Χρησιμοποιείται συνήθως για γυναίκες που είτε κυοφορούν είτε μόλις γέννησαν. Δεν το διαβάζουμε αν πέτυχαν κάτι στη δουλειά τους, αν διακρίθηκαν για την προσφορά τους στον τομέα τους. Πρόκειται για μια κλισέ φράση που διαιωνίζει το αιώνιο στερεότυπο ότι οι γυναίκες ολοκληρώνονται ως μητέρες.

«Την πιο ευτυχισμένη περίοδο της ζωής της διανύει…»

Ευτυχώς όλο και περισσότερες είναι εκείνες οι γυναίκες πλέον που γκρεμίζουν τον μύθο της ωραιοποιημένης μητρότητας, κι έχω την αίσθηση ότι διαβάζουμε πιο συχνά για την επιλόχεια κατάθλιψη. Και αν γνωρίζει κάποιος νέους γονείς, ξέρει πως όσο ευτυχισμένοι και αν νιώθουν, θα έδιναν τα πάντα για να κοιμηθούν μια ώρα παραπάνω.

«Πλέει σε πελάγη ευτυχίας…»

Για νιόπαντρα ζευγάρια, είτε επέλεξαν όντως κάποιον ναό με σκαλιά για το μυστήριο, είτε παντρεύτηκαν σε κάποιο από αυτά τα κτήματα που προσφέρουν και παρεκκλήσι, δίχως σκαλιά όμως. Αγαπημένο μου update στη φράση αυτή είναι το «Τα σκαλιά του… δημαρχείου ανέβηκαν…».

«Ανέβηκαν τα σκαλιά της εκκλησίας»

Συνοδεύει φωτογραφίες ή βίντεο από εμφανίσεις διάσημων γυναικών, συνοδεύεται σχεδόν πάντα από το επίθετο «αποκαλυπτικό-ή» είτε στον τίτλο είτε στο σώμα του κειμένου. Ό,τι και αν φορέσει πάντως εκείνη για την οποία γίνεται η δημοσίευση, είμαι βέβαιη πως δεν είχε πρόθεση να οδηγήσει κανέναν στο νοσοκομείο.

«Μοίρασε εγκεφαλικά»

Συνώνυμη της φράσης «μοίρασε εγκεφαλικά», έχει την τιμητική της το καλοκαίρι και συνήθως συνοδεύει φωτογραφίες γυναικών που φοράνε μαγιό, οι οποίες κατά τους συντάκτες μάλλον το έχουν βάλει σκοπό να μείνουν μόνες τους στην παραλία προκαλώντας στους υπόλοιπους λουόμενους θερμοπληξία.

«Ανεβάζει τη θερμοκρασία»

Η τελευταία τέτοια είδηση που άνοιξα είχε φωτογραφία γνωστής ηθοποιού και προέδρου του ΕΟΤ που φορούσε μια κόκκινη μαγειρική ποδιά σε ένα τραπέζι στο οποίο ήταν καλεσμένη. Και γενικά όσα τέτοια κλικ έχω δώσει ήταν εντελώς τζάμπα.

«Όπως δεν την/τον έχετε ξαναδεί»

Συνήθως πρόκειται (και το μαθαίνεις αυτό αφού ανοίξεις το άρθρο) για κάποιον πανάγνωστο καλλιτέχνη του Ουζμπεκιστάν που έχασε τον παπαγάλο του.

«Πασίγνωστος τραγουδιστής συγκλονίζει με το δράμα του»

Φράση που αποδίδεται στη δημοσιογράφο Ελίζα Καλλίτση, η οποία τη χρησιμοποίησε πριν από πολλά χρόνια σε κανάλι της ιδιωτικής τηλεόρασης, καλύπτοντας τους εορτασμούς του πατρινού καρναβαλιού, και έγινε viral πριν καν αρχίσουμε να χρησιμοποιούμε τον όρο.

