«Τα 39 σκαλοπάτια»: Ένα γνήσια απολαυστικό θέαμα

Πρέπει να έχεις πολύ χιούμορ για να μεταφέρεις στο θέατρο τα «39 σκαλοπάτια». Λίγοι έχουν διαβάσει το μυθιστόρημα του John Buchan, οι περισσότεροι έχουν δει την ταινία του Alfred Hitchcock, του 1935.

Στο έργο υπάρχουν κατάσκοποι, δολοφονίες, μυστήριο, άφθονο βρετανικό χιούμορ και οι χαρακτηριστικές όψεις της βρετανικής ζωής, τσάι και μιούζικ χολ και εξοχές και τρένα που διασχίζουν την αγγλική ύπαιθρο. Πόσο μπορεί να δουλέψει σήμερα το λεπτό, βρετανικό, ειρωνικό χιούμορ; Τα αναρωτήθηκα όλα αυτά πριν φτάσω στο θέατρο Τζένη Καρέζη που ήταν γεμάτο κόσμο κάθε ηλικίας. Οι απορίες μου λύθηκαν ευχάριστα, αλλά ας πούμε τι συμβαίνει στο έργο.

Η ενέργεια που φτάνει στην πλατεία από τη σκηνή μεταμορφώνει ένα παλιό έργο σε μια αστεία, γρήγορη και σε πολλά σημεία εντυπωσιακή κωμική περιπέτεια. Έχει τη γοητεία της αφήγησης που νικάει κατά κράτος κάθε «άψυχο» εφέ, έχει το εφέ που δημιουργείται από τα ίδια τα πρόσωπα, έχει τη γοητεία του θεάτρου που μπορεί να μεταμορφώνει μπροστά στα μάτια μας κάθε ευτελές υλικό, κάθε προβλέψιμο τόπο σε κάτι άλλο, σε πολυτελές, σε μια πεδιάδα του φανταστικού.

Ο Ρίτσαρντ Χάνεϊ γνωρίζει μια γυναίκα η οποία του αποκαλύπτει ένα μυστικό, αφού την έχει φιλοξενήσει στο διαμέρισμά του. Την ίδια νύχτα η γυναίκα δολοφονείται μέσα στο σπίτι του, κι εκείνος, κυνηγημένος από την αστυνομία, φτάνει στη Σκωτία για να ανακαλύψει τους δολοφόνους της. Οι δολοφόνοι της δεν είναι άλλοι από μια ομάδα κατασκόπων και εκεί αρχίζουν τα πράγματα να περιπλέκονται, με μυστικούς κώδικες, «39 σκαλοπάτια» που σημαίνουν και κάτι άλλο, μια γυναίκα που στην αρχή δεν τον πιστεύει αλλά αργότερα πιστεύει στην αθωότητά του, και, χωρίς να αποκαλύπτουμε πολλά-πολλά, φτάνουμε σε ένα τέλος όπου όλα τα μυστήρια λύνονται και θριαμβεύει και η αγάπη.

Ο Γιάννης Λατουσάκης και ο Παναγιώτης Γουρζουλίδης (δεξ.). Φωτ.: Πάτροκλος Σκαφίδας

Αυτό το πολύπλοκο σχέδιο κατασκοπείας, ρομαντισμού και θανατηφόρων μυστικών δύσκολα μπορεί να ανέβει σε ένα θέατρο χωρίς πολλά εφέ και μεγαλεία και χωρίς τη βοήθεια της τεχνολογίας, εκτός αν αυτός που έχει κατασκευάσει το θέαμα έχει μεγάλη φαντασία, τρελαίνεται για ιστορίες τέτοιου είδους, αγαπάει τους Monty Python και το χιούμορ που συναντάς στον σύγχρονο βρετανικό κινηματογράφο, που είναι γεμάτο ειρωνεία και λεπτές αποχρώσεις, σαρκάζοντας κάθε συνήθεια και κλισέ ακόμα και του ίδιου του έργου.

