Σήμερα όλοι οι έφηβοι κάνουν χρήση του διαδικτύου, την οποία συνεχίζουν και στην ενήλικη ζωή. Ο πολυποίκιλος κόσμος του Internet τούς προσφέρει ευκαιρίες και δυνατότητες εκπαίδευσης, μόρφωσης και εργασιακής αποκατάστασης, αλλά από την άλλη εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους.
Πολλοί έφηβοι, υπό την πίεση μιας σειράς ατομικών, οικογενειακών, κοινωνικών παραγόντων βρίσκουν καταφύγιο στο Διαδίκτυο ως έναν τρόπο διαφυγής από την πραγματικότητα. Πίσω από την κατάχρηση του διαδικτύου πολλές φορές κρύβεται η μοναξιά, η απομόνωση, ο κάθε είδους εκφοβισμός, η κατάθλιψη και το άγχος, η έλλειψη επικοινωνίας και οι χαοτικές σχέσεις στην οικογένεια, η ανεργία και η κοινωνική κρίση.
Στο πλαίσιο αυτών των φαινομένων, η ευρωπαϊκή έρευνα EU NET ADB (2012), έθεσε τις βάσεις για να διενεργηθεί αξιόλογο ακαδημαϊκό έργο σχετικά με τις Συμπεριφορές Εξάρτησης στο Διαδίκτυο.
Συμπεριφορές Εξάρτησης στο Διαδίκτυο: Η ευρωπαϊκή έρευνα
Η ευρωπαϊκή έρευνα EU NET ADB για τις Συμπεριφορές Εξάρτησης στο Διαδίκτυο είναι μια έρευνα η οποία έλαβε χρηματοδότηση από το πρόγραμμα Saferinternet Plus της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σκοπός της έρευνας ήταν να αξιολογηθεί η συχνότητα του φαινομένου των συμπεριφορών εξάρτησης, να διερευνηθεί η πορεία της εξέλιξης της εφηβικής χρήσης και να σχεδιαστούν κάποιες παρεμβάσεις με βάση τα δεδομένα.
Στην έρευνα συμμετείχαν ΜΚΟ και φορείς από Ελλάδα, Πολωνία, Γερμανία, Ολλανδία, Ισλανδία, Ισπανία και Ρουμανία, και το συντονισμό είχε η Μονάδα Εφηβικής Υγείας (ΜΕΥ) της Β΄ Παιδιατρικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών στο Νοσοκομείο Παίδων «Π. & Α. Κυριακού». Στην έρευνα συμμετείχαν συνολικά 13.300 έφηβοι ηλικίας 14-17 ετών, που απάντησαν σε συγκεκριμένο ερωτηματολόγιο, ενώ πραγματοποιήθηκαν και εις βάθος συνεντεύξεις σε 20 παιδιά ανά χώρα.
Τι πρέπει να γνωρίζουμε για την εξάρτηση από το Διαδίκτυο;
Οι Συμπεριφορές Εξάρτησης από το Διαδίκτυο (ΣΕΔ) χαρακτηρίζονται από απώλεια ελέγχου σχετικά με τη χρήση του μέσου αυτού. Οι ΣΕΔ σταδιακά μπορεί να οδηγήσουν σε περιορισμό των κοινωνικών δεξιοτήτων μέχρι και απομόνωση, καθώς και παραμέληση ακαδημαϊκών, δημιουργικών δραστηριοτήτων ή/και της υγείας, της προσωπικής φροντίδας και της υγιεινής.
Ελλάδα και Ρουμανία χτυπούν «πρωτιά» στην εξάρτηση από το Internet
Σύμφωνα με τα ευρήματα, 1,2% του συνολικού δείγματος εμφανίζει ΣΕΔ. Η Ελλάδα (1,7%) και η Ρουμανία (1,7%) εμφανίζουν τα υψηλότερα ποσοστά τα οποία υπερβαίνουν κατά 40% τον μέσο όρο, ενώ η Γερμανία (0,9%), η Ισλανδία (0,8%) και η Ολλανδία (0,8%) τα χαμηλότερα. Τα αγόρια, οι έφηβοι μεγαλύτερης ηλικίας και οι έφηβοι γονέων χαμηλότερου εκπαιδευτικού επιπέδου έχουν τα μεγαλύτερα ποσοστά.
