«Ο άλλος αδερφός»: Το νέο μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση
True crime ή μυθοπλασία; Ένα από τα πολλά ερωτήματα που θα πρέπει να απαντήσει ο αναγνώστης.
«Αν ο αναγνώστης θέλει να νιώσει ένα ρόλερ-κόστερ συναισθημάτων, αγωνία, πόνο, ίσως λίγη χαρά και λύτρωση, αν είναι λάτρης των αινιγμάτων, αν του αρέσει η ένεση αδρεναλίνης που παίρνει από τα αστυνομικά κι αν θέλει να διαβάσει κάτι που δεν συνηθίζεται, πρέπει να διαβάσει τον “Άλλο αδερφό» ‒ έτσι «διαφημίζει» το καινούργιο του μυθιστόρημα, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Διόπτρα, ο Βαγγέλης Γιαννίσης στο Art Podcast, και δεν υπερβάλλει. Με τη φόρα και την εμπειρία που απέκτησε από την επισταμένη έρευνα στο Τμήμα Ανθρωποκτονιών της ΓΑΔΑ και τη στενή επαφή και συνεργασία με τους αξιωματικούς εκεί για τις ανάγκες του βιβλίου του «Λεωφόρος Αλεξάνδρας 173», τώρα καταπιάνεται με την ιστορία της εξαφάνισης ενός αυτιστικού εφήβου στην Ελευσίνα τον Αύγουστο του 1988, η οποία, χάρη σε καινούργια στοιχεία που βγαίνουν στην επιφάνεια, έρχεται ξανά στη δημοσιότητα.
Με την εξιχνίασή της ασχολείται ο δίδυμος αδερφός του εξαφανισμένου Ηλία Αδάμ, Θέμης. Δημοσιογράφος και επιτυχημένος συγγραφέας ενός true crime βιβλίου με θέμα την υπόθεση που εντέλει διέλυσε την οικογένειά του, επιστρέφει στη γενέτειρά του μετά από απουσία είκοσι χρόνων στο εξωτερικό, με αφορμή την αυτοκτονία του πατέρα του, που ήταν και ο βασικός ύποπτος. Έχει την πρόθεση να μείνει, καταλαβαίνει όμως ότι η προσπάθεια για μια νέα αρχή δεν θα έχει νόημα αν ένα ουσιαστικό ερώτημα παραμείνει αναπάντητο: Τι συνέβη στον Ηλία; Oι σπουδές του στην ερευνητική δημοσιογραφία τον βοήθησαν να καταγράψει το χρονικό της εξαφάνισης και τον αντίκτυπο στην οικογένειά του στο βιβλίο «Ο αδερφός μου» και μαζί να αναπτύξει κάποιες θεωρίες, τώρα όμως έχει την ευκαιρία να μάθει την αλήθεια.
Ο τρόπος που ο Βαγγέλης Γιαννίσης αξιοποιεί το μυθιστόρημα του ήρωά του μας ξαφνιάζει ευχάριστα. Ενσωματώνοντάς το στο δικό του, «ένα βιβλίο μέσα στο βιβλίο», καταφέρνει να πληροφορήσει τον αναγνώστη για όλα όσα αφορούν την εξαφάνιση, το κλίμα πριν και μετά στην οικογένεια αλλά και στην ευρύτερη κοινωνία της Ελευσίνας. Δυσλειτουργικοί οικογενειακοί δεσμοί που διαρρηγνύονται από το πλήγμα του επιβεβαιωμένου ή εικαζόμενου χαμού του παιδιού, μια κοινωνία κλειστή με μυστικά και περιορισμούς, που δείχνει με το δάχτυλο, καταδικάζει σιωπηλά, απομονώνει και λύνει τους λογαριασμούς της εν κρυπτώ, η ανθρωποφαγική διάθεση των media, η έλλειψη ευαισθησίας και φραγμών στην προοπτική της υψηλής τηλεθέασης: αυτά είναι στοιχεία που το τέχνασμα του συγγραφέα φέρνει σε πρώτο πλάνο, δένοντας την υπόθεση με τέτοιον τρόπο, που ο αναγνώστης αρχίζει να αναρωτιέται ‒και ίσως κάποια στιγμή είναι σίγουρος‒ αν όσα διαβάζει συνέβησαν σε πραγματικό χρόνο, αν τα πρόσωπα και το χρονικό της εξαφάνισης είναι προϊόν μυθοπλασίας ή κομμάτια μιας αληθινής τραγικής ιστορίας που κάποτε μονοπώλησε το ενδιαφέρον του Τύπου και της τηλεόρασης. Fiction ή non fiction, μυθοπλασία ή πραγματικότητα;
Η αναρώτηση και η αμφιβολία του κοινού επιτείνεται, όταν στο κάδρο μπαίνει, ως ντετέκτιβ, ο ίδιος ο Γιαννίσης, με την ιδιότητά του ως συγγραφέα αστυνομικών μυθιστορημάτων. Επικαλούμενος τη δύναμη των συμπτώσεων, δικαιολογεί την παρουσία του στην ιστορία, η οποία δεν είναι cameo ούτε guest. Αντίθετα, είναι καταλυτική, αφού έρχεται ως ένας εξωτερικός και γι’ αυτό αντικειμενικός παρατηρητής και ουσιαστικά εξιχνιάζει την εξαφάνιση του παιδιού, τοποθετώντας όλα τα κομμάτια του παζλ στη σωστή τους θέση.
Η συμμετοχή του φανερώνει την παιγνιώδη διάθεσή του αφενός, προσθέτει στον πιο προσωπικό τόνο που ο ίδιος έχει δώσει εξαρχής αφετέρου, τοποθετώντας το στη γενέτειρά του, την Ελευσίνα, και αφιερώνοντάς το στον πατέρα του: «Στον πατέρα μου, Χρήστο. Το πρώτο βιβλίο που έγραψα δίχως εσένα ήταν και το δυσκολότερο. Πιστεύω πως είναι και αυτό που θα σου άρεσε περισσότερο από όλα».
Στον «Άλλο αδερφό» είναι προφανής η επιρροή και η αξιοποίηση της εμπειρίας από την επαφή και τη συνεργασία με αστυνομικούς εν ώρα εργασίας, εξού και η αληθοφάνεια στην έκθεση των γεγονότων και στην προσέγγιση του θέματος. Είμαστε πλέον αρκετά μακριά από τον σουηδικό Βορρά και τις περιπέτειες του επιθεωρητή Άντερς Οικονομίδη, ωστόσο τα στοιχεία που ανέδειξαν τον συγγραφέα είναι πάντα παρόντα, και, όπως φαίνεται, η άνεση στη δημιουργία κλίματος και ατμόσφαιρας παραμένει και προσαρμόζεται στο θερμότερο μεσογειακό κλίμα. Η εκτεταμένη έρευνα, το αγαπημένο κομμάτι του συγγραφέα κατά τη διαδικασία της συγγραφής, τα μικρά κεφάλαια που επιτείνουν την αγωνία, οι πολλοί ύποπτοι και οι συνεχείς ανατροπές μέσα από μικρές, υπολογισμένες παγίδες δημιουργούν μια πλοκή που δεν θα αφήσει κανέναν ασυγκίνητο.
