Νοέμβρης 2001. Η διαδρομή ατελείωτη από το αεροδρόμιο ως την πόλη και επικίνδυνη πολύ αν τύχει και πέσεις πάνω σε μανιασμένους ποδοσφαιρόφιλους που απειλούν να σε λυντσάρουν, εσένα και τον ταξιτζή. Η Τεχεράνη ήταν ένας ενδιάμεσος σταθμός. Μέχρι να δοθούν όλες οι άδειες για τη συνέχιση του ταξιδιού μας ως τα σύνορα με το Αφγανιστάν, είδαμε με τον δημοσιογράφο Θανάση Τσίτσα όσα ήταν εφικτό να δούμε μέσα σε λίγες μέρες. Για καλή μας τύχη, συμπέσαμε με μια μεγάλη αντιαμερικανική έκθεση -με σπάνια εκθέματα όπως το "γυάλινο κλουβί" όπου συσκέπτονταν μυστικά οι αμερικανοί διπλωμάτες ή τις αποκρυπτογραφικές συσκευές τους- που γινόταν για πρώτη φορά στο παλιό κτήριο της Αμερικανικής Πρεσβείας, το οποίο, από στρατηγείο των Φρουρών της Επανάστασης, είχε μεταμορφωθεί προσωρινά σε «Μουσείο της Παγκόσμιας Υπεροψίας». Επίσης, προλάβαμε να δούμε το παλάτι του Σάχη, αλλά και τη λιγότερο τουριστική όψη της πόλης, χάρη σε ένα κορίτσι που προσφέρθηκε να μας πάει να δούμε μια πρόβα ενός έργου του Ιονέσκο, μία αντιπολεμική τανία ενός αντικαθεστωτικού ιρανού σκηνοθέτη σε μια κατάμεστη αίθουσα, τα προάστια της χρυσής νεολαίας, ένα μαγαζί με γυναικεία παπούτσια, καθώς και τη Σχολή Καλών Τεχνών, όπου φοιτήτριες με μαντήλες ζωγράφιζαν πορτρέτα με μαντήλες. Με τον Θανάση, επισκεφθήκαμε την περιοχή του Darband, ένα ορεινό θέρετρο κοντά στην πόλη με πολλά κρυμμένα εστιατόρια και ναργιλεδάδικα ανάμεσα σε δέντρα και μικρούς χειμάρρους, μπήκαμε σε μαγαζιά με χαλιά και ανακαλύψαμε ένα παλαιοπωλείο, που όμοιό του δεν έχει. Ο εβραίος καταστηματάρχης είχε παντού κρυμμένους θησαυρούς, που μας τους εμφάνιζε λίγους λίγους. Μασούρια με σπάνια νομίσματα, αρχαία αντικείμενα, και κάτι μεγάλες ζωγραφιές σε καμβά, με χορεύτριες και οργανοπαίκτες, που προέρχονταν ίσως από παλιά καφενεία, μοναδικής ομορφιάς. Τα πούλαγε φτηνά, και για να μας δελεάσει επειδή το ρούχο των χορευτριών ήταν διαφανές, μας έλεγε κάθε τόσο συνωμοτικά «σέξυ ! σέξυ !»

