Η λεωφόρος των εξοχών οδηγεί στη Βίλα Μπιάνκα

 Στην Θεσσαλονίκη του 1912 ο ευσταλής Σπύρος, νεαρός επιστήμων και έφεδρος ανθυπολοχαγός, βοηθά μια γοητευτική νεαρή Εβραία, την Αλίνη, όταν εκείνη λιποθυμά στο απέναντι κάθισμα του τραμ και τη συνοδεύει στο σπίτι των γονιών της στη Λεωφόρο των Εξοχών. Η συνάντηση αποτελεί την αφετηρία ενός μυθιστορηματικών διαστάσεων έρωτα, ενός τεράστιου κοινωνικού σκανδάλου που κορυφώθηκε με τον μυστικό τους γάμο και απασχόλησε ακόμα και τα πρωτοσέλιδα της εποχής. Η Αλίνη αποκληρώθηκε από τον πατέρα της, αφορίστηκε από τον ραββίνο αλλά εν τέλει συγχωρέθηκε και της επετράπη να ζήσει με τον σύζυγο της στην Βίλα Μπιάνκα.

Όταν στις αρχές του έτους ο Άρης Δημοκίδης δημοσιοποίησε στην LIFO την ενδιαφέρουσα ιστορία του ιστορικού οικήματος της Θεσσαλονίκης που σήμερα φιλοξενεί την Δημοτική Πινακοθήκη - όπως παρουσιάζεται στο πόνημα του Χρίστου Ζαφείρη "Θεσσαλονίκης Τοπιογραφία" - εξήψε την φαντασία του ηθοποιού Βαγγέλη Βογιατζή και αποτέλεσε την αφετηρία της συνεργασίας του με την δραματουργό, σκηνοθέτιδα και υπεύθυνη των εκπαιδευτικών προγραμμάτων του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου Τζωρτζίνα Κακουδάκη.

Σημαντικότατη αρωγός στην προσπάθεια των συντελεστών να παρουσιάσουν μια ειλικρινή εικόνα τόσο των αισθημάτων των πρωταγωνιστών όσο και των κοινωνικών και θρησκευτικών περιορισμών υπήρξε η Αγνή Πικιώνη, κόρη του σπουδαίου αρχιτέκτονα και ακαδημαϊκού Δημήτριου Πικιώνη.

Επιθυμία τους ήταν να αφηγηθούν την ιστορία αυτής της απαγορευμένης αγάπης, όχι ως roman à sensation ή ως έκφραση του πανδαμάτωρα έρωτα, αλλά ως πλαίσιο αναφοράς που θα μας επιτρέψει να γνωρίσουμε και να κατανοήσουμε τις κοινωνικές επιταγές που ανάγκασαν δύο νέους να εγκαταλείψουν τις οικογενειακές τους εστίες - στην περίπτωση της Αλίνης και την θρησκεία της - προκειμένου να νυμφευθούν και να ζήσουν όπως επιθυμούσαν.

Στην έρευνα για την συγγραφή του κειμένου που αποτελεί τη ραχοκοκκαλιά της παράστασης ανέτρεξαν πρωτίστως στην έρευνα της καθηγήτριας Μαρίας Βαλκάνου-Πλαστήρα σχετικά με τον έρωτα της Αλίνης και του Σπύρου, την αρθογραφία του δημοσιογράφου Χρίστου Ζαφείρη και την διατριβή της αναστήλωσης της Casa Bianca από τον αρχιτέκτονα καθηγητή Ν. Μουτσόπουλο.

Σημαντικότατη αρωγός στην προσπάθεια των συντελεστών να παρουσιάσουν μια ειλικρινή εικόνα τόσο των αισθημάτων των πρωταγωνιστών όσο και των κοινωνικών και θρησκευτικών περιορισμών υπήρξε η Αγνή Πικιώνη, κόρη του σπουδαίου αρχιτέκτονα και ακαδημαϊκού Δημήτριου Πικιώνη, η οποία τους παραχώρησε απρόσκοπτη πρόσβαση στην αλληλογραφία του Σπύρου Αλιμπέρτη με τον καλό του φίλο που βοήθησε το ζευγάρι, τον πατέρα της.

*Θα έρθω, θα πάω μόλις φτάσω σε ένα ξενοδοχείο. Bristol ή της Γαλλίας, όχι Όλυμπο ή Σπλέντητ. Πρέπει τότε να ειδοποιηθεί και να έρθει να με βρει [...] το σπουδαιότερο είναι να μην εμποδιστεί να βγει από το σπίτι.

Aπόσπασμα από αλληλογραφία Σπύρου Αλιμπέρτη προς τον Δημήτριο Πικιώνη, ανέκδοτο αρχείο Αγνής Πικιώνη

*Η οικογένεια της Aline κατόρθωσε πάλι να πλέξει τεχνικότατα την συκοφαντία εναντίον μου και να μου αποσύρει την εμπιστοσύνη της Aline.[...] Είναι απερίγραπτο πράγμα η καταστροφή που γίνεται μέσα στην ψυχή της φίλης μου. Είναι για να θρηνεί κανείς σε όλη του την ζωή. Μόνο ένα θαύμα θα μπορούσε ίσως να αλλάξει τα πράγματα. Θα ήθελα πολύ να γνωριστείς μαζί της. Είναι τραγωδία- δεν μπορείς να φανταστείς. Το όνομά σου το ξέρει καλά και σε συμπαθούσε τότε πολύ. Γνώρισέ την και μίλησέ της για' μένα. Πες ποιός είμαι, τί έιμαι, τί κάνω, ποιά η θέση μου στον κόσμο εδώ, ποιά η ζωή μου, τα όνειρά μας, πώς σου είχα μιλήσει για αυτήν.

Aλληλογραφία Σπύρου Αλιμπέρτη προς τον Δημήτριο Πικιώνη, ανέκδοτο αρχείο Αγνής Πικιώνη.

Η οδός "Πύργων" ή "Εξοχών" στις αρχές του 20ού αιώνα.

Την ανασύνθεση της εποχής και των πολιτικοκοινωνικών συνθηκών που επικρατούσαν στην Θεσσαλονίκη επέτρεψε και