Η ιστορία πλέον είναι γνωστή: όταν διέρρευσε το διάσημο πια για τη χυδαιότητα του ηχητικό απόσπασμα με τον Ντόναλντ Τραμπ να δηλώνει ότι τις γυναίκες πρέπει κανείς "να τις γραπώνει από το μ@@ί" και ότι συνήθιζε να τις φιλάει με το ζόρι, ακριβώς επειδή ήταν σταρ, τα ποσοστά του -και κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας- πήραν την κατιούσα.
Μετά ήρθαν οι αποκαλύψεις για τα e-mail της Κλίντον, η κοινή γνώμη στράφηκε σε αυτή την υπόθεση, και παρά τη γενικευμένη αηδία προς τη χαμερπή ρητορική του Τραμπ, η υπόθεση "πάγωσε", οι Ρεπουμπλικανοί μάλλον ξεχάστηκαν και ξαφνικά τα ποσοστά δημοφιλίας του Τραμπ άρχισαν και πάλι -ανεξήγητα- σχεδόν να ανεβαίνουν. Παρά το ότι τουλάχιστον 15 γυναίκες είχαν ανοιχτά πλέον καταγγείλει ότι παρενοχλήθηκαν από τον μεγιστάνα και νέο πρόεδρο των ΗΠΑ, ο Τραμπ έμοιαζε να βρίσκεται μέσα σε ένα κουκούλι προστασίας που του επέτρεπε να συνεχίζει, περίπου στο ίδιο ύφος, την προσπάθεια του να μπει στον Λευκό Οίκο.
Τι συνέβη, λοιπόν και ο ακραίος -και όχι μόνο λεκτικός- μισογυνισμός του σα να μην έφτασε ποτέ στα αυτιά των ψηφοφόρων; Σα να μην έγινε ποτέ κατανοητό με τι είδους πολιτικό είχαν να κάνουν;
Ο Τραμπ εκφράζει και τους δύο τύπους σεξισμού: όταν αγαπά μια γυναίκα, τη λατρεύει με όρους πατριαρχίας, εστιάζοντας φυσικά στα προσόντα της εξωτερικής της εμφάνισης. Όταν δεν την αγαπά, την προσβάλλει βάναυσα εστιάζοντας σε όλη την ύπαρξη της.
Σύμφωνα με εκτεταμένο άρθρο του Vox δεν υπάρχει κανένας παράγοντας που να εξηγεί επακριβώς αυτό το μελανό σημείο, που τελικά δεν δυσκόλεψε καθόλου τον Τραμπ στην εκλογή του. Μία εξήγηση, και πάλι, όμως, όχι η πειστικότερη, είναι η ανεξέλεγκτη πόλωση των ψηφοφόρων στην Αμερική και ειδικώς των υποστηρικτών του Τραμπ που θα τον ψήφιζαν, απ' ό,τι αποδείχθηκε, ό,τι κι αν είχε κάνει. Αρκούσε το γεγονός ότι το όνομα του είχε την προστασία των Ρεπουμπλικανών και ότι ο ίδιος εμφανιζόταν ως πανάξιος εκπρόσωπος τους. Ειδικά, σε ό,τι αφορά τις αγροτικές περιοχές της Αμερικής, η στήριξη προς τον Τραμπ φαίνεται ότι δεν είχε να κάνει με τον φόβο απώλειας εισοδημάτων μόνο. Είχε να κάνει με τον φόβο απώλειας ενός ολόκληρου τρόπου ζωής.
Όσο για τον μισογυνισμό και το πώς επέδρασε στους ψηφοφόρους; Μία έρευνα τριών πολιτικών επιστημόνων -των Carly Wayne, Nicholas Valentino και Marzia Oceno- κατέληξε στο εξής ντροπιαστικό συμπέρασμα: όσο πιο εχθρικός γινόταν ο Τραμπ απέναντι στο γυναικείο φύλο, τόσο περισσότερο γινόταν αρεστός σε ένα μεγάλο κομμάτι της αμερικανικής κοινωνίας που φαίνεται να επικροτεί τον αυταρχισμό και ως πολιτική πρακτική. Άλλωστε, το ίδιο είχε συμβεί και με τη ρητορική του Τραμπ που αφορούσε τις φυλετικές διακρίσεις. Όσο ο Τραμπ μιλούσε απαξιωτικά και ενίσχυε τις ομιλίες του με θέματα που προσέγγιζαν τη φυλετική δυσαρέσκεια, τόσο συσπείρωνε κοινωνικές ομάδες (και όχι πάντα τους συνήθεις υπόπτους) που είχαν αντιμετωπίσει προβλήματα με μετανάστες.
Λαμβάνοντας υπ' όψιν και την ανάλυση των ποσοστών του, τι μπορεί να καταλάβει κανείς από αυτό; Σημαίνει αυτό ότι οι μισοί Αμερικανοί μισούν τις γυναίκες; Όχι ακριβώς. Σημαίνει κάτι πιο ύπουλο και απείρως πιο ανησυχητικό. Σημαίνει ότι η κοινωνία μετρά τις γυναίκες μόνο κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες. Σημαίνει ακόμη, ότι για τους περισσότερους ψηφοφόρους του, η τοξική αρρενωπότητα του Τραμπ ήταν το βαθύτερο αίτιο που τους γοήτευσε και τελικώς τον ψήφισαν. Και -το πιο δυσάρεστο- σημαίνει ότι ο ακραίος μισογυνισμός είναι ζωντανός, απλώς για καιρό κρυβόταν προσεκτικά, μέχρι που κάποιος σαν τον Τραμπ τον νομιμοποίησε.