«Λιλιπούτειοι καρναβαλιστές»

Για πλήθη που βουτάνε σε νερά τον χειμώνα –είτε λόγω του εθίμου των Θεοφανίων είτε για άλλους δικούς τους λόγους– ή συγκεντρώνονται σε εξωτερικούς χώρους κατά τις πιο κρύες μέρες του χειμώνα. Και αν το αψήφησαν, σίγουρα τουρτουρίζουν.

«Αψήφησαν το κρύο»

(για θεομηνίες) Η φύση ούτε χαίρεται, ούτε οργίζεται, είναι αυτή που είναι. Συχνά η έκφραση αυτή χρησιμοποιείται παρελκυστικά καθώς οι ευθύνες για τυχόν θύματα και ζημιές είναι συνήθως ανθρώπινες και όχι «φυσικές».

«Η οργή της φύσης»

Ο φετινός χιονιάς επέλασε στην Αθήνα με τη μορφή της Μπάρμπαρα. Πέρσι μας είχε επισκεφθεί η Ελπίδα. Η επέλασή της ήταν σαφώς σφοδρότερη.

«Η επέλαση του χιονιά»

(για ναυάγια συνήθως): Ε, μα θάλασσα βούλιαξε το καράβι, τι θα ήταν ο τάφος, στερεός;

«Υγρός τάφος»

Τι ώρα κλείνετε;

«Άνοιξαν οι ουρανοί»

Όταν έχεις φάει τα νιάτα σου στην Αλάσκα και αναβιώνουν τα τραύματα...

«Πολικές θερμοκρασίες»

Όταν οι λέξεις χάνουν το νόημά τους.

«Βιβλική καταστροφή»

Ο κλασικός πυρομανής δημοσιογράφος, που κατά βάθος αγαλλιάζει η ψυχή του όταν ξεκινάνε οι φωτιές.

«Πύρινη λαίλαπα»

Αρχαιοπρεπές, μυθολογικό κι ωραίο.

«Το χτύπημα του Εγκέλαδου»

(για πολέμους, θεομηνίες κ.λπ.) Η ονομασία της αμερικανικής στρατιωτικής εισβολής στο Ιράκ το 2003 που ανέτρεψε τον Σαντάμ Χουσεΐν έγινε έκτοτε δημοσιογραφική «καραμέλα», περιγράφοντας από πολεμικές επιχειρήσεις μέχρι θεομηνίες, αλλά και ως αστεϊσμός.

«Σοκ και δέος»

Πόλεμος πατήρ πάντων, συμπεριλαμβανομένων και των δημοσιογράφων.

«Βομβαρδισμένο τοπίο»

Ποιητικό και συχνότατα ακριβές.

«Οι δρόμοι μεταμορφώθηκαν σε ποτάμια»

Η φύση ως ζωντανή οντότητα.

«Ο τελευταίος πνεύμονας πρασίνου»

Εικόνες τα πνευματικά δικαιώματα των οποίων είναι υπό αμφισβήτηση, αν ανήκουν όντως στον Ιωάννη. Μέχρι να καταλήξουν οι θεολόγοι παρακαλούμε συνεχίστε να τρομάζετε.

«Εικόνες Αποκάλυψης»

Συχνά σε απευθείας σύνδεση.

«Δαντική κόλαση»

(για δολοφονίες) Κάθε φορά μου έρχεται στο μυαλό ο Ντάριο Αρτζέντο – εναλλακτικά, ο Χάνιμπαλ Λέκτερ.

«Λουτρό αίματος»

Έμμεσο ξέπλυμα του εκάστοτε δολοφόνου, που εμφανίζεται απλώς ζηλιάρης και παθιασμένος.

«Έγκλημα πάθους»

Αγαπημένη φράση του αστυνομικού ρεπορτάζ. Η σιωπή ως το ταβάνι της εκφραστικής δεινότητας. Συνήθως ως έκφραση ακολουθείται από έναν χείμαρρο λέξεων καταλήγοντας να αυτοακυρωθεί.

«Ανείπωτη φρίκη»

Επειδή εκεί (δήθεν) δεν περιμένεις ποτέ να συμβεί τίποτα κακό.

