Ο Βενιζέλος, ο Κεμάλ και η Ρόζα Λούξεμπουργκ 

Ο Βενιζέλος, ο Κεμάλ και η Ρόζα Λούξεμπουργκ  Facebook Twitter
0

Ήταν 24 Ιουλίου του 1923 όταν στη Λωζάννη της Ελβετίας υπογράφηκε η συνθήκη που σφράγισε μια ιστορική περίοδο, η οποία ξεκίνησε με τον Α’ παγκόσμιο πόλεμο και κορυφώθηκε τον Αύγουστο του 1922 με την ήττα του ελληνικού στρατού από τα τουρκικά στρατεύματα των εθνικιστών του Μουσταφά Κεμάλ. 

Στην περίοδο αυτή αναφέρεται το πολύ ενδιαφέρον βιβλίο του ιστορικού και μαθηματικού με πλούσιο συγγραφικό έργο, Βλάση Αγτζίδη, ο οποίος φωτίζει πλευρές της μικρασιατικής καταστροφής που μας βοηθούν να αντιληφθούμε πως διαμορφώθηκαν οι ελληνοτουρκικές σχέσεις στην σύγχρονη ιστορία. Το βιβλίο αυτό περιγράφει άλλωστε, το ιστορικό πλαίσιο μιας εποχής που διαμόρφωσε τον κόσμο στον οποίο ζούμε σήμερα και καθόρισε τις γεωπολιτικές ισορροπίες. 

Η μικρασιατική καταστροφή «υπήρξε μία πρωτοφανής ανθρωπιστική καταστροφή για τους Ελληνες, τους Αρμένιους και τις υπόλοιπες μη μουσουλμανικές κοινότητες της Οθωμανικής αυτοκρατορίας» και το βιβλίο «Μεταξύ Σεβρών και Λωζάννης» (από τις εκδόσεις Πατάκη) αναλύει τις δύο συνθήκες, το γεωπολιτικό περιβάλλον μέσα στο οποίο υπογράφηκαν με τρόπο συναρπαστικό και για αυτό διαβάζεται απνευστί. Το βιβλίο εξηγεί επίσης τον Εθνικό Διχασμό, το ζήτημα του Πόντου, τη στάση των Μεγάλων Δυνάμεων και τις αιτίες της μικρασιατικής καταστροφής, ενώ ασχολείται ιδιαίτερα και με τους πρόσφυγες του 1922, την αποκατάσταση τους, την εκλογική τους συμπεριφορά και την σχέση τους με την αριστερά. Ένα ξεχωριστό κεφάλαιο υπάρχει και για τους πρόσφυγες από την Ρωσία και την πρώην Σοβιετική Ένωση με πολύ ενδιαφέρουσες πληροφορίες. 

Ο Βλάσης Αγτζίδης ξεκινά το βιβλίο του από τη Συνθήκη των Σεβρών, την οποία αναφέρει ως ύψιστη διπλωματική επιτυχία, (σε μία φάση που η Ελλάδα επί Ελ.Βενιζέλου, ταυτιζόμενη με τα συμφέροντα των μεγάλων δυνάμεων, υλοποιούσε τα εθνικά της σχέδια) η οποία όμως ακυρώθηκε τρία χρόνια αργότερα, καθώς αντικαταστάθηκε από τη Συνθήκη της Λωζάννης μετά την ελληνική ήττα του 1922. 

Το βιβλίο παρουσιάζει πλήθος χρήσιμων πληροφοριών, όπως τις αμερικανικές στατιστικές, βάσει των οποίων στην περιοχή της Μικράς Ασίας πριν από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, κατοικούσαν 500.000 Ελληνες, 470.000 μουσουλμάνοι και 23.000 Αρμένιοι (κάποιοι Έλληνες ιστορικοί ανέφεραν ότι οι μουσουλμάνοι ήταν 299.000). Φωτίζει ιδιαιτέρως την σχέση του Κεμάλ με την Ρωσία, γιατί οι Σοβιετικοί υποστήριξαν τους Κεμαλικούς στην σύγκρουση τους με τους Έλληνες και το «Εθνικό Σύμφωνο» που επικαλείται ο Ερντογάν.

