Αναφορές από τουρκικά μέσα ενημέρωσης διακινούν τον ισχυρισμό ότι το αντιπυραυλικό σύστημα S-400 θα διασυνδεθεί με διάφορες τουρκικές αμυντικές τεχνολογίες, συμπεριλαμβανομένου του συστήματος αεράμυνας SIPER, στον αποκαλούμενο «Ατσάλινο θόλο» (Çelik Kubbe) της Τουρκίας.
Η ενσωμάτωση των ρωσικών S-400 στον «Ατσάλινο θόλο» της Τουρκίας αποτελεί μέρος της ευρύτερης πρωτοβουλίας για ενίσχυση της αντιαεροπορικής άμυνας μέσω του συστήματος διοίκησης και ελέγχου HAKIM 100. Το σύστημα HAKIM 100, έχει δημιουργηθεί από την τουρκική ASELSAN (Στρατιωτική Ηλεκτρονική Βιομηχανία) και θα είναι ο βασικός σύνδεσμος του νέου συστήματος που θα ενοποιήσει μια σειρά από πλατφόρμες, συμπεριλαμβανομένων των πόρων του ΝΑΤΟ, σε ένα συνεκτικό δίκτυο.
Αυτό θα επιτρέψει στους Τούρκους στρατιωτικούς διοικητές να έχουν πρόσβαση σε ολοκληρωμένη επισκόπηση του εναέριου χώρου, όχι μόνο της Τουρκίας αλλά και ευρύτερα στη Μέση Ανατολή, στο Κατάρ και στη Λιβύη -όπου η Άγκυρα διατηρεί στρατιωτικές βάσεις- με βάση δεδομένα σε πραγματικό χρόνο από διάφορους αισθητήρες και ραντάρ.
Στόχος αυτής της ολοκλήρωσης είναι η βελτίωση του συντονισμού και της επιχειρησιακής αποτελεσματικότητας των συστημάτων αντιαεροπορικής άμυνας της Τουρκίας. Επιπλέον, το HAKIM 100 θα περιλαμβάνει προηγμένους αλγόριθμους για την αξιολόγηση απειλών και την κατανομή όπλων, με μελλοντικές ενημερώσεις που σχεδιάζονται για την ενσωμάτωση της τεχνητής νοημοσύνης και της μηχανικής μάθησης για περαιτέρω ενίσχυση των επιχειρησιακών δυνατοτήτων.
RUSSIA & TÜRKİYE 🇹🇷🇷🇺 have reportedly cooperated to integrate the Turkish S-400 #airdefense systems into #Aselsan's #NATO-specific HAKİM-100 network-centric C4ISR system, allowing for harmonious operation within Türkiye's own #Hisar-#SteelDome missile #defense shield. 🛡️ pic.twitter.com/ZTIArmJjlX
— Turkish Century (@TurkishCentury) December 26, 2024
Ενσωμάτωση των S-400 στον «Ατσάλινο Θόλο» της Τουρκίας
Παρά τις αναφορές των τουρκικών μέσων ενημέρωσης και τις εικασίες, το υπουργείο Άμυνας της Τουρκίας δεν έχει εκδώσει επίσημη δήλωση για το θέμα.
Η ίδια η ASELSAN περιλαμβάνει το σύστημα αεράμυνας μεγάλης εμβέλειας S-400 στη δομή του Συστήματος Αεροπορικής Διοίκησης και Ελέγχου HAKİM 100 παράλληλα με τα τουρκικής κατασκευής συστήματα αεράμυνας. To γραφικό της ASELSAN για το HAKİM 100, στην επίσημη μπροσούρα του μεγαλύτερου αμυντικού εργολάβου της Τουρκίας, δείχνει το σύστημα που συνδέει ραντάρ και συνδέσμους δεδομένων σε χρήση με αεροσκάφη, πλοία και συστήματα αεράμυνας του ΝΑΤΟ, συμπεριλαμβανομένου του συστήματος αεράμυνας μεγάλης εμβέλειας S-400. Το S-400 τοποθετείται παράλληλα με το εγχώριο σύστημα αεράμυνας μεγάλης εμβέλειας SİPER στο ίδιο επίπεδο επίγειας αεράμυνας.
Η απόκτηση του συστήματος S-400 από την Τουρκία, που οριστικοποιήθηκε το 2019 έπειτα από μια αποτυχημένη προσπάθεια να αποκτήσει το αμερικανικό σύστημα Patriot, αποτελεί εδώ και καιρό σημείο τριβής στις σχέσεις της με τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ. Η συμφωνία των 2,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων υποκινήθηκε εν μέρει από την επιθυμία της Τουρκίας για μεταφορά τεχνολογίας και δυνατότητες τοπικής παραγωγής, οι οποίες δεν περιλαμβάνονταν στην προσφορά των ΗΠΑ για Patriot. Αντίθετα, η ρωσική προσφορά επέτρεψε στην Τουρκία να έχει πρόσβαση τόσο στο σύστημα όσο και στη δυνατότητα τοπικής παραγωγής παρόμοιων τεχνολογιών.
Παρά τη διεθνή αντίθεση, μέσα στην οποία ήταν και η απόφαση των ΗΠΑ να αποκλείσουν την Τουρκία από το πρόγραμμα συμπαραγωγής του F-35 και τις επακόλουθες κυρώσεις, η απόκτηση των S-400 θεωρείται από την Άγκυρα ως απαραίτητη για την ενίσχυση της εθνικής άμυνας. Η ανάπτυξη τεσσάρων μπαταριών S-400 από την Τουρκία σε στρατηγικές τοποθεσίες, συμπεριλαμβανομένων των νότιων συνόρων με τη Συρία, έχει σχεδιαστεί για την προστασία ζωτικής σημασίας υποδομών και την ενίσχυση της αεράμυνας έναντι περιφερειακών εναέριων απειλών.
