Παρακολουθώντας τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία, κάποιες ευρωπαϊκές χώρες φοβούνται ότι θα μπορούσαν να είναι οι επόμενες.
Οι πιο ευάλωτες, σύμφωνα με δυτικούς αξιωματούχους, θα μπορούσαν να είναι εκείνες που δεν αποτελούν μέλη του ΝΑΤΟ ή της ΕΕ και για αυτό θεωρούνται μόνες και απροστάτευτες. Μεταξύ άλλων η Μολδαβία και η Γεωργία, αμφότερες πρώην μέλη της Σοβιετικής Ένωσης, μαζί με τη Βοσνία και το Κόσοβο.
Όμως, αναλυτές προειδοποιούν ότι θα μπορούσαν να διατρέχουν κίνδυνο ακόμη και μέλη του ΝΑΤΟ- όπως η Εσθονία, η Λετονία και η Λιθουανία, αλλά και το Μαυροβούνιο- είτε για μια απευθείας στρατιωτική παρέμβαση της Μόσχας, είτε για απόπειρες πολιτικής αποσταθεροποίησης.
Ο Βλαντιμίρ Πούτιν «έχει πει από την αρχή ότι αυτό δεν αφορά μόνο την Ουκρανία», επεσήμανε ο Μίκαλ Μπαρανόφσκι, διευθυντής του γραφείου της Βαρσοβίας του German Marshall Fund, ένα αμερικανικό think tank.
«Μας είπε τι θέλει να κάνει όταν παρέθετε τις απαιτήσεις τους, που περιελάμβαναν την αλλαγή της κυβέρνησης στο Κίεβο, αλλά επίσης μιλούσε για την ανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ και την υπόλοιπη ανατολική Ευρώπη», συμπλήρωσε ο Μπαρανόφσκι μιλώντας στο Associated Press. Δεν είναι πραγματικά σαφές το πώς ο Πούτιν θα υλοποιήσει τους άλλους στόχους του, επεσήμανε.
Η κυβέρνηση Μπάιντεν έχει επίγνωση της βαθιάς ανησυχίας στην ανατολική και κεντρική Ευρώπη ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία μπορεί να είναι απλά προμήνυμα ευρύτερων επιθέσεων σε πρώην μέλη του συμφώνου της Βαρσοβίας, στην προσπάθεια της Μόσχας να ανακτήσει την κυριαρχία της στην περιοχή.
«Η Ρωσία δεν πρόκειται να σταματήσει στην Ουκρανία», έχει επισημάνει ο ύπατος εκπρόσωπος της ΕΕ για Εξωτερικές Υποθέσεις, Ζοζέπ Μπορέλ. «Ανησυχούμε για τις γειτονικές Μολδαβία, Γεωργία και για τα δυτικά Βαλκάνια», επεσήμανε. «Πρέπει να έχουμε τον νου μας στα δυτικά Βαλκάνια, ιδιαίτερα στη Βοσνία, που θα μπορούσε να βρεθεί αντιμέτωπη με αποσταθεροποίηση από τη Ρωσία», συμπλήρωσε.
Λόγω αυτών των ανησυχιών, το Associated Press σκιαγραφεί την κατάσταση στη Μολδαβία, τη Γεωργία, τις χώρες της Βαλτικής και τα Βαλκάνια, μετά την εισβολή στην Ουκρανία.
Μολδαβία
Η Μολδαβία, όπως και η Ουκρανία, έχει στα ανατολικά μια εξέγερση αυτονομιστών, στην περιοχή που είναι γνωστή ως Υπερδνειστερία, όπου βρίσκονται 1.500 Ρώσοι στρατιώτες.
Παρότι η Μολδαβία είναι ουδέτερη στρατιωτικά και δεν έχει σχέδια να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, έκανε επίσημα αίτηση για ένταξη στην ΕΕ όταν ξεκίνησε η ρωσική εισβολή και άρχισε να ενισχύει ταχέως τους δεσμούς της με τη Δύση.
Η χώρα των 2,6 εκατομμυρίων κατοίκων είναι μία από τις πιο φτωχές στην Ευρώπη και φιλοξενεί δεκάδες χιλιάδες Ουκρανούς που διέφυγαν από τον πόλεμο. Η εισβολή έχει προκαλέσει ενισχυμένες ανησυχίες στη Μολδαβία, όχι μόνο για την ανθρωπιστική κρίση, αλλά και λόγω του φόβου ότι ο Βλαντιμίρ Πούτιν μπορεί να προσπαθήσει να συνδέσει τους αυτονομιστές ανατολικά του Δνείστερου ποταμού με την Ουκρανία, μέσω του στρατηγικού λιμανιού της Οδησσού.
Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, Άντονι Μπλίνκεν, επισκέφθηκε τη Μολδαβία την προηγούμενη εβδομάδα. «Στεκόμαστε στο πλευρό της Μολδαβίας και σε όποια άλλη χώρα μπορεί να απειλείται με τον ίδιο τρόπο», δήλωσε.
Η Μολδαβή πρόεδρος, Μάγια Σάντου, δήλωσε πως δεν υπάρχει μέχρι στιγμής καμία ένδειξη ότι οι ρωσικές δυνάμεις στην Υπερδνειστερία έχουν αλλάξει θέση, αλλά υπογράμμισε ότι παραμένουν οι ανησυχίες. «Σε αυτή την περιοχή τώρα δεν υπάρχει καμία πιθανότητα να αισθανθούμε ασφαλείς», συμπλήρωσε.
Γεωργία
Πόλεμος ξέσπασε ανάμεσα στη Ρωσία και τη Γεωργία τον Αύγουστο του 2008, όταν γεωργιανά στρατεύματα επιχείρησαν ανεπιτυχώς να ανακτήσουν τον έλεγχο της αποσχισθείσας περιοχής της Νότιας Οσσετίας, που υποστηρίζεται από τη Μόσχα.
Η Ρωσία συνέτριψε τον στρατό της Γεωργίας έπειτα από πέντε ημέρες μαχών και εκατοντάδες σκοτώθηκαν. Στη συνέχεια, η Ρωσία αναγνώρισε τη Νότια Οσσετία και άλλη μία αυτονομιστική περιοχή, την Αμπχαζία, ως ανεξάρτητες χώρες και ενίσχυσε τη στρατιωτική παρουσία της εκεί.
Η φιλοδυτική κυβέρνηση έχει καταδικάσει τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, αλλά δεν έχει δείξει την ίδια αλληλεγγύη με εκείνη που επέδειξε το Κίεβο κατά τον πόλεμο της Ρωσίας με τη Γεωργία. Οι αρχές δεν επέτρεψαν σε εκατοντάδες Γεωργιανούς εθελοντές να ενταχθούν σε ταξιαρχία που πολεμά εναντίον της Ρωσίας, στην Ουκρανία.
Η κατά τα φαινόμενα ουδέτερη στάση της Γεωργίας είχε ως συνέπεια χιλιάδες να μετάσχουν σε διαδηλώσεις στην Τιφλίδα. Την προηγούμενη εβδομάδα, η κυβέρνηση έκανε αίτηση για ένταξη στην ΕΕ, λίγες ημέρες αφότου ανακοίνωσε ότι δεν θα επιταχύνει τη διαδικασία, καθώς ενισχύθηκαν οι φόβοι για μια ρωσική εισβολή.
Χώρες της Βαλτικής
Οι μνήμες της σοβιετικής διακυβέρνησης είναι ακόμη νωπές στη Λετονία, τη Λιθουανία και την Εσθονία. Μετά την εισβολή στην Ουκρανία, το ΝΑΤΟ γρήγορα ενίσχυσε τη στρατιωτική παρουσία στους συμμάχους της ανατολικής πτέρυγας, ενώ η Ουάσινγκτον υποσχέθηκε επιπλέον στήριξη.
Για τους κατοίκους των χωρών της Βαλτικής, ιδιαίτερα εκείνους που είναι αρκετά μεγάλοι ώστε να έχουν ζήσει υπό τον σοβιετικό έλεγχο, οι εντάσεις πριν από την εισβολή στην Ουκρανία θύμισαν τις μαζικές απελάσεις και την καταπίεση. Οι τρεις χώρες προσαρτήθηκαν από τον Στάλιν κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και ανέκτησαν την ανεξαρτησία τους μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, το 1991.
Εντάχθηκαν το 2004 στο ΝΑΤΟ, αλλά υπογραμμίζουν ότι είναι επιτακτική ανάγκη η Συμμαχία να δείξει αποφασιστικότητα όχι μόνο στα λόγια, αλλά και με στρατεύματα.
«Η Ρωσία πάντα μετρά τη στρατιωτική ισχύ, αλλά και τη θέληση των χωρών να πολεμήσουν», επισήμανε ο Γιάνις Γκάρισονς, γενικός γραμματέας του λετονικού υπουργείου Άμυνας. «Μόλις δουν μια αδυναμία, θα την εκμεταλλευτούν», συμπλήρωσε.
Ο Μπλίνκεν, που επισκέφθηκε τη Ρίγα τη Δευτέρα, δήλωσε ότι οι χώρες της Βαλτικής «έχουν σχηματίσει ένα δημοκρατικό τείχος που τώρα στέκεται απέναντι στο κύμα της απολυταρχίας που η Ρωσία ωθεί στην Ευρώπη».