Ένα από τα σημαντικά ευρήματα είναι ότι στα παιδιά και στους εφήβους με ΣΕΔ παρατηρούνται περισσότερες ψυχοκοινωνικές δυσκολίες. Σε γενικές γραμμές διαπιστώθηκε οτι το φαινόμενο των ΣΕΔ είναι πολυπαραγοντικό. Καθοριστικό ρόλο παίζουν η προσωπικότητα του εφήβου, η ύπαρξη συνοδών ψυχολογικών καταστάσεων (έφηβοι με χαμηλή αυτοεκτίμηση και δυσκολία στις κοινωνικές δεξιότητες, υπερκινητικότητα, διαταραχές συμπεριφοράς ή καταθλιπτικό συναίσθημα) καθώς και το οικογενειακό περιβάλλον.
Επίσης οι νέες κοινωνικές συνθήκες (έλλειψη χώρων φυσικής εκτόνωσης και κοινωνικοποίησης, η υπεραπασχόληση των γονέων, η κοινωνική κρίση και η γενικότερη απομόνωση και έλλειψη επικοινωνίας) ενδεχομένως να συμβάλλουν στην επιδείνωση της προβληματικής χρήσης του Διαδικτύου.
Υπεύθυνη της ποσοτικής διερεύνησης της επεξεργασίας των ερωτηματολογίων ήταν η Δρ. Μαρί Τζανικιάν, συντονίστρια του μεταπτυχιακού προγράμματος Εφαρμοσμένης Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας του Deree, ενώ για την ποιοτική διερεύνηση των συνεντεύξεων εργάστηκε η Δρ. Σίσσυ Καρακίτσου, υπεύθυνη του προπτυχιακού τμήματος Ψυχολογίας στο Deree.
Ανάγκη για εκπαίδευση και πρόληψη
"Από πολύ νωρίς τα παιδιά και οι γονείς θα πρέπει να ενημερώνονται για τους κινδύνους που μπορεί να κρύβει το Διαδίκτυο και να εκπαιδεύονται στη σωστή και εποικοδομητική χρήση του. Η σωστή εκπαίδευση παιδιών και εφήβων όμως απαιτεί την ενεργό συμμετοχή κατάλληλα καταρτισμένων εκπαιδευτικών και επαγγελματιών ψυχικής υγείας", σημειώνει η Μαρί Τζανικιάν, PhD, Συντονίστρια του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Applied Educational Psychology του Deree School of Graduate and Professional Education.
Λαμβάνοντας υπόψη την ολιστική ανάπτυξη των παιδιών, δημιουργήθηκε το 2014 στο Deree το πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών Εφαρμοσμένης Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας (Applied Educational Psychology) το οποίο αποσκοπεί στην κατάρτιση στελεχών της Εκπαίδευσης και επαγγελματιών της Ψυχολογίας για την αντιμετώπιση και αυτών των συμπεριφορών.
Στο πλαίσιο του μεταπτυχιακού προγράμματος Εφαρμοσμένης Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας του Deree, ο κύριος στόχος είναι η κατανόηση της ολόπλευρης ανάπτυξης των παιδιών και των εφήβων σε συνδυασμό με την εφαρμογή αυτών των γνώσεων στην Εκπαίδευση, σε μονάδες ψυχικής υγείας ή σε άλλα πλαίσια που ασχολούνται με παιδιά και εφήβους.
Περισσότερες πληροφορίες για το μεταπτυχιακό πρόγραμμα Applied Educational Psychology μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα του προγράμματος.