Αλλαγή στη στάση των ΗΠΑ;
Η ενσωμάτωση του ρωσικού συστήματος αεράμυνας S-400 στο αμυντικό πλαίσιο της Τουρκίας δεν είναι πλέον απλώς ένα τεχνικό ζήτημα - συμβολίζει μια νέα φάση στις σχέσεις της Άγκυρας με την Ουάσιγκτον.
Μετά από χρόνια έντασης, φαίνεται ότι οι ΗΠΑ έχουν υιοθετήσει μια ρεαλιστική προσέγγιση σε αυτό το επίμαχο ζήτημα. «Οι ΗΠΑ δεν αντιτίθενται πλέον στη χρήση των S-400 από την Τουρκία», δήλωσε πρόσφατα ο υπουργός Άμυνας Γιασάρ Γκιουλέρ. Μιλώντας σε κοινοβουλευτική συνεδρίαση για τον προϋπολογισμό του υπουργείου του στις 26 Νοεμβρίου 2024, μίλησε στους Τούρκους βουλευτές για το θέμα της αγοράς πυραυλικών συστημάτων S-400 από την Τουρκία από τη Ρωσία, υποστηρίζοντας ότι η Τουρκία και οι ΗΠΑ έχουν καταλήξει σε συναίνεση για το θέμα και ότι δεν αποτελεί πλέον πρόβλημα.
Αυτό σηματοδοτεί μια σημαντική αλλαγή από την προηγούμενη σκληροπυρηνική στάση της Ουάσιγκτον, η οποία περιελάμβανε κυρώσεις κατά της Άγκυρας και την απομάκρυνσή της από το πρόγραμμα F-35. Ο Γκιουλέρ πρόσθεσε ότι το S-400 θα μπορούσε να είναι πλήρως επιχειρησιακό και έτοιμο για μάχη εντός 12 ωρών, υπογραμμίζοντας την ετοιμότητα του συστήματος.
Αυτή η αλλαγή στις σχέσεις εκτείνεται πέρα από τις διπλωματικές δηλώσεις. Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε επισκέφθηκε πρόσφατα την TUSAŞ, την τουρκική αεροδιαστημική εταιρεία γνωστή για την ανάπτυξη του μαχητικού αεροσκάφους KAAN. Αυτή η επίσκεψη θεωρείται ως ένδειξη στενότερης συνεργασίας μεταξύ της Τουρκίας και της συμμαχίας, ιδίως δεδομένης της αυξανόμενης ανάγκης για τεχνολογική καινοτομία στον αμυντικό τομέα.
Εν τω μεταξύ, ο πρώην συνταγματάρχης των ΗΠΑ Ριτς Ούτζεν σημείωσε ότι «η αμυντική βιομηχανία της Τουρκίας μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην αποκατάσταση της αποτρεπτικότητας του ΝΑΤΟ κατά της Ρωσίας». Ο διάσημος οικονομολόγος Τίμοθι Ας προέτρεψε επίσης την Ευρώπη να ξεπεράσει τις παρωχημένες προκαταλήψεις της απέναντι στην Τουρκία.
NATO Secretary-General Mark Rutte has recently visited TUSAŞ, heart of the Turkish defense industry and producer of Türkiye's homegrown fighter jet KAAN, hosted by the Secretariat of Defense Industry of Türkiye.
— Clash Report (@clashreport) November 27, 2024
Former American colonel @RichOutzen : Turkish defense industries… pic.twitter.com/ySxwt6E5Dc
Το σύστημα S-400 γίνεται κρίσιμο στοιχείο της εθνικής ασφάλειας της Τουρκίας. Η ικανότητά του να χτυπά στόχους σε εμβέλεια έως και 400 χιλιομέτρων το καθιστά απαραίτητο εργαλείο στη γεωγραφικά πολύπλοκη περιοχή που κατέχει η Τουρκία. Ο τουρκικός στρατός έχει δηλώσει ότι επιθυμεί να αναπτύξει τις τέσσερις συστοιχίες S-400 σε στρατηγικές τοποθεσίες, συμπεριλαμβανομένων των νότιων συνόρων με τη Συρία, όπου οι εναέριες απειλές είναι πιο έντονες. Πρόσθετες αναπτύξεις θα οχυρώσουν βάσεις στο δυτικό τμήμα της χώρας και βασικά αστικά κέντρα. Με αυτή την προσέγγιση, η Άγκυρα κατασκευάζει ένα πολυεπίπεδο δίκτυο αεράμυνας που ενισχύει σημαντικά τις αποτρεπτικές της ικανότητες έναντι πιθανών αντιπάλων.
Η απόφαση των ΗΠΑ να αποδεχθούν την πραγματικότητα της απόκτησης των S-400 από την Τουρκία δεν είναι μόνο μια διπλωματική κίνηση αλλά και μια γεωπολιτική κίνηση. Ο υπουργός Άμυνας Χουλουσί Ακάρ συνόψισε τη θέση της Τουρκίας: «Η Τουρκία θα συνεχίσει να επενδύει σε προηγμένες τεχνολογίες και να προστατεύει την εθνική της ασφάλεια, ανεξάρτητα από τις εξωτερικές πιέσεις». Η αλλαγή στη ρητορική και τις ενέργειες υποδηλώνει ότι το ζήτημα των S-400 δεν είναι πλέον διαχωριστική γραμμή στη σχέση ΗΠΑ - Τουρκίας αλλά μια πλατφόρμα για νέο διάλογο και δυνητικά στενότερη συνεργασία.