«Μέρα μεσημέρι στο κέντρο της Αθήνας»

Το ακούμε συνήθως σε ρεπορτάζ που αφορούν υποθέσεις γυναικοκτονίας ή/και δολοφονίας. Το «άτυχο θύμα». Φυσικά, καμία ατυχία δεν υπάρχει εδώ, εκτός κι αν με το «άτυχη/άτυχο», εννοούμε ότι το θύμα έπεσε νεκρό από ατυχία και όχι από το ότι ο θύτης ήταν δολοφόνος. Με τις πολλές... ατυχίες και τη μηδενική ακριβολογία φυσικά ακυρώνεται η σοβαρότητα του εκάστοτε εγκλήματος και δικαιώνονται διάφορες πατριαρχικής αφετηρίας αντιλήψεις περί καλοτυχίας των καλοπαντρεμένων γυναικών που δεν ατύχησαν, και άλλα τέτοια βλακώδη και γλωσσικά επικίνδυνα.

«Η άτυχη γυναίκα»

Σε όλες τις υποθέσεις, ακόμα και σ' αυτές που δεν υπάρχει ουσιαστική εμπλοκή γυναίκας, τα ΜΜΕ θα εστιάσουν σε μια μοιραία γυναίκα. Αν είναι ξανθιά, ακόμα καλύτερα. Ακόμα κι αν το μόνο που έκανε ήταν να φτιάχνει σάντουιτς για την τρομοκρατική ομάδα.

«Η μοιραία γυναίκα»

(για θανάτους και κηδείες) «Τραγικές φιγούρες» είναι οι ηθοποιοί που υποδύονται τραγικούς ρόλους στο θέατρο. Όσοι χάνουμε ανθρώπους μας είμαστε θλιμμένοι, σοκαρισμένοι, απελπισμένοι ίσως, αλλά όχι «τραγικοί».

«Τραγική φιγούρα»

Χαρωποί ληστές, σκυθρωποί δημοσιογράφοι.

«Οι ληστές διέφυγαν ανενόχλητοι»

Τέτοια ακούγανε μικρά κάτι παιδάκια, τα πιστεύουν και μετά το παίζουν σερίφηδες.

«Η αστυνομία έχει εξαπολύσει ανθρωποκυνηγητό»

Συνήθως και καφκική, αν αναλογιστούμε τη διάρκειά της.

«Πολύκροτη δίκη»

Παρότι το πολίτευμα της χώρας είναι η προεδρευόμενη κοινοβουλευτική δημοκρατία, τα δημοσιεύματα για τις διαφωνίες εντός της βουλής είναι λες και αποτελούν έναν από τους μεσαιωνικός μύθους που γέννησε το Κάμελοτ και ο Βασιλιάς Αρθούρος.

«Διασταύρωσαν τα ξίφη τους»

Οι λεγόμενοι κύκλοι ενός πολιτικού είναι ουσιαστικά κάποιο τσιράκι που με εντολή του πολιτικού δίνει γραμμή στα ΜΜΕ να παίξουν την άποψή του. Σε αστειότερες περιπτώσεις, οι κύκλοι του πολιτικού είναι ο ίδιος ο πολιτικός.

«Οι κύκλοι του τάδε λένε...»

Όταν κάποιος λέει κάτι που την επόμενη στιγμή θα έχει καθολικά ξεχαστεί.

«Βαρυσήμαντη δήλωση με πολλαπλούς αποδέκτες»

(για αποκαλύψεις) Εκτός που κατά τον Όμηρο ο Αίολος είχε δώσει έναν ασκό γεμάτο ανέμους στον Οδυσσέα και όχι 5-6, αν άνοιγαν τόσες φορές όσες καταχρηστικά χρησιμοποιείται η έκφραση και συχνά μάλιστα στον –λανθασμένο– πληθυντικό, δεν θα είχε μείνει κολυμπηθρόξυλο στον πλανήτη.

