"Οι δύο φίλοι" του Αλμπέρτο Μοράβια στα ελληνικά

Σ' αυτό το μυθιστόρημα, που ανακαλύφθηκε σε μια βαλίτσα το 1996 αλλά είχε γραφτεί το 1952, ανάμεσα στον «Κομφορμιστή» (1951, Εκδ. Πατάκη, 2000) και την «Περιφρόνηση» (1954), ο Μοράβια μας προσφέρει, μέσα από τρεις διαμετρικά αντίθετες πλευρές, την ιστορία μιας φιλίας που δηλητηριάζεται από τον πολιτικό φανατισμό, στη Ρώμη μετά την πτώση του φασισμού. Ο Σέρτζιο προσχώρησε στον κομμουνισμό για να ξεφύγει από την αδράνεια και την απομόνωση. Για να καταφέρει να προσηλυτίσει τον φίλο τον Μαουρίτσιο, που προέρχεται από πλούσια, αστική οικογένεια, φτάνει στο σημείο να θυσιάσει το πολυτιμότερο αγαθό, την αγάπη.

Σ' αυτό το μεγαλόπνοο μυθιστόρημα, που αναφέρεται στην «ιστορία μερικών νεαρών κομμουνιστών και στις ερωτικές τους περιπέτειες σε σχέση με την πολιτική ιδεολογία» (όπως το τοποθετεί ο ίδιος ο Μοράβια σε μια συνέντευξη του 1953), ο σαρανταπεντάχρονος τότε συγγραφέας αξιοποιεί για πρώτη φορά στοιχεία αυτοβιογραφικά και δοκιμιακά που εντυπωσιάζουν.

Ο Αλμπέρτο Μοράβια (1907-1990) γεννήθηκε και πέθανε στη Ρώμη, που είναι το σκηνικό των περισσότερων βιβλίων του. Είναι ένας από τους πιο πολυδιαβασμένους και αγαπημένους συγγραφείς της σύγχρονης Ιταλίας. Ο Μοράβια έγραψε μέσα στο περιβάλλον του μεταπολεμικού νεορεαλισμού χωρίς να ταυτιστεί με κανένα λογοτεχνικό κίνημα· υπήρξε από μόνος του ολόκληρη σχολή. Το 1929 έγραψε το πρώτο του μυθιστόρημα (Οι αδιάφοροι), μια ρεαλιστική περιγραφή της μεσαίας τάξης, που έγινε μπεστ σέλερ και αργότερα μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο με πρωταγωνιστή τον Ροντ Στάιγκερ. Στα μυθιστορήματα του Μοράβια σημείο εκκίνησης είναι το δράμα του σύγχρονου ανθρώπου: άλλοτε το δράμα του να είναι κανείς άνδρας, άλλοτε του να είναι κανείς γυναίκα. Επίσης σχολιάζει την κατάσταση των πραγμάτων στην Ιταλία, κυρίως στη διάρκεια του φασισμού, προκαλώντας το θρησκευτικό και πολιτικό κατεστημένο. Η κοινωνική αλλοτρίωση, το σεξ χωρίς αγάπη, η συχνά αξιολύπητη εικόνα του ανδρικού φύλου, το οιδιπόδειο σύμπλεγμα, η συναισθηματική ανικανότητα, τα προβλήματα του σύγχρονου ζευγαριού και η απομόνωση αποτελούν μερικούς από τους θεματικούς άξονες στα μυθιστορήματα Αγκοστίνο (1944), Μια γυναίκα από τη Ρώμη (1947), Η ανυπακοή (1948), Ο κομφορμιστής (1951), Οι δύο φίλοι (1950-1952), Η χωριάτισσα (1957), Η πλήξη (1960).

«Ο Αλμπέρτο Μοράβια συνέλαβε έναν τύπο καριερίστα και μηδενιστή, που αφήνει πιο βαθιά τα σημάδια του από οποιαδήποτε ιδεολογία... Διαβάζοντας σήμερα, στο λυκόφως της εποχής του Μπερλουσκόνι, αυτές τις γραμμές, ανατριχιάζουμε με τη δύναμη και την οξυδέρκειά του...» The New York Times Book Review