Αναφέρεται σε όσα ακολούθησαν την ήττα του ελληνικού στρατού με αριθμούς και στοιχεία, τους περισσότερους από 100.000 αιχμαλώτους από τον άμαχο πληθυσμό, τους 56.000 αγνοούμενους στρατιώτες, τους 125.000 Έλληνες της Κωνσταντινούπολης που εξαιρέθηκαν από την ανταλλαγή πληθυσμών μαζί με τους 6.000 της Ίμβρου και της Τενέδου, όπως και τους 110.000 μουσουλμάνους της Δυτικής Θράκης. Το γεγονός ότι οι Ελληνες της Κωνσταντινούπολης, της Ίμβρου και της Τενέδου έχουν διωχθεί και σήμερα δεν υπάρχουν παρά ελάχιστοι, ενώ στην Δυτική Θράκη ο αριθμός των μουσουλμάνων παραμένει αμείωτος, μιλάει από μόνο του για το πως αντιμετωπίστηκαν από τις δύο πλευρές οι συμφωνίες. 

Όπως αναφέρει στο βιβλίο του ο συγγραφέας, οι χριστιανικοί πληθυσμοί της Ανατολής είχαν υποστεί γενοκτονία από το 1914 και η μοίρα των επιζησάντων στην εθνικιστική Τουρκία ήταν προδιαγεγραμμένη. «Έτσι από έναν ελληνορθόδοξο πληθυσμό που στις παραμονές του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου αριθμούσε 2,2 εκατομμύρια άτομα, υπολογίζεται ότι στην Ελλάδα έφτασαν μετά την μικρασιατική καταστροφή του ‘22 περί το 1,5 εκατομμύριο, για να καταμετρηθούν τελικά 1,25 εκατομμύρια πρόσφυγες το 1928». 

Ο Βλάσης Αγτζίδης ασχολείται και με το κεμαλικό κίνημα, τον Μεταξά που υπονόμευε την Μικρασιατική Εκστρατεία, τις συνέπειες της ανάκλησης του γερμανόφιλου βασιλιά Κωνσταντίνου, ενώ αφιερώνει μεγάλο μέρος και στο Ποντιακό ζήτημα το οποίο εξηγεί με ευσύνοπτο τρόπο. 

Σημαντική έκταση αφιερώνεται και στη Ρόζα Λούξεμπουργκ και τις απόψεις της για το Ανατολικό ζήτημα, το κίνημα των Νεότουρκων και τον γερμανικό ιμπεριαλισμό αλλά και τη στάση του Λένιν. Το κεφάλαιο «Σοβιετική Ρωσία: Από τη Συνθήκη του Μπρεστ Λιτόφσκ (1918) στο σύμφωνο συνεργασίας με τους κεμαλικούς (1921)» είναι άλλη μία συναρπαστική ενότητα ενός βιβλίου που βοηθά να κατανοήσουμε την ιστορία και τις συνθήκες που διαμόρφωσαν σημερινή γεωπολιτική πραγματικότητα. 

Πολιτισμός
0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Μια εγκατάσταση με οικολογικές ανησυχίες στο Turbine Hall της Tate Modern

Πολιτισμός / Γιατί μας αφορά η τέχνη των Σαάμι;

Η νέα εγκατάσταση της Máret Ánne Sara –μια καλλιτέχνιδα που κατάγεται από τους αυτόχθονες Σαάμι που ζουν στο βόρειο άκρο της Σκανδιναβικής Χερσονήσου– αντανακλά το αυξημένο ενδιαφέρον για την τέχνη των αυτόχθονων πληθυσμών.
LIFO NEWSROOM
gillian anderson

Πολιτισμός / Η Τζίλιαν Άντερσον θέλει να μάθει όλες τις ερωτικές μας φαντασιώσεις

Η διάσημη ηθοποιός και η Bloomsbury, μετά την παγκόσμια επιτυχία του best-seller «Want» , ανακοινώνουν την επόμενη συνεργασία τους και καλούν γυναίκες απ' όλο τον κόσμο να μοιραστούν τις φαντασιώσεις τους.
THE LIFO TEAM
Ναός Οσίου Νικολάου Σικελιώτη

Πολιτισμός / Ναός Οσίου Νικολάου Σικελιώτη: Ένα σημαντικό μνημείο κινδυνεύει με κατάρρευση

Ένα θρησκευτικό, ιστορικό αλλά και αρχιτεκτονικό ορόσημο στους πρόποδες της Δίρφυος, έχει περιέλθει σε τραγική κατάσταση και αντιμετωπίζει πλήθος σοβαρών προβλημάτων.
ΠΕΝΝΥ ΜΑΣΤΟΡΑΚΟΥ