Και πάλι, όμως, αυτό δεν αρκεί για να γίνει κατανοητό πώς ο σεξισμός καθόρισε το εκλογικό αποτέλεσμα στην περίπτωση του Τραμπ. Αυτό γίνεται κατανοητό, μόνο αν πρώτα γίνουν σαφείς οι δύο διακριτοί τύποι του σεξισμού και ο τρόπος με τον οποίο αλληλοσυνδέονται και "συνεργάζονται": ο λεγόμενος "εχθρικός" και ο "καλοπροαίρετος".
Ας δώσουμε ένα παράδειγμα των δύο τύπων σεξισμού. Ξεκάθαρα εχθρικός είναι εκείνος που εκφράζεται μέσα από συμπεριφορές και ρητορεία τύπου "οι γυναίκες πρέπει να τιμωρηθούν, επειδή με αυτά που φοράνε ξεμυαλίζουν τους άντρες, τους προκαλούν να τις παρενοχλήσουν και μετά διαμαρτύρονται ότι τους επιτίθενται σεξουαλικά και τις βιάζουν".
Ο "καλοπροαίρετος" σεξισμός εκδηλώνεται διαφορετικά. Τις περισσότερες φορές μοιάζει με ένα κάπως αστείο σχόλιο ή ακόμη χειρότερα μία... φιλική συμβουλή που, όμως, πονάει ή παραβιάζει "κόκκινες γραμμές" τόσο στον εργασιακό όσο και στον προσωπικό χώρο. Θα τον εντοπίσετε σε κουβέντες, όπως οι ακόλουθες: "Θα μπορούσες να επιλέξεις μία πιο μακριά φούστα για να φορέσεις σε αυτή την έξοδο", ή "οι γυναίκες, ας το παραδεχθούμε, και συγκριτικά με τους άντρες τείνουν να εμφανίζονται πιο ευάλωτες στον εργασιακό χώρο". Εδώ, τα πάντα λέγονται καλοπροαίρετα μεν, διατηρώντας, όμως, όλο τον σκληρό πυρήνα της πατριαρχίας στην ουσία τους.
Ας δούμε τώρα με ποιόν τρόπο συνεργάζονται οι δύο τύποι σεξισμού και πώς στο πλαίσιο της ρητορείας του Τραμπ τον οδήγησαν σε νικηφόρο αποτέλεσμα: ένας πατέρας που έχει κόρες, είναι ψηφοφόρος του Τραμπ και τον ακούει να λέει όσα αναφέρονται στο ηχητικό, το πρώτο ένστικτο του είναι να προστατεύσει τις γυναίκες του περιβάλλοντος από μία ενδεχόμενη τέτοιου είδους απειλή. Όχι το να αντιμετωπίσει τα όσα ειπώθηκαν ως σεξουαλική επίθεση και αντικειμενικό δυνητικό τρόμο για κάθε γυναίκα που βρίσκεται εκεί έξω.
Σύμφωνα με τον Peter Glick, καθηγητή κοινωνικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο Lawrence, πρόκειται για τις δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. "Σκεφτείτε ως εξής: οι ίδιοι οι άντρες που φορούσαν τα t-shirt που έφεραν ως λογότυπο την "σκύλα" Κλίντον, οι ίδιοι είναι που το βράδυ επιστρέφουν σπίτι τους κι αν τους ρωτήσει κανείς απαντούν ότι λατρεύουν την κόρη και τη γυναίκα τους. Ο Τραμπ εκφράζει και τους δύο τύπους σεξισμού: όταν αγαπά μια γυναίκα, τη λατρεύει με όρους πατριαρχίας, εστιάζοντας φυσικά στα προσόντα της εξωτερικής της εμφάνισης. Όταν δεν την αγαπά, την προσβάλλει βάναυσα εστιάζοντας σε όλη την ύπαρξη της. Ας πούμε ότι ο καλοπροαίρετος σεξισμός είναι το καρότο και ο εχθρικός το μαστίγιο, για να καταλάβουμε τι ακριβώς έγινε και γιατί ο κόσμος δεν αντέδρασε", εξηγεί ο Glick.
Ο λόγος γίνεται για έναν φαύλο κύκλο, μέσα στον οποίο περικλείεται όλη η μακραίωνη ιστορία καταπίεσης, υποτίμησης και κακοποίησης των γυναικών σε όλα τα πεδία. Και όπως χαρακτηριστικά παρατηρούν πολιτικοί αναλυτές και κοινωνιολόγοι στο εξωτερικό, για τα επόμενα χρόνια αυτός ο κύκλος όχι μόνο δεν θα σπάσει, αλλά θα δημιουργήσει ένα προηγούμενο δραματικής οπισθοδρόμησης των ΗΠΑ σε ζητήματα φύλου.
Με στοιχεία από Vox.com