Βαλκάνια
Θα είναι δύσκολο για τα ρωσικά στρατεύματα να φτάσουν στα Βαλκάνια χωρίς να εμπλακούν με νατοϊκές δυνάμεις που βρίσκονται σε όλες τις γειτονικές χώρες. Όμως, η Μόσχα θα μπορούσε να αποσταθεροποιήσει την περιοχή, όπως ήδη κάνει, με τη βοήθεια της Σερβίας, του συμμάχου της που την εξοπλίζει με τανκς, εξελιγμένα συστήματα αεράμυνας και μαχητικά αεροσκάφη.
Το Κρεμλίνο πάντα θεωρεί ότι η περιοχή είναι στη σφαίρα της επιρροής του, παρότι δεν ήταν ποτέ μέρος της Σοβιετικής Ένωσης. Στη Δύση υπάρχουν φόβοι ότι η φιλορωσική σερβική ηγεσία, που ήδη έχει αρνηθεί να συνταχθεί με τις διεθνείς κυρώσεις κατά της Μόσχας, θα μπορούσε να προσπαθήσει να χρησιμοποιήσει το γεγονός ότι η προσοχή είναι στραμμένη στην Ουκρανία, για να αποσταθεροποιήσει περισσότερο τους γείτονες, ιδιαίτερα τη Βοσνία, όπου μια μειονότητα Σέρβων απειλεί με απόσχιση περιοχών και ένταξη στη Σερβία.
Σέρβοι αξιωματούχοι επανειλημμένα έχουν αρνηθεί ότι παρεμβαίνουν σε γειτονικές χώρες, αλλά έχουν υποστηρίξει σιωπηλά τις αποσχιστικές κινήσεις των Σερβοβόσνιων και του ηγέτη τους, Μίλοραντ Ντόντικ.
Πέρυσι, η ρωσική πρεσβεία στο Σαράγιεβο προειδοποίησε ότι αν η Βοσνία κάνει βήματα για την ένταξη στο ΝΑΤΟ «η χώρα μας θα πρέπει να αντιδράσει σε αυτή την εχθρική ενέργεια». Η ένταξη στη Συμμαχία θα αναγκάσει τη Βοσνία να επιλέξει πλευρά στην «στρατιωτική- πολιτική αντιπαράθεση», ανέφερε ακόμη.
Ειρηνευτικές δυνάμεις της ΕΕ στη Βοσνία έχουν ανακοινώσει την ανάπτυξη περίπου 500 επιπλέον στρατιωτών στη χώρα, επικαλούμενες την «επιδείνωση της ασφάλειας διεθνώς, που έχει την πιθανότητα να διασπείρει την αστάθεια».
Το Κόσοβο έχει ζητήσει από τις ΗΠΑ να δημιουργήσουν μια μόνιμη στρατιωτική βάση στη χώρα και επιτάχυνε την προσπάθεια ένταξης στο ΝΑΤΟ μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
«Η επιτάχυνση της ένταξης του Κοσόβου και μια μόνιμη βάση των αμερικανικών δυνάμεων αποτελούν μια άμεση ανάγκη για την εγγύηση της ειρήνης, της ασφάλειας και της σταθερότητας στα δυτικά Βαλκάνια», ανέφερε σε ανάρτηση στο Facebook ο υπουργός Άμυνας του Κοσόβου, Άρμεντ Μεχάτζ.
Η Σερβία απάντησε ότι η κίνηση είναι απαράδεκτη. Η ανεξαρτησία του Κοσόβου- το 2008- έχει αναγνωριστεί από περισσότερες από 100 χώρες, κυρίως στη Δύση, αλλά όχι από τη Ρωσία ή τη Σερβία.
Το Μαυροβούνιο, πρώην σύμμαχος που γύρισε την πλάτη στη Ρωσία για να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ το 2017, έχει επιβάλει κυρώσεις στη Μόσχα για τον πόλεμο στην Ουκρανία και θεωρείται ότι είναι το επόμενο κράτος των δυτικών Βαλκανίων που θα ενταχθεί στην ΕΕ. Η χώρα ειναι διχασμένη ανάμεσα στους φιλοδυτικούς και τους φιλορώσους και φιλοσέρβους.
Η Μόσχα έχει προειδοποιήσει επανειλημμένα τον φιλοδυτικό πρόεδρο του Μαυροβουνίου Μίλο Τζουκάνοβιτς, που οδήγησε τη χώρα στο ΝΑΤΟ, ότι η κίνηση ήταν παράνομη και χωρίς τη συγκατάθεση των πολιτών της χώρας. Η Ρωσία μπορεί να ελπίζει ότι τελικά θα βελτιώσει τις σχέσεις με το Μαυροβούνιο, σε μια προσπάθεια να ενισχύσει την παρουσία της στη Μεσόγειο.
