανέλλης μας δείχνει πώς τα όρια της γνώσης μας για το θέατρο υπάρχουν για να ξεπερνιούνται και πως εκείνος πάντα θα είναι ο πρώτος που θα τα ανατρέπει.»

Πλάτων Μαυρομούστακος

Αθήνα 2 Οκτωβρίου 2000