Τα συμβόλαια του εμπόρου - Μία οικονομική κωμωδία της Ελφρίντε Γέλινεκ

Μια πολυσυζητημένη παράσταση φθάνει στη Στέγη και την καταλαμβάνει απ' άκρη σε άκρη. Το έργο-δυναμίτης της βραβευμένης με Νόμπελ συγγραφέως προσαρμόζεται στη συνθήκη της ελληνικής οικονομικής κρίσης κι ανεβαίνει σαν ένα ξέφρενο μουσικοθεατρικό χάπενινγκ. O ταλαντούχος Νίκολας Στέμαν σκηνοθετεί με τη δέουσα τρέλα και σοφία το Thalia Theatre του Αμβούργου, ένα από τα πιο δυναμικά ανσάμπλ της γερμανικής σκηνής Μια ανατρεπτική, έξυπνη, αστεία παράσταση με όλους τους συντελεστές επί σκηνής.

Όλοι μαζί συνθέτουν μια φαντασμαγορική θεατρική μηχανή που θυμίζει την ίδια στιγμή αναλόγιο, συναυλία, καμπαρέ, περφόρμανς, αρχαίο χορό, TV show και συνάντηση μετόχων. Τα συμβόλαια των εμπόρων, στις 27, 28 και 29 Μαρτίου 2014, στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης. «Το χρήμα τα 'παιξε. Την έκανε γι' αλλού» θα μας τραγουδήσουν οι δεκατρείς ηθοποιοί και μουσικοί από την Κολωνία και το Αμβούργο, κολλώντας πάνω τους χαρτονομίσματα των 100ευρώ λίγο πριν τα σκίσουν ή τα κάψουν, στο τετράωρο σκηνικό όργιο που θα στηθεί στις σκηνές, τα φουαγιέ και τους άλλους χώρους της Στέγης. Οι θεατές μπορούν να μπαινοβγαίνουν στους χώρους κατά βούληση δύσκολα, όμως, χάνει κανείς έστω και μια στιγμή από αυτό το εκθαμβωτικό, αναρχικό και αξιολάτρευτα σαρκαστικό «πανκ ορατόριο του χρήματος», το οποίο σκηνοθετεί ένας από τους σημαντικότερους σήμερα Ευρωπαίους σκηνοθέτες, ο 45χρονος Γερμανός Νίκολας Στέμαν.

Τα συμβόλαια του εμπόρου, με τον υπότιτλο «μια οικονομική κωμωδία», γράφτηκαν το 2008 από τη διεθνώς καταξιωμένη Αυστριακή Ελφρίντε Γέλινεκ (Νόμπελ Λογοτεχνίας 2004) κι έμελε να αποδειχτούν η πιο διορατική και οργισμένη θεατρική προφητεία για την επερχόμενη χρηματοπιστωτική κρίση. Είναι ένα χειμαρρώδες κείμενο-παλίμψηστο για τη συντέλεια της ελεύθερης αγοράς, που ο Στέμαν το ανεβάζει εμφανίζοντας αγχωμένους τραπεζίτες και ρημαγμένους συνταξιούχους, σε ένα ασύλληπτης φαντασίας και εξωφρενικού χιούμορ χάπενινγκ, προσαρμοσμένο κάθε φορά στη χώρα που παρουσιάζεται. Ο ίδιος ο σκηνοθέτης θα βρίσκεται διαρκώς επί σκηνής, άλλοτε ως πιανίστας κι άλλοτε ως κομπέρ, διευθύνοντας την πιο θυελλώδη παράσταση των τελευταίων ετών.

Πολυγραφότατη ως συγγραφέας και δυναμική ως ακτιβίστρια, η Ελφρίντε Γέλινεκ έγινε ευρέως γνωστή το 2001, όταν ο Μίκαελ Χάνεκε κινηματογράφησε το μυθιστόρημά της Η Δασκάλα του Πιάνου με πρωταγωνίστρια την Ιζαμπέλ Ιπέρ. Το 2004, η Ελφρίντε Γέλινεκ έλαβε το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας «για την μουσική ροή του λόγου και του αντίλογου στα μυθιστορήματα και τα θεατρικά έργα της», τα οποία, σύμφωνα με τη Σουηδική Ακαδημία «αποκαλύπτουν με ασυνήθιστο γλωσσολογικό ζήλο τον παραλογισμό των κοινωνικών στερεοτύπων και τη δύναμή τους να υποδουλώνουν».

Η Ελφρίντε Γέλινεκ έγραψε Τα συμβόλαια του εμπόρου (πρωτότυπος τίτλος: Die Kontrakte des Kaufmanns) τον Αύγουστο του 2008, ένα μήνα πριν την πτώχευση της αμερικανικής επενδυτικής τράπεζας Lehman Brothers. Το έργο πρωτοανέβηκε από τον Νίκολας Στέμαν τον Απρίλιο του 2009 στο Schauspielhaus της Κολωνίας και λίγο αργότερα στο Thalia Theater του Αμβούργου, προκαλώντας θύελλα αντιδράσεων κι αποσπώντας ως επί το πλείστον διθυραμβικές κριτικές, καθώς θεωρήθηκε η πιο δραστική θεατρική αντίδραση στην οικονομική κρίση που είχε μόλις ενσκήψει στην Ευρώπη. Μέχρι σήμερα, η παράσταση έχει παιχτεί στα σημαντικότερα ευρωπαϊκά φεστιβάλ, όπως σε αυτό της Αβινιόν την προηγούμενη χρονιά όπου και ξεσήκωσε κοινό και κριτικούς. Η Ελφρίντε Γέλινεκ και ο Νίκολας Στέμαν μετρούν πλέον έξι συνεργασίες, καθιστώντας τον δεύτερο ιδανικό σκηνοθέτη των έργων της.

Στοιχεία αμερικάνικου μιούζικαλ αλλά και γαλλικής επιθεώρησης, slapstick βρετανικής κωμωδίας αλλά και αρχαίας ελληνικής τραγωδίας συνθέτουν, μεταξύ άλλων, το σκηνοθετικό ιδίωμα του Νίκολας Στέμαν, ο οποίος, συγκαταλέγεται στους ριζοσπαστικούς γερμανόφωνους σκηνοθέτες των τελευταίων ετών. Ο Νίκολας Στέμαν έρχεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα, λίγους μήνες μετά τη θριαμβευτική του εμφάνιση στο Φεστιβάλ της Αβινιόν με μια οχτάωρη μουσικοθεατρική εκδοχή στον Φάουστ του Γκαίτε, η οποία απέσπασε διθυραμβικές κριτικές ήδη από την πρώτη παρουσίαση της στο Φεστιβάλ του Σάλτσμπουργκ το 2011. 

Σκηνοθεσία: Nicolas Stemann

Σκηνικά: Katrin Nottrodt

Κοστούμια: Marysol del Castillo

Μουσική: Thomas Kürstner, Sebastian Vogel

Βίντεο: Claudia Lehmann Δραματουργία: Benjamin von Blomberg

Παίζουν οι ηθοποιοί: Therese Dürrenberger, Ralf Harster, Franziska Hartmann, Daniel Lommatzsch, Sebastian Rudolph, Alicia Aumüller μαζί με τους: Benjamin von Blomberg, Thomas Kürstner, Claudia Lehmann, Nicolas Stemann, Sebastian Vogel και τους: Esra Pereira Köster / Jaydon-Paul Reisberg