«Άνοιξαν οι ασκοί του Αιόλου»

Καθότι τα άλογα έχουν πάψει να χρησιμοποιούνται στην καθημερινότητά μας εδώ και κάμποσες δεκαετίες, μήπως το «γκαζώνει» θα ήταν πιο σημερινό; Άσε που κουβέντα δεν γίνεται για τον... αναβάτη με το καμουτσίκι (ή αντίστοιχα τον λεβιέ).

«Καλπάζει η ανεργία/η ακρίβεια»

Υπάρχει ένα meme που σατιρίζει αυτό το κλισέ, δείχνοντας στα έδρανα της Βουλής να έχουν τοποθετηθεί κονσέρβες τόνου Rio Mare.

«Ανέβηκαν οι τόνοι στη βουλή»

Δράκοντας likes this.

«Δρακόντεια τα μέτρα ασφαλείας»

Ψυχραιμία, αλλά ετοιμαστείτε και να πνιγείτε.

«Τσουνάμι αυξήσεων, ακρίβειας κ.λπ.»

Όταν ονειρεύεσαι το φαγητό εν ώρα εργασίας.

«Καζάνι που βράζει»

Ο ξέρεις-ποιος έκανε ξέρεις-τι.

«Αμαύρωσαν την τάδε εκδήλωση οι γνωστοί-άγνωστοι»

Τζογαδόρικο τσιτάτο που αποθεώθηκε στα μνημονιακά χρόνια – η μουσικόφιλη παραλλαγή του ήταν το «σκληρό ροκ».

«Σκληρό πόκερ στις διαπραγματεύσεις»

Κάθε φορά, για περίπου ενάμιση χρόνο, πριν τελικά ανακοινωθούν.

«Μύρισε άρωμα εκλογών»

Κάθε, μα κάθε Δεκαπενταύγουστο.

«Έρημη πόλη θύμιζε η Αθήνα, καθώς οι λιγοστοί κάτοικοι...»

Οι Αθηναίοι έφυγαν για τριήμερο και μετά γύρισαν. Συγκλονιστικό;

«Η μεγάλη έξοδος - Η μεγάλη επιστροφή»

Ακινητοποιημένες οι Κηφισίας, Μεσογειων, Κατεχάκη, Αλεξάνδρας, Βασιλέως Κωνσταντίνου, Βασιλίσσης Σοφίας, Ηλιουπόλεως.

«Κυκλοφοριακό έμφραγμα»

Ένας τρόπος για να περιγράψεις την αδιαφορία μεγάλου μέρους των Σαλονικιών για τις τέχνες, ειδικά τις πιο πειραματικές.

«Το κοινό της Θεσσαλονίκης είναι το πιο δύσκολο»

Όλοι σιωπηλοί, αγριοκοιτάζοντας τον τύπο που περιγράφει και χαλάει τη φάση των άλλων.

«Σε κλίμα κατάνυξης»

Όπως έχει γράψει η Δέσποινα Τριβόλη, «την επόμενη φορά που θα μιλήσουμε για μάχη, πόλεμο και αγώνα ας θυμηθούμε πως δεν νιώθουν όλοι οι ασθενείς ήρωες, πως ίσως όλο αυτό να είναι ένα βάρος που δεν χρειάζονται και, τέλος, το πιο σημαντικό, πως αυτό το αφήγημα λέει πολύ περισσότερα για τον δικό μας φόβο για την αρρώστια παρά για τον άνθρωπο που νοσεί ή πεθαίνει».

«Έχασε τη μάχη με τον καρκίνο»

Από τα πλέον απερίσκεπτα, πλην αρκούντως σπαρακτικά και βολικά κλισέ, όταν έχεις να εκφωνήσεις / γράψεις / μεταφέρεις καταστάσεις που ενέχουν μία συγκεκριμένη συνθήκη, όπου το υποκείμενο και βασικό πρόσωπο της είδησης βρίσκεται μεταξύ ζωής και θανάτου. Το εν λόγω κλισέ μετατρέπεται σε αληθινό τσίρκο όταν ο/η δημοσιογράφος μπερδεύεται και τον/την ακούμε να λέει ότι κάποιος «δίνει μάχη με τη ζωή / μάχη για τον θάνατο». Μύλος...