Νοέμβρης 2001. Σύνορα Ιράν-Αφγανιστάν. 'Ηταν απόγευμα όταν φθάσαμε στο Μακάκι, συνοδεύοντας τα φορτηγά με τη βοήθεια που έστελνε το υπουργείο Εξωτερικών μέσω της ΜΚΟ Hellenic Aid. Παρ' ότι οι Ταλιμπάν έλεγχαν το στρατόπεδο των προσφύγων, η συμμετοχή της Ερυθράς Ημισελήνου στο πρόγραμμα εγγυόταν ένα καθεστώς σχετικής ασυλίας. Το οποίο και τηρήθηκε απόλυτα μέχρι τη στιγμή της αναχωρησής μας, χάρη και στα εχέγγυα του Μεγαλέξανδρου. 10.000 πρόσφυγες συνωστίζονταν σ' αυτό το άγονο κομμάτι της ερήμου ενώ εξακολουθούσαν να έρχονται και άλλοι, πολυπληθείς συνήθως οικογένειες, με όποιο μέσο διέθεταν, φορτηγό, μοτοσυκλέτα, γαϊδούρι, ή και με τα πόδια. 'Αφηναν πίσω τους τον πόλεμο και τη μάχη για την Καμπούλ που λίγες μέρες αργότερα θα έληγε με την εκδίωξη των Ταλιμπάν. Στο ανεμοδαρμένο στρατόπεδο, οι σκηνές δεν επαρκούσαν και όσοι δεν διέθεταν, έσκαβαν το σκληρό χώμα για ν' ανοίξουν ένα λάκκο και να προστατευτούν από την άμμο που μαστίγωνε τα πρόσωπα. Υπήρχαν μεγάλα καραβάνια, ολόκληρες φυλές, που στηρίζονταν στην αλληλοβοήθεια και τη συσπείρωσή τους, αλλά και μικρότερες οικογένειες, πιο απομονωμένες. Τις γυναίκες δεν τις ξεχώριζες από τις αποσκευές. Κάθονταν κατάχαμα, αόρατες μέσα στο ρούχο τους, δίπλα στα λιγοστά πράγματα που είχαν περισωθεί. Μόνο κάποια σκελετωμένα γαϊδούρια που είχαν επιζήσει, ψάχνοντας λίγη τροφή μέσα σε άδειες κονσέρβες φασολιών, είχαν αφεθεί ελεύθερα, να ζήσουν ή να πεθάνουν. Τα φορτηγά άδειαζαν μεθοδικά και με σχετική τάξη, αλλά η επισιτιστική βοήθεια περιλάμβανε και καραμέλες. Μικροί, μεγάλοι, έτρεξαν να τις προλάβουν, δημιουργώντας έναν πανικό που οι Ταλιμπάν έσπευσαν να διαλύσουν με το βούρδουλα. 'Υστερα απ' αυτό, ο ήλιος κόντευε να δύσει κι εμείς είμασταν υποχρεωμένοι να επιστρέψουμε στην κοντινότερη πόλη του Ιράν.

Η Σίβα είναι η πιο βόρεια από τις οάσεις της Αιγύπτου. Μία γεωγραφική θέση που εξηγεί και την θεομηνία, αδιανόητη σ' αυτήν την περιοχή της λιβυκής ερήμου, που "έλιωσε" το 1926 το Σάλι, την παλιά πόλη χτισμένη ολόκληρη από λάσπη και φοινικόδεντρα. Τρεις μέρες ασταμάτητης βροχής σμίλεψαν το πύλινο λαβυρινθώδες οικισμό στη μορφή που υπάρχει ακόμη σήμερα. Η Σίβα συγκαταλέγεται στις μεγάλες οάσεις, με ένα -βερβερίνικο- πληθυσμό που ανέρχεται στους 15-20.000 κατοίκους. Μετά από 300 χλμ. ταξίδι, με αφετηρία την Αλεξάνδρεια, συναντήσαμε εκεί τον μηχανικό Τάκη Καφατσάκη, που είχε παλιότερα συντονίσει την αποστολή στο Ιράν και το Αφγανιστάν, και που επέβλεπε τώρα ένα πρόγραμμα κατασκευής σχολείων, ένα στη Σίβα κι άλλο ένα στο Σινά, πάντα στα πλαίσια της Hellenic Aid. Πριν τα εγκαίνια, υπήρξε χρόνος για όλα τα αξιοθέατα -αμμόλοφοι, «πηγή της Κλεοπάτρας», Μαντείο και Ναός του 'Αμμωνος Διός, όλα επισκέψιμα, εκτός από τον ...