Ο Μάκης Παπαδημητρίου έκανε ένα μικρό θαύμα επιστρατεύοντας όλα τα παραπάνω, επιστρατεύοντας το χιούμορ του, άλλους τρεις πολύ καλούς ηθοποιούς, ενεργοποιώντας τον αυτοσχεδιασμό και όλα τα «όπλα» και τις δεξιότητες των ηθοποιών, οργανώνοντας μια σκηνική πραγματικότητα με αμέτρητες αλλαγές, με τα μπαούλα που υπάρχουν στη σκηνή να γίνονται βαγόνια τρένου, κρεβάτια ξενοδοχείων, να αλλάζουν σε κάθε πιθανό σχήμα και διάταξη, μεταμορφώνοντας εν ριπή οφθαλμού τους χώρους. Πρόκειται για έναν θρίαμβο του less is more, με κάθε κίνηση και δράση και κολπάκι να είναι χορογραφημένα με ακρίβεια.

Η Γρηγορία Μεθενίτη. Φωτ.: Πάτροκλος Σκαφίδας

Η ενέργεια που φτάνει στην πλατεία από τη σκηνή μεταμορφώνει ένα παλιό έργο σε μια αστεία, γρήγορη και σε πολλά σημεία εντυπωσιακή κωμική περιπέτεια. Έχει τη γοητεία της αφήγησης που νικάει κατά κράτος κάθε «άψυχο» εφέ, έχει το εφέ που δημιουργείται από τα ίδια τα πρόσωπα, έχει τη γοητεία του θεάτρου που μπορεί να μεταμορφώνει μπροστά στα μάτια μας κάθε ευτελές υλικό, κάθε προβλέψιμο τόπο σε κάτι άλλο, σε πολυτελές, σε μια πεδιάδα του φανταστικού. «Είναι ένας φόρος τιμής στις ημέρες μιας κλασικότερης αφήγησης, όπου τα λίγα σκηνικά και η δύναμη των λέξεων μπορούν να δημιουργήσουν μια αξέχαστη, ζωντανή και πολύ κωμική εικόνα. Στην παράστασή μας στοχεύσαμε στην ενίσχυση της αίσθησης του παιχνιδιού. Οι γρήγορες αλλαγές χαρακτήρων, η φυσική κωμωδία και η ανεπιφύλακτη αγάπη για το θέατρο είναι όλα κεντρικά στο όραμά μας. Θέλουμε το κοινό να μην παρακολουθεί απλώς μια παράσταση, αλλά να ζει τη χαρά της δημιουργίας, να γελά με τις “ανοησίες” και να θαυμάζει την εφευρετικότητα» λέει ο Μάκης Παπαδημητρίου.

Στη μιάμιση ώρα που διαρκεί το έργο, μαζί με τους συμπαίκτες του στη σκηνή (Γρηγορία Μεθενίτη, Γιάννης Λατουσάκης, Παναγιώτης Γουρζουλίδης) λειτουργούν σαν μια καλοκουρδισμένη ομάδα. Και αυτή η μεταξύ τους συνεννόηση έρχεται στους θεατές σαν ένα κύμα που σε βυθίζει στον κόσμο της θεατρικής μαγείας και σε σηκώνει ψηλά στον κόσμο μιας ανάλαφρης ευχαρίστησης. Δεν έχεις τίποτα να σκεφτείς, παρά μόνο να αφεθείς και να απολαύσεις κάτι που φτάνει σε σένα αβίαστα αστείο, με μεγάλη δόση φαντασίας, με τη χάρη της απλότητας, και κρύβει από πίσω πολύ κόπο και πολύ κέφι. Σκάλες, φυλακές, βαγόνια τρένου, μοτέλ και θεατρικές αίθουσες –μια ωραία σκηνή στο θέατρο όπου καταφεύγουν οι δυο πρωταγωνιστές που μου θύμισε τις εικόνες του Χόπερ–  ζωντανεύουν με ταχύτητα, αστραπιαίες αλλαγές, ρυθμό και ατμόσφαιρα που δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από αντίστοιχα έργα στο βρετανικό θέατρο, όπου τίποτα δεν πάει στραβά.

Ο Μάκης Παπαδημητρίου. Φωτ.: Πάτροκλος Σκαφίδας

Όταν βγαίνεις από το θέατρο αναρωτιέσαι γιατί περιφρονούμε αυτές τις τόσο ωραίες και κάπως «αθώες» κωμωδίες που κάνουν τον θεατή να περνάει ωραία μια βραδιά, βλέποντας ένα γνήσια απολαυστικό θέαμα, και να φεύγει λίγο πιο ελαφρύς.

Βρείτε περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση εδώ