Δεν είναι αριθμοί, είναι άνθρωποι: Πρωταγωνιστές της συμπλήρωσης ενός έτους από την 7η Οκτωβρίου (πρέπει να) είναι οι Ισραηλινοί και οι Παλαιστίνιοι που βασανίστηκαν, τραυματίστηκαν, ακρωτηριάστηκαν, σφαγιάστηκαν, σκοτώθηκαν - είτε από σφαίρες είτε από ρουκέτες ή βόμβες.
7η Οκτωβρίου, ένας χρόνος μετά: Αιματοχυσία δίχως τέλος
Από τις επιθέσεις της Χαμάς περίπου 1.200 άνθρωποι σκοτώθηκαν -επίσημα το Ισραήλ έχει αναθεωρήσει τον αριθμό των νεκρών σε 1.139- συμπεριλαμβανομένων 282 γυναικών και 36 παιδιών, ενώ 8.730 τραυματίστηκαν. Σήμερα οι όμηροι της Χαμάς ανέρχονται σε 101, εκ των οποίων οι 35 έχουν ανακηρυχθεί νεκροί, ενώ από την αρχή του πολέμου, 154 έχουν απελευθερωθεί.
Στη Λωρίδα της Γάζας, οι νεκροί ανέρχονται σε τουλάχιστον 41.800 -ανάμεσά τους πάνω από 16.000 παιδιά- και 96.800 έχουν τραυματιστεί. Βάσει των ισραηλινών εκτιμήσεων για τους μαχητές της Χαμάς που έχουν σκοτωθεί μέχρι στιγμής -μεταξύ 17.000 και 18.000- περίπου το 60% των νεκρών στη Γάζα είναι άμαχοι. Τον Μάιο, ο ΟΗΕ εκτίμησε ότι υπάρχουν πιθανώς 10.000 νεκροί Παλαιστίνιοι παγιδευμένοι κάτω από τα ερείπια και ότι μπορεί να χρειαστούν τρία χρόνια για να ανασυρθούν όλα τα πτώματα.
Στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη, η οποία έχει επισκιαστεί τον τελευταίο χρόνο λόγω της ανθρωπιστικής καταστροφής στη Γάζα, πάνω από 720 Παλαιστίνιοι έχουν σκοτωθεί και οι τραυματίες ξεπερνούν τους 5.750. Το 2024, η ισραηλινή κυβέρνηση κατέλαβε επίσημα περισσότερα από 23 τετραγωνικά χιλιόμετρα γης από τους Παλαιστίνιους - τα περισσότερα σε οποιοδήποτε έτος από τη δεκαετία του 1990, όταν οι συμφωνίες του Όσλο έδωσαν στους Παλαιστίνιους ένα μέτρο αυτοδιάθεσης στη Δυτική Όχθη.
7 Οκτωβρίου, 6:30 π.μ. στο Ισραήλ: Η αιφνιδιαστική επίθεση της Χαμάς
Κατά την έναρξη της επίθεσης το πρωί του Σαββάτου 7 Οκτωβρίου, όταν το Ισραήλ δεν είχε ακόμη αρχίσει να καταλαβαίνει τι αντιμετώπιζε, η Χαμάς γνώριζε ήδη τα επόμενα βήματά της.
Οι σειρήνες αεροπορικής επιδρομής αρχίζουν να ηχούν στην Ιερουσαλήμ γύρω στις 6:30 π.μ., τοπική ώρα, προειδοποιώντας τους πολίτες για την επίθεση που βρίσκεται σε εξέλιξη και να καλυφθούν αμέσως. Υπολογίζεται ότι 2.200 ρουκέτες εκτοξεύθηκαν προς το νότιο και κεντρικό Ισραήλ, συμπεριλαμβανομένου του Τελ Αβίβ και της Ιερουσαλήμ, από τους μαχητές της Χαμάς, σύμφωνα με τις Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις.