«Δίνει μάχη για τη ζωή / δίνει μάχη με τον θάνατο»

... Βέβαια, πρακτικά, καμία μάχη δεν δίνεται εδώ ακριβώς. Το σώμα –επειδή γι’ αυτό μιλάμε– αποφασίζει (εξαρτώμενο από τη νόσο / το πλήγμα / τη φθορά που υπέστη) και οι γιατροί (συνήθως) καταβάλλουν προσπάθειες για να το κρατήσουν ζωντανό. Πολύ συχνά μάλιστα, το υποκείμενο που... «δίνει τη μάχη» είναι σε κωματώδη κατάσταση, οπότε καμία μάχη δεν υπάρχει εδώ. Κουμάντο κάνουν η βιολογία, η ανθρώπινη ανατομία και η επιστήμη, απλώς κάπως έπρεπε να ειπωθεί ποιητικά και κακώς ειπώθηκε έτσι...

«Δίνει μάχη για τη ζωή / δίνει μάχη με τον θάνατο»

... Αν μάλιστα όλο αυτό το δούμε με όρους όχι απλώς πολιτικής ορθότητας, αλλά στοιχειώδους ανθρωπιάς, είναι σαν ο/η δημοσιογράφος που κάνει χρήση του κλισέ να κρατάει το σκορ και να έχει προαποφασίσει νικητές και ηττημένους. Νικητές όσοι επέζησαν, ηττημένοι όσοι κατέληξαν, δηλαδή. Όχι δα. Και κυρίως αυτό δεν το αποφασίζει ο/η δημοσιογράφος και άδικα επιμένει.

«Δίνει μάχη για τη ζωή / δίνει μάχη με τον θάνατο»

(για αποδημίες) Καλά, κι άμα ο θανών/η θανούσα ήταν άπιστος-η, αλλόθρησκος-η ή σατανιστής-τρια, σε τι γειτονιά θα πάει; Άσε που όταν το ακούω συνήθως σκέφτομαι το Λος Άντζελες.

«Στη γειτονιά των αγγέλων»

(για ανέλπιστες σωτηρίες): Άνθρωποι αλλά και ολόκληρες κοινότητες (μαζί και αυτοκίνητα ή μέσα μαζικής μεταφοράς) που παρά τρίχα γλίτωσαν κάποιο ατύχημα, σοβαρή ασθένεια ή άλλη συμφορά. Οι πιο άτυχοι μάλλον δεν είχαν όχι άγιο αλλά ούτε καν τον... θεό τους. Η πραγματικότητα βέβαια επιμένει ότι άμα είναι να σε βρει το κακό, θα σε βρει, ανεξάρτητα αν πιστεύεις ή όχι.

«Άγιο είχαν…»

Εκεί βρίσκεται κάποιος διάσημος, συνήθως για μικρό χρονικό διάστημα, λίγο πριν βαρεθούμε την υπόθεσή του και ξεχνώντας ολοσχερώς το όποιο σκάνδαλό του περάσουμε στον επόμενο, που θα πάρει τη θέση του στο συγκεκριμένο μάτι.

«Στο μάτι του κυκλώνα»

(για στρατιωτικές, αθλητικές και άλλες άνισες αναμετρήσεις) Για να πω την αλήθεια δεν έχω κάτι να προσάψω σε αυτό το στερεότυπο – τι άλλο να λέγαμε εναλλακτικά, ο Κοντορεβυθούλης κόντρα στον Τζακ τον γίγαντα π.χ.; Μικρός, βέβαια, αντιπαθούσα το παλιόπαιδο που ξάπλωσε κάτω κοτζάμ ευγενή και επιβλητικό πολεμιστή με μια σφεντόνα, αλλά σαν είδα πώς τον απαθανάτισε ο Μικελάντζελο, άλλαξα άρδην γνώμη.

