Η ΕΠΑΨΥ τιμά την Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας 2022 με το Φεστιβάλ Ψυχικής Υγείας και Τέχνης «συν-art-ήσεις»
Μια κοινή δράση της ΕΠΑΨΥ και της εθελοντικής πρωτοβουλίας «Talks & Crafts» της καλλιτέχνιδος Μαρίνας Τσιρώνη που θα διαρκέσει από τις 8 έως τις 16 Οκτωβρίου.
Η 10η Οκτωβρίου είναι η Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας και φέτος η Εταιρεία Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ψυχικής Υγείας (ΕΠΑΨΥ) τη γιορτάζει με τρόπο ξεχωριστό: με το Φεστιβάλ Ψυχικής Υγείας και Τέχνης «συν-art-ήσεις», μια κοινή δράση της ΕΠΑΨΥ και της εθελοντικής πρωτοβουλίας «Talks & Crafts» της καλλιτέχνιδος Μαρίνας Τσιρώνη, σε συνεργασία με το Tag project space (Βορέου 10, Μοναστηράκι), που θα διαρκέσει από τις 8 έως τις 16 Οκτωβρίου.
Η ιδέα της υλοποίησης του φεστιβάλ γεννήθηκε από τα εικαστικά εργαστήρια «Talks & Crafts» που η Μαρίνα Τσιρώνη πραγματοποιεί στο Κέντρο Ημέρας «Franco Basaglia» της ΕΠΑΨΥ, στα οποία νέοι αξιόλογοι καλλιτέχνες, χρησιμοποιώντας στοιχεία του ατομικού τους έργου και καθοδηγώντας δημιουργικά workshops, βοηθούν τους λήπτες υπηρεσιών ψυχικής υγείας να εκφραστούν καλλιτεχνικά και να εξελίξουν τις ψυχοκοινωνικές τους δεξιότητες.
Για την εμπειρία αυτή μάς μιλούν η Μαρίνα Τσιρώνη και η ψυχολόγος του Κέντρου Ημέρας Μαρία Τριτάρη.
— Μπορεί να λειτουργήσει θεραπευτικά για την ψυχική ασθένεια η καλλιτεχνική δημιουργία;
Μαρία Τριτάρη: Η κλινική μας εμπειρία από τους ωφελούμενους του Κέντρου Ημέρας «Franco Basaglia» της ΕΠΑΨΥ αλλά και δημοσιεύσεις από διεθνώς αναγνωρισμένους οργανισμούς, όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, επιβεβαιώνουν τον θεραπευτικό ρόλο της τέχνης στον ψυχισμό του ανθρώπου που αντιμετωπίζει κάποια ψυχική δυσκολία. Οι καλλιτεχνικές δραστηριότητες περιλαμβάνουν πολλά και διαφορετικά στοιχεία που προάγουν την ψυχική υγεία και ευεξία. Συγκεκριμένα, μέσα από τη ζωγραφική, τη μουσική, το θέατρο και άλλες μορφές τέχνης ενισχύονται οι κοινωνικές δεξιότητες, καλλιεργείται η φαντασία και διευκολύνονται η έκφραση και η ρύθμιση δύσκολων συναισθημάτων. Παράλληλα, αναπτύσσονται νοητικές ικανότητες, όπως η μνήμη, η συγκέντρωση και η αντίληψη, αλλά και σωματικές ικανότητες (μείωση της καθιστικής ζωής), οι οποίες είναι χρήσιμες σε διάφορους τομείς της ζωής του ανθρώπου (π.χ. κοινωνικό, επαγγελματικό κ.λπ.). Μέσω της καλλιτεχνικής δημιουργίας, επίσης, αυξάνεται η αυτοπεποίθηση και παρέχονται ευκαιρίες κοινωνικοποίησης και κατ’ επέκταση μείωσης του αισθήματος μοναξιάς.
Μέσα από τη ζωγραφική, τη μουσική, το θέατρο και άλλες μορφές τέχνης ενισχύονται οι κοινωνικές δεξιότητες, καλλιεργείται η φαντασία και διευκολύνονται η έκφραση και η ρύθμιση δύσκολων συναισθημάτων.