Ένοπλοι της Χαμάς, πολλοί με μοτοσικλέτες, εισβάλλουν σε αποκλεισμένες περιοχές, πυροβολώντας και σφάζοντας ανθρώπους σε κιμπουτζίμ και μικρές πόλεις. Βίντεο βγαίνει στην επιφάνεια με μαχητές της Χαμάς να παίρνουν ομήρους Ισραηλινούς πολίτες - συμπεριλαμβανομένων μητέρων, μικρών παιδιών, εφήβων και ηλικιωμένων - και να τους μεταφέρουν πέρα από τα σύνορα της Γάζας. Λίγο μετά την έναρξη της επίθεσης, ο Μοχάμεντ Ντέιφ, επικεφαλής του στρατιωτικού βραχίονα της Χαμάς, των Ταξιαρχιών Αλ-Κασάμ, δημοσιεύει ένα βίντεο με το οποίο αναλαμβάνει την ευθύνη για την επίθεση.
Ο Μπενιαμίν Νετανιάχου διαμηνύει ότι «το Ισραήλ βρίσκεται σε πόλεμο», επιβάλλει πλήρη αποκλεισμό της Λωρίδας της Γάζας και αρχίζει ο βομβαρδισμός του πυκνοκατοικημένου παράκτιου παλαιστινιακού θύλακα.
Ο Τζο Μπάιντεν λέει στον Νετανιάχου σε τηλεφωνική επικοινωνία ότι οι ΗΠΑ «καταδικάζουν» την επίθεση της Χαμάς και στηρίζουν το Ισραήλ. Σε τηλεοπτικό διάγγελμα από τον Λευκό Οίκο, ο Μπάιντεν λέει: «Το Ισραήλ έχει το δικαίωμα να υπερασπιστεί τον εαυτό του και τον λαό του».
8 Οκτωβρίου: Η διαπίστωση της σφαγής 260 ανθρώπων στο μουσικό φεστιβάλ Supernova
Τουλάχιστον 30 Ισραηλινοί αστυνομικοί σκοτώνονται στις μάχες, κυρίως στο Σντερότ του Ισραήλ, όπου ένοπλοι της Χαμάς πήραν τον έλεγχο του αστυνομικού τμήματος. Ισραηλινοί αξιωματούχοι ανακοινώνουν ότι οι μάχες συνεχίζονται σε έξι μέρη, συμπεριλαμβανομένου του Σντερότ, το οποίο βρίσκεται μόλις 3,2 χιλιόμετρα από τα σύνορα με τη Γάζα.
Βίντεο που αναρτήθηκαν στο διαδίκτυο δείχνουν ένα γεμάτο ολονύχτιο μουσικό φεστιβάλ σε μια έρημο στο νότιο Ισραήλ κοντά στα σύνορα με τη Γάζα να δέχεται επίθεση από ρουκέτες και ένοπλους μαχητές της Χαμάς στο έδαφος. Τα πλάνα δείχνουν γυναίκες και παιδιά μεταξύ αυτών που παρασύρονται με οχήματα και οδηγούνται πίσω στη Γάζα. Η ισραηλινή υπηρεσία διάσωσης Zaka αναφέρει ότι τουλάχιστον 260 πτώματα απομακρύνθηκαν από τον χώρο μετά την επίθεση.
Οι ΗΠΑ δεσμεύονται εκ νέου για την πλήρη υποστήριξή τους στο Ισραήλ, με τον επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας, Άντονι Μπλίνκεν, να δηλώνει: «Ο κόσμος θα πρέπει να εξοργιστεί με αυτό που είδε».
Η Χεζμπολάχ του Λιβάνου, σύμμαχος του Ιράν, αρχίζει διασυνοριακές επιθέσεις με βομβαρδισμούς κατά του Ισραήλ.
9 Οκτωβρίου, πρωί: Προσπάθεια εισβολής τρομοκρατών από τον Λίβανο στο Ισραήλ
Οι σειρήνες ηχούν στο βόρειο Ισραήλ, ωθώντας τους κατοίκους να σπεύσουν σε καταφύγια. Οι IDF ισχυρίζονται ότι τουλάχιστον δύο ρουκέτες εκτοξεύθηκαν προς το βόρειο Ισραήλ από τον Λίβανο. Η μία από τις ρουκέτες, σύμφωνα με τις IDF, προσγειώθηκε σε λιβανέζικο έδαφος.
«Οι IDF εξουδετέρωσαν έναν αριθμό τρομοκρατών που πέρασαν από τον Λίβανο στο Ισραήλ. Υπερασπιζόμαστε τη χώρα μας και είμαστε έτοιμοι σε όλα τα σύνορα», αναφέρει σε ανακοίνωσή του το IDF. Αξιωματούχος του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ επιβεβαιώνει ότι σκοτώθηκαν εννέα Αμερικανοί στο Ισραήλ. Ο αριθμός των νεκρών θα συνεχίσει να ανεβαίνει.
