Αλεξάνδρεια, 23-31/3/2023: Ένα φωτορομάντζο του Ιωάννη Καλλιανιώτη
Que reste-t-il de nos amours?
Το έναυσμα γι’ αυτήν τη φωτογραφική υπέρπτηση της γενέθλιας πόλης έδωσε ένα ταξίδι εκεί και μια συνάντηση με γνωστό πολιτικό στην παρουσίαση ενός βιβλίου στην Αθήνα.
Στην παρέμβασή του διηγήθηκε με κάποιο καημό την παρακαταθήκη του υπέργηρου πατέρα του: Μην πας ποτέ στην Αίγυπτο, τίποτα από όσα έζησα δεν υπάρχει πια.
Αισθάνθηκα την ανάγκη, άγνωστος, να τον προσεγγίσω: Να πάτε, είναι όλα εκεί.
Είναι όμως έτσι; Σίγουρα σχεδόν το σύνολο τού εν πολλοίς γοητευτικού πολυεθνικού θιάσου είναι απόν και η απουσία αυτή πονά. Μεγάλο μέρος όμως του σκηνικού είναι εκεί, μαζί του και ισχυρό το πολιτιστικό αποτύπωμα που όπως πάντα βρίσκει τις δικές του ατραπούς και απρόσμενα επιβιώνει.
Λίγοι οι Έλληνες πάροικοι. Έχουν αποδειχτεί όμως οι πιο επιδέξιοι και επίμονοι κηπουροί και συνεισφέρουν ακόμη στον ρυθμό της πόλης, συχνά διά του παραδείγματος.
Για να περιδιαβούμε.
Πλησιάζοντας την πόλη από το Κάιρο διά της ερημικής οδού, δυσδιάκριτη πιά η έρημος. Ολόφωτες βιομηχανικές και εμπορικές εγκαταστάσεις, υπέργειες και υπόγειες ωτορούτες και ξαφνικά… περνάμε κάτω από το σταυροδρόμι, κάτω από τον Αλέξανδρο!
Όντως ο ορειχάλκινος ανδριάντας του Μεγάλου Αλεξάνδρου, έργο του γλύπτη Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, ατενίζει την αρχαία Κανωπική οδό, σύγχρονη Rue Fouad.
Στα δεξιά του τιμητικά τα πιο επίσημα κοιμητήρια της πόλης. Ελληνορθόδοξα, καθολικά, προτεσταντικά, αρμενικά, αραβορθόδοξα, ελληνοκαθολικά, κοπτικά.
Απέναντί τους κατά σειράν οι κήποι Σαλαλάτ, κατοικίες, αραβικά σχολεία, ελληνικό τετράγωνο.
Να το ξεπροβάλλει. Γύρω του τείχη υψηλά μισοκρύβουν τις νεοκλασσικές όψεις, που αναδείκνυαν πριν από την εξέγερση του 2011 νταντελένιες σιδεριές.
Στα αριστερά η Σαλβάγειος Εμπορική Σχολή, σήμερα δημοτικό σχολείο, δεξιά το Μπενάκειο Ορφανοτροφείο Θηλέων, σήμερα Γενικό Προξενείο της Ελλάδος. Πίσω αριστερά το Βρεφοκομείο Μάννα, σήμερα Γηροκομείο και Ξενώνας της Κοινότητας.
Δίπλα η Αίθουσα Ιουλίας Σαλβάγου, όπου στις 24/3/2023 παρακολουθήσαμε τη γιορτή των σχολείων.
Μετά στον αύλειο χώρο, παρέλαση των σχολείων και θαυμάσια εκτελεσμένοι ελληνικοί χοροί.
Οι εκπαιδευτικοί έχουν δουλέψει πολύ και καλά, τα παιδιά ακόμη περισσότερο, μια και η πλειοψηφία τους προέρχεται από μικτές ελληνοαιγυπτιακές οικογένειες ή οικογένειες Αιγυπτίων που ζούσαν στην Ελλάδα και για τα παιδιά τους είναι ευχερέστερη η παρακολούθηση ελληνικού παρά αιγυπτιακού σχολείου.
Πάμε προς τη Ζερβουδάκειο Αστική Σχολή. Το 1/3 στεγάζει τα γραφεία της Ελληνικής Κοινότητος, τα 2/3 το Αβερώφειο Γυμνάσιο.
Βλέπει την εσωτερική αυλή του Μπενακείου, σημερινού Γενικού Προξενείου, το οποίο στεγάζει, μεταξύ άλλων, και μία μόνιμη έκθεση 400 περίπου φωτογραφιών παροικιακής ζωής του 20ού αιώνα υποδειγματικά οργανωμένη το 2012, από την Αλεξανδρινή ιστορικό Ρένα Χρυσοχέρη.