— Τι είναι η πρωτοβουλία «Talks & Crafts» και πώς εντάχθηκε στη ζωή των ωφελουμένων της ΕΠΑΨΥ;
Μαρίνα Τσιρώνη: Λαμβάνοντας υπόψη τον θεραπευτικό ρόλο της τέχνης στον ψυχισμό του ανθρώπου, το θέατρο, η ζωγραφική και η μουσική αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι του πρωινού αποκαταστασιακού προγράμματος του Κέντρου Ημέρας «Franco Basaglia» της ΕΠΑΨΥ. Μορφές τέχνης όπως η ζωγραφική έχει φανεί ότι προσφέρουν ανακούφιση μέσα από την έκφραση σκέψεων και συναισθημάτων με έναν δημιουργικό τρόπο. Το «Talks & Crafts» είναι μια καλλιτεχνικά προσανατολισμένη πρωτοβουλία, η οποία εντάχθηκε στη ζωή και στο πρόγραμμα των ωφελουμένων από τον Νοέμβριο του 2021. Σκοπός του είναι τα μέλη να κατανοήσουν βιωματικά ότι η τέχνη είναι ένα πεδίο φιλόξενο και ανοιχτό προς όλους, το οποίο επιτρέπει την ελεύθερη και αυθόρμητη ύπαρξη όσων δραστηριοποιούνται σε αυτό. Ταυτόχρονα, η συναναστροφή των ωφελουμένων με καλλιτέχνες και καλλιτέχνιδες της εποχής μας αποτελεί ένα αγκάλιασμα της ίδιας της κοινωνίας στα άτομα που αντιμετωπίζουν ψυχοκοινωνικές δυσκολίες, το οποίο πραγματοποιείται μέσα από την εμπλοκή τους σε ένα αμιγώς επικοινωνιακό πλαίσιο, όπως αυτό της τέχνης. Επομένως, οι συναντήσεις μας με τα μέλη –οι οποίες πραγματοποιούνται δύο με τρεις φορές τον μήνα– αποτελούν έναν χώρο όπου τα μέλη μπορούν να εκφράσουν τον εαυτό τους, να συνδεθούν με καινούργιους ανθρώπους και να περάσουν καλά.
— Ήταν πρόκληση και για τους θεραπευτές και τους καλλιτέχνες που συμμετείχαν;
Μ. Τσ.: Πιστεύω πως η μεγαλύτερη πρόκληση προκειμένου μια συνάντηση να είναι «επιτυχής» είναι το κάθε μέλος –είτε αυτό είναι θεραπευτής, είτε καλλιτέχνης/καλλιτέχνιδα, είτε ωφελούμενος– να εμπλακεί ενεργά, να κατανοήσει τον επικοινωνιακό κώδικα των ατόμων που γνωρίζει και στη συνέχεια να ανακαλύψει τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να συνδεθεί με τα άτομα αυτά εκ νέου. Με βάση την εμπειρία μου στον συντονισμό του «Talks & Crafts», τόσο οι προσκεκλημένοι καλλιτέχνες και καλλιτέχνιδες όσο και τα μέλη της ομάδας φάνηκε να αλληλεπιδρούν και να συνεργάζονται αβίαστα. Για μένα –και πιστεύω για τους περισσότερους από τους προσκεκλημένους που στήριξαν αυτή την πρωτοβουλία–, η σύνδεση που δημιουργήθηκε στις συναντήσεις μας βασίστηκε στην αγάπη μας για την τέχνη. Έτσι, με τη στήριξη και τη συνέπεια των μελών του Κέντρου Ημέρας, τα οποία ενδιαφέρονταν για το αντικείμενο αυτό όσο εμείς, μπορέσαμε και δημιουργήσαμε δεσμούς που μας επέτρεψαν να καταλάβουμε ο ένας τον άλλον και να περάσουμε όμορφα.
— Τι δείχνει η ιστορική εμπειρία για τη σχέση της τέχνης με την ψυχική ασθένεια;
Μ. Τρ.: Η ιστορική εμπειρία θα έλεγα ότι δείχνει την ύπαρξη μιας μακρόχρονης σχέσης μεταξύ τέχνης και ψυχικής ασθένειας. Η σύνδεση της τέχνης με τη θεραπεία της ψυχικής ασθένειας άρχισε να αναπτύσσεται και να εξελίσσεται στα τέλη της δεκαετίας του 1970 με την έναρξη της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης. Εκείνη την περίοδο η φροντίδα των ατόμων που αντιμετώπιζαν ψυχοκοινωνικές δυσκολίες άρχισε σιγά σιγά να στοχεύει στην ψυχοκοινωνική αποκατάστασή τους και στην κοινωνική τους επανένταξη. Η συμπερίληψη της καλλιτεχνικής δημιουργίας στο θεραπευτικό πλάνο των ληπτών υπηρεσιών ψυχικής υγείας φάνηκε να διευκολύνει τη επίτευξη των παραπάνω στόχων. Η σχέση όμως της τέχνης με την ψυχική ασθένεια φαίνεται να χρονολογείται από πολύ παλιότερα, απ’ όταν οι άνθρωποι προσπαθούσαν να κατανοήσουν την «τρέλα» και να την απεικονίσουν. Η τέχνη, δηλαδή, αποτέλεσε αρχικά ένα εργαλείο κατανόησης και αποτύπωσης της ψυχικής ασθένειας, ανάλογα με την κοινωνική αντίληψη της ψυχικής νόσου που επικρατούσε ανά χρονική περίοδο. Στη σύγχρονη εποχή η τέχνη χρησιμοποιείται σαν μια συμπληρωματική θεραπευτική μέθοδος για πληθώρα ψυχικών ασθενειών, όπως η ψύχωση ή οι συναισθηματικές διαταραχές.
Περισσότερες πληροφορίες, αλλά και το πρόγραμμα του φεστιβάλ, εδώ.