Στο χείλος ολοκληρωτικού πολέμου η «πιο ήσυχη Μέση Ανατολή εδώ και δύο δεκαετίες»
Στις αρχές του 2023, οι σχέσεις μεταξύ του Ισραήλ και των Παλαιστινίων, αλλά και της ευρύτερης περιοχής, φαίνονταν γενικά σταθερές. Στα τέλη Σεπτεμβρίου του 2023, ο σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ, Τζέικ Σάλιβαν, δήλωνε ότι η Μέση Ανατολή ήταν «πιο ήσυχη από ό,τι ήταν εδώ και δύο δεκαετίες».
Μια εβδομάδα αργότερα, στις 7 Οκτωβρίου, η Χαμάς εξαπέλυσε πολυμέτωπη επίθεση εναντίον του Ισραήλ. Η επίθεση -σχεδόν 50 χρόνια μετά την αιφνιδιαστική αραβική επίθεση κατά του Ισραήλ, που σηματοδότησε την έναρξη του πολέμου του Γιομ Κιπούρ- και όσα εξελίσσονται εδώ και έναν χρόνο, αναδιαμορφώνουν τη Μέση Ανατολή, και όχι μόνο.
Ο καταστροφικός λανθασμένος χειρισμός της σύγκρουσης από τις ΗΠΑ -του στενότερου και ισχυρότερου συμμάχου του Ισραήλ- όχι μόνο απέτυχε να σταματήσει την αιματοχυσία, αλλά προκάλεσε επίσης σοβαρή ζημιά στην ήδη φθαρμένη αξιοπιστία της Αμερικής ως εγγυήτρια του διεθνούς δικαίου, αποδυναμώνοντας -μεταξύ άλλων- την παγκόσμια υποστήριξη προς την Ουκρανία.
Με βάση απόρρητα στοιχεία που «περιγράφονται από περισσότερους από 12 νυν και πρώην αξιωματούχους των υπηρεσιών πληροφοριών και ασφάλειας από τέσσερις χώρες της Δύσης και της Μέσης Ανατολής», η Washington Post κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι σχεδιαστές της Χαμάς στόχευαν «σε ένα πλήγμα ιστορικών διαστάσεων, με την προσδοκία ότι οι ενέργειες της ομάδας θα ανάγκαζαν μια συντριπτική ισραηλινή απάντηση».
Πριν την 7η Οκτωβρίου οι Παλαιστίνιοι, το 80% των οποίων εξαρτιόταν από τη διεθνή βοήθεια λόγω των δεκαετιών της ισραηλινής κατοχής και αποκλεισμού, πίστευαν ευρέως ότι οι εκπρόσωποί τους -η Παλαιστινιακή Αρχή στη Δυτική Όχθη και η Χαμάς στη Λωρίδα της Γάζας- ήταν διεφθαρμένοι και δεν άξιζαν καθόλου ή ελάχιστα την εμπιστοσύνη του κοινού. Μόνο το 29% των κατοίκων της Γάζας εξέφραζε είτε «πολύ» είτε «αρκετή» εμπιστοσύνη στη διακυβέρνηση της Χαμάς.
Παράλληλα, η ισραηλινή κοινωνία είχε βιώσει εννέα μήνες μαζικών διαδηλώσεων κατά των κυβερνητικών μεταρρυθμίσεων, συμπεριλαμβανομένων των άκρως αμφιλεγόμενων προτεινόμενων περιορισμών στη δικαστική εξουσία. Στην πραγματικότητα, τα στοιχεία της ισραηλινής δημοκρατίας, συμπεριλαμβανομένων των νόμων και των φιλελεύθερων αξιών της, είχαν αποδυναμωθεί εδώ και χρόνια.
Από τις 7 Οκτωβρίου, ο Μπενιαμίν Νετανιάχου έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι ο πολεμικός του στόχος είναι η καταστροφή της Χαμάς. Η ισραηλινή κυβέρνηση περιγράφει το θάνατο αμάχων ως μια «λυπηρή αλλά αναπόφευκτη συνέπεια» της διεξαγωγής ενός πολέμου για την εξάλειψη της Χαμάς. Με την πιο κυριολεκτική έννοια, κάτι τέτοιο ίσως είναι αδύνατο. Το Ισραήλ δεν έχει τη δυνατότητα να εξαφανίσει τη Χαμάς από προσώπου γης σε οποιοδήποτε λογικό χρονικό διάστημα. Έτσι, κανείς δεν ξέρει τι εννοεί ο Νετανιάχου με το να «καταστρέψει» τη Χαμάς. Δεν το έχει εξηγήσει ποτέ πραγματικά.