«τάφο του Μεγαλέξανδρου», που η ελληνίδα αρχαιολόγος Λιάνα Σουβαλτζή ισχυρίστηκε ότι είχε ανακαλύψει, και το οποίο οι αιγυπτιακές αρχές είχαν σφραγίσει μετά από το θόρυβο που είχε προκληθεί. Με ένα μπαξίς στον φύλακα διευκολύνθηκε όμως κι εκεί η «ιδιωτική» επίσκεψη του χώρου. Το τελευταίο βράδυ, μία πομπή από μικρά και μεγάλα φορτηγά ετοιμαζόταν να κάνει το γύρο του χωριού. Σκαρφάλωσα σε μια καρότσα και ξεκινήσαμε. Τα κορίτσια με τα κορίτσια, τ' αγόρια με τ' αγόρια. Τραγούδια, φωνές, αυτοσχέδια πυροτεχνήματα, κόσμος πολύς να μπαινοβγαίνει στις βερβέρικες σκηνές που είχαν στηθεί σε μια πλατεία, ο γάμος θα διαρκούσε μια ολόκληρη βδομάδα. Μακριά από τη χαρούμενη αυτή φασαρία, ο Βασίλης Φιλιππάτος, πρώην διευθυντής του Ιδρύματος Ελληνικού Πολιτισμού της Αλεξάνδρειας ετοιμαζόταν να υποδεχτεί τους καλεσμένους του στην εξοχική του κατοικία, χτισμένη σε ένα απομονωμένο σημείο της όασης, δίπλα σε μια λίμνη. «'Οποτε θέλετε, σας δίνω τα κλειδιά κι έρχεστε να μείνετε».

Σεπτέμβρης 1995. Με τον Γιάννη Παπαϊωάννου, αρχισυντάκτη τότε του περιοδικού 01, άριστο γνώστη της τέκνο και των νέων τεχνολογιών, ήταν η πρώτη μας φορά στο Ισραήλ. Το καλοκαίρι ήταν ακόμη στο φόρτε του στην από 'κει πλευρά της Μεσογείου, κι αν κάτι μας έκανε αμέσως εντύπωση ήταν το πόσο οικεία μας φαίνονταν όλα, απλά και ηλιόλουστα, σαν να είχαμε βγει μόλις από το σπίτι μας, σα να ξαναβρίσκαμε σε μια παρόμοια κλίμακα μια Θεσσαλονίκη, έστω λίγο περισσότερο επηρεασμένη στην αρχιτεκτονική της από το Bauhaus, ή ακόμη και μια ειρηνική Βηρυτό με τις μεγάλες παρέες να κάνουν πικ-νικ μετά το μπάνιο. Από το ραδιόφωνο ενός ταξί, από ένα κασετόφωνο, αναγνώριζες τη φωνή του Καζαντζίδη, της Γλυκερίας. Το Τελ Αβίβ με την Ιερουσαλήμ, είναι δύο διαφορετικές χώρες. Η Ιερουσαλήμ έχει φράχτες, φυλάκια, απαγορευμένες ζώνες, η κατάσταση εκεί είναι πάντα έκρυθμη, και με οποιαδήποτε αφορμή έτοιμη να εκτροχιαστεί. Στο Τελ Αβίβ, αντίθετα, που είναι πόλη προσφύγων, η μόνη ένταση εκείνων των ημερών ήταν η ένταση από τα bpm στα κλαμπ της. Πριν τους Shministim (τους νεοσύλλεκτους που αρνούνται τη στράτευση), πριν το μεγάλο κίμημα του Tel Aviv Occupy (2011), πριν τα μαζικά Gay Pride (200.000 το 2016), η πόλη φημιζόταν την εποχή που την επισκεφθήκαμε ως το νέο μεσογειακό κέντρο του nightclubbing, ως την πόλη που δεν κοιμάται ποτέ. Σίγουρα, αυτό που είδαμε τότε, η άνθηση της νεανικής κουλτούρας, η ελευθεριότητα και η εξωστρέφεια της νέας ισραηλινής γενιάς, προμήνυε το μεγάλο κύμα αμφισβήτησης που ακολούθησε.