«Δαβίδ εναντίον Γολιάθ»

Clickbait αλλά με ποιοτικό τρόπο, μπορεί και να είναι πράγματι μια πολύ ωραία συνέντευξη, μπορεί να μη λέει και πολλά, ρίσκο είναι, πάρτε το.

«Στη συνέντευξη της ζωής της/του»

Κι άντε μετά να την ξανακολλήσεις.

«Σπάει τη σιωπή του/της»

Όταν ένας καλλιτέχνης λέει όλα τα κλισέ που περιμένει ο κόσμος, σε μια βαρετή από κάθε άποψη συνέντευξη.

«Κατάθεση ψυχής»

Αλλά, κατά σατανική σύμπτωση, πάντα σταματάει πριν φτάσει.

«Το μαχαίρι θα φτάσει στο κόκκαλο»

(Λίγο πριν χρησιμοποιήσουν άπειρα λόγια για να περιγράψουν κάτι...)

«Δεν υπάρχουν λόγια για να περιγράψουμε…»

Μια λέξη που σίγουρα δεν ξέρουν τι σημαίνει, αφού στο 99% χρησιμοποιείται με μη κυριολεκτική σημασία.

«Κυριολεκτικά»

Για κάθε δήθεν βαρυσήμαντη εξέλιξη.

«Σαν κεραυνός εν αιθρία έπεσε...»

Κανένας δεν θα νοιαζόταν γι’ αυτές τις δηλώσεις, αν δεν είχαν παρουσιαστεί ως τέτοιες που ήδη έχουν προκαλέσει σάλο/φρενίτιδα. Στην καλύτερη περίπτωση προκάλεσαν σάλο σε κάποια echo chambers του Twitter.

«Σάλο / Φρενίτιδα έχουν προκαλέσει οι δηλώσεις του…»

Όταν κάτι το έχουν βάλει κάποια σάιτ και τώρα θέλει να το παίξει και η τηλεόραση σαν κάτι σημαντικό.

«Κάνει τον γύρο του διαδικτύου»

Στα νησιά ο καιρός θα είναι αίθριος. Στα ηπειρωτικά θα ξεσπάσει μια θύελλα αντιδράσεων κατά τις μεσημεριανές ώρες, που θα κοπάσει το απογευματάκι μετά από κάποια πολύ αγριεμένα ποστ στα σόσιαλ.

«Θύελλα αντιδράσεων»

Το πάρτι στο τεράστιο χωνευτήρι που λέγεται Twitter μπορεί να περιλαμβάνει από όψεις της επικαιρότητας που συνήθως «ξεχνιούνται» από τα παραδοσιακά μίντια μέχρι ακατάσχετο υβρεολόγιο και διασπορά fake news.

«Πάρτι στο Twitter»

Ξανά, και ξανά, και ξανά.

«Έπεσαν απ’ τα σύννεφα»

Ένα από τα πολλά ξεχωριστά γνωρίσματα του «μετρ του σασπένς» (άλλος ένας κλισέ χαρακτηρισμός του Χίτσκοκ) ήταν τα ανατρεπτικά, αξέχαστα φινάλε, που έγιναν επιθετικός προσδιορισμός σε κάθε απροσδόκητη εξέλιξη πολιτιστικού ή μη προϊόντος.

«Χιτσκοκικό φινάλε»

Στη μυθολογία όλες οι προφητείες της Κασσάνδρας αποδεικνύονταν αληθινές, εν αντιθέσει με τη σύγχρονη εποχή, αν κρίνουμε από το πόσο συχνά διαβάζουμε/ακούμε τη συγκεκριμένη φράση.

«Διαψεύδονται οι Κασσάνδρες»

Γλείψιμο των τηλεθεατών ώστε να τους μανιπιουλάρεις κάνοντάς τους να νιώθουν τζιμάνια.

«Ο κόσμος τα καταλαβαίνει αυτά, δεν μπορείς να τον ξεγελάσεις»

Development: Παπαστεργίου Άγγελος