Το αποτέλεσμα είναι ότι, αν ο πόλεμος τελείωνε αύριο, η Χαμάς θα εξακολουθούσε να είναι η κυρίαρχη στη Λωρίδα της Γάζας. Είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα μπορέσει να ανασυγκροτηθεί και πάλι ως η κυβερνητική δύναμη στη Γάζα, εν μέρει λόγω της αυξανόμενης υποστήριξης μεταξύ του παλαιστινιακού πληθυσμού. Το 36% των Παλαιστινίων υποστηρίζει σήμερα τη Χαμάς, σύμφωνα με την έγκυρη δημοσκόπηση του Παλαιστινιακού Κέντρου Πολιτικής και Έρευνας (PCPSR) - σχεδόν διπλάσια από την υποστήριξη προς την πιο μετριοπαθή αντίπαλό της, τη Φατάχ (21%).
Για ποια εγκλήματα πολέμου κατηγορούνται Ισραήλ και Χαμάς, έναν χρόνο μετά
Το Ισραήλ αντιμετωπίζει δύο νομικές διαδικασίες που σχετίζονται με τις επιθέσεις της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου και τον πόλεμο που ακολούθησε στη Λωρίδα της Γάζας στα διεθνή δικαστήρια της Χάγης.
Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ΔΠΔ) εξετάζει εισαγγελικό αίτημα για την έκδοση ενταλμάτων σύλληψης κατά του Ισραηλινού πρωθυπουργού, Μπενιαμίν Νετανιάχου, του υπουργού Άμυνας Γιοάβ Γκαλάντ και δύο ηγετών της Χαμάς για φερόμενα εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Το Ισραήλ αντιμετωπίζει επίσης κατηγορίες για φερόμενη κρατική ευθύνη για παραβιάσεις της Σύμβασης Γενοκτονίας του 1948 στον πόλεμο στη Γάζα στο Διεθνές Δικαστήριο (ΔΔΔ).
Τον Μάιο οι εισαγγελείς ζήτησαν εντάλματα για τον Νετανιάχου και τον Γκαλάντ, λέγοντας ότι υπάρχουν βάσιμοι λόγοι ότι οι άνδρες διέπραξαν εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας στερώντας συστηματικά από τους αμάχους στη Γάζα «υλικά απαραίτητα για την ανθρώπινη επιβίωση», όπως τρόφιμα, νερό, φάρμακα και ενέργεια. Δεν έχει οριστεί προθεσμία για να αποφασίσουν οι δικαστές σχετικά με τα εντάλματα. Οι προδικαστικοί δικαστές συχνά χρειάζονται μήνες για να αποφασίσουν σχετικά με τέτοια αιτήματα. Δεκάδες χώρες έχουν καταθέσει παρατηρήσεις στην υπόθεση υψηλού προφίλ. Το Ισραήλ αμφισβήτησε το αίτημα στις 20 Σεπτεμβρίου.
Ο επικεφαλής εισαγγελέας του ΔΠΔ, Καρίμ Χαν, ζήτησε επίσης τον Μάιο να εκδοθούν εντάλματα σύλληψης για τους ηγέτες της Χαμάς Γιαχία Σινουάρ, Μοχάμεντ Ντέιφ και Ισμαήλ Χανίγια για φερόμενα εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, όπως δολοφονίες, βιασμούς και αρπαγή ομήρων κατά τη διάρκεια των επιθέσεων της 7ης Οκτωβρίου στο Ισραήλ.
Τον Σεπτέμβριο, το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο ανακοίνωσε ότι είχε τερματίσει την υπόθεση κατά του Χανίγια μετά τη δολοφονία του στην Τεχεράνη τον Ιούλιο. Ο εισαγγελέας δήλωσε επίσης ότι εξετάζει τον αναφερόμενο θάνατο του Ντέιφ και θα αποσύρει την υπόθεση εναντίον του εάν επιβεβαιωθεί.