Προχωράμε στο γήπεδο της Αθλητικής Ένωσης Ελλήνων Αλεξανδρείας. Στο βάθος οι βεράντες, οι αίθουσες και τα γραφεία της Ένωσης, το θαυμάσιο εστιατόριό της, με οργάνωση και επίβλεψη της Αντιγόνης Ζούλια-Κατσιμπρή.
Ας βγούμε στη θάλασσα
Η Bibliotheca Alexandrina κοιτάζει τη θάλασσα που έχει καταπιεί τη Λοχιάδα με τα Παλάτια της Κλεοπάτρας. Εδώ, όπως και στην περιοχή του Φάρου, έχει θαυματουργήσει ο Jean-Yves Empereur με τ’ όνομα και έχει ανασύρει σήματα και μνημεία.
Αρχίζει θαυμαστή παράταξη κτιρίων που θα μας οδηγήσει στην αρχαία θέση του Φάρου, σημασμένη σήμερα από το φρούριο Κάιτ Μπέη.
Στην αρχαία θέση του Φάρου και πιθανότατα με κάποια υλικά του, το φρούριο Κάιτ Μπέη
Απέναντί του ο Ελληνικός Ναυτικός Όμιλος, εκ βάθρων ανακαινισμένος επί προεδρίας Ε. Κασσιμάτη, συνεχίζει με οργάνωση, καθαριότητα, κομψότητα, με την προεδρία της Λιλίκας Θλιβίτου.
Στην πάνω βεράντα, γευστικότατο ψαρεστιατόριο του κ. Σιώκα.
Ας επιστρέψομε στον ομφαλό της πόλης, την αρχή της Μισάλα, κάποτε κέντρο της διασκέδασης με καφενεία, εστιατόρια και κινηματογράφους.
Όλα είναι εκεί… αλλά αλλιώς, όπως σε όλες τις μεσογειακές μεγαλουπόλεις.
Ο κινηματογράφος Αλάμπρα στην αρχή της Μισάλα. Μεταξύ 1930 και 1960 είχε δεχτεί πλήθος αθηναϊκών θιάσων. Είναι μεσημέρι και Ραμαζάνι, η πόλη έρημη παραδίδεται στον περιπατητή.
Στη θέση του Μπίλιαρντ Πάλας, ιδιοκτησίας Βασιλειάδη, όπου σύχναζε ο Καβάφης, ένα τραπεζικό θηρίο που δεν χαιρετά κανείς.
Φτάσαμε στον Άγιο Σάββα, πατριαρχική μονή του 6ου αιώνα. Τελευταία εξωτερική ανακατασκευή τη δεκαετία του 1970. Κάτω, το εσωτερικό του ναού.
Πίσω από αυτές τις σιδερόπορτες ήταν τα λινοτυπεία της ιστορικής εφημερίδας Ταχυδρόμος.
Το κτίριο κατέρρευσε τη δεκαετία του 1980.
Πίσω στο βάθος η οκέλλα όπου έμενε ο Καβάφης
Το εξωτερικό της οκέλλας και το διαμέρισμα του ποιητή ανακαινίζονται με χορηγό το Ίδρυμα Ωνάση και επίβλεψη της αρχιτέκτονος και σκηνογράφου Εύας Μανιδάκη.
Δίπλα το παλιό Ελληνικό Νοσοκομείο, πεδίο δράσης του Ιατρού Ζαγκαρόλα, που πρώτος απομόνωσε τον βάκιλλο της χολέρας.
Ας επισκεφθούμε λίγη αγαπημένη Ιμπραημία
Ας πάρουμε το τραμ
Ο Κινηματογράφος Οντεόν, εξωτερική όψη και είσοδος της αίθουσας προβολής
Φτάσαμε στα σχολεία, Πρατσίκειος Σχολή Αρρένων, Κοκκινάρειος Θηλέων, Δαβαράκειος Οίκος Ευγηρίας, Ναός των Ταξιαρχών.
Ακολουθία των Χαιρετισμών στους Ταξιάρχες.
Ο Άγιος Νικόλαος. Το διπλανό του κτίριο κατέρρευσε, οδηγώντας πρακτικά σε ανακατασκευή του ναού με μικρή μείωση του μήκους του. Επέβλεψε αποτελεσματικά ο Πέτρος Λούτσης.
Ξεκινώ το πρωί από τη «Μάννα», όπου και τα δωμάτια του Ξενώνα της Κοινότητας
Η άρτια οργάνωση και επίβλεψη είναι της Ελένης Ιωάννου
Από τα σχολεία πηγαίνω προς την παλιά μου γειτονιά, μέσω των κήπων Σαλαλάτ, πάντα αμφίβολης καθαριότητας, τώρα σε πλήρη εγκατάλειψη… εκτός… μια πινακίδα ελληνικού ενδιαφέροντος… μια ανασκαφή… μα βέβαια, είναι αυτή της κ. Παπακώστα, εις αναζήτηση του Αλέξανδρου…
Ανεβαίνει η ίδια τα 15 μέτρα που μας χωρίζουν, ευγενής και κατατοπιστική στον Έλληνα περαστικό, μου εξηγεί τον 14ετή της αγώνα, χωρίς καμμία χρηματοδότηση από ελληνικό κρατικό ή ιδιωτικό φορέα.
Έχει ανακαλύψει ένα εκπληκτικό μαρμάρινο άγαλμα του Αλέξανδρου σε νεανική ηλικία, της σχολής του Λυσίππου. Εκτίθεται στο μουσείο της πόλης, στο παλιό μέγαρο του Βασσίλι Πασά στην οδό Φουάντ, με άλλα αλεξανδρινά κειμήλια της ιστορικής διαδρομής της πόλης.
Από Ελληνιστικές αρχαιότητες, φαραωνικής τεχνοτροπίας ενάλια ευρήματα του Empereur, μέχρι ισλαμικά τεχνουργήματα και αντικείμενα συλλογών του βασιλιά Φαρούκ και μελών της δυναστείας του.
Περνώ από το σπίτι που κατοικούσαμε, οι γνωστοί όλο και αραιώνουν. Ευτυχώς βρήκα τον Χαμίντο, γνωριμία 60 χρόνων, να πουλάει εφημερίδες στην ίδια θέση. Συγκίνηση και selfie!
Έστριψα δεξιά από την οδό Φουάντ, στην οδό Πτολεμαίων, όπου στον αρ. 4, το παλιό Ελληνικό Προξενείο, δωρεά της οικογένειας Σακελλαρίδη στο Ελληνικό Δημόσιο, τόποw εργασίας του πατέρα μου από το 1948 έως το 1971.
Με εφόδιο τις πολύτιμες πληροφορίες του Γιώργου Κυπραίου, περιδιάβηκα το Καρτιέ Γκρεκ και τις επαύλεις του.
Το μέγαρο Μπενάκη επί της οδού Φουάντ
Άλλο μέγαρο Μπενάκη επί της οδού Φαραώ, είχε κοινό μεγάλο κήπο με το προηγούμενο.
Στον χώρο του κήπου χτισμένες τώρα 3 πολυκατοικίες!
Επιστρέφω στο Σάτμπυ και στα Ελληνικά Κοιμητήρια. Υπαίθρια γλυπτοθήκη ανάλογη της Σύρου και του Α' Αθηνών, σε άριστη συντήρηση και ευταξία. Υλικό για πολλά GB, χρειάζεται διαφορετικό πλαίσιο για να φιλοξενηθεί.
Περνάω για ένα σύντομο προσκύνημα από το Πατριαρχείο και τον Ευαγγελισμό
Η είσοδος του Πατριαρχείου από τον αυλόγυρο του Ευαγγελισμού.
Η παλιά Τοσιτσαία Σχολή ανακαινίσθηκε εκ βάθρων όπου χρειάστηκε και με πολυτέλεια, και παραδόθηκε ως Πατριαρχείο, με χορηγία της Εθνικής Τράπεζας επί προεδρίας του Αιγυπτιώτη Τάκη Αράπογλου.
Ο αδριάντας του Γεωργίου Αβέρωφ, έργο του Τήνιου γλύπτη Γ. Βιτάλη, με φόντο την Πατριαρχική Βιβλιοθήκη, όπου έχουν προβλεφθεί συνθήκες κατάλληλες για την σπανιότητα του περιεχομένου.
Ο Κοινοτικός Ναός του Ευαγγελισμού, ανακαινισμένος μοναδικά από το Ίδρυμα Ωνάση επί Προεδρίας του Στέλιου Παπαδημητρίου.
Η ανακαίνιση δεν περιορίστηκε στην ορατή διακόσμηση και μελέτη φωτισμού, συμπεριέλαβε εξυγίανση και αποστράγγιση της θεμελίωσης και του γύρω υπεδάφους, στατική αποκατάσταση, ακόμη και υδραυλικά και όψεις των όμορων πολυκατοικιών, ορατών από τον περίβολο της εκκλησίας.
Όλα περιγράφονται διεξοδικά στον σχετικό τόμο, εκτός εμπορίου, που εξέδωσε το Ίδρυμα με άρτια τυπογραφική επιμέλεια του Ηλία Καψάλη.
Αποχαιρετούμε από την Place des Consuls του 19ου αιώνα, τη σημερινή Mansheya
Ο αδριάντας του ιδρυτή της σύγχρονης πόλης Μοχάμεντ Άλι δεσπόζει αμετακίνητος.
Ας τελειώσουμε μ’ ένα παράθυρο ελπίδας στους καινούργιους καιρούς: η ιστορική και περίκλειστη Λέσχη Μοχάμεντ Άλι άνοιξε για πρώτη φορά στην ιστορία της τις πόρτες της στο ευρύ κοινό, ως κέντρο τεχνών για τις νέες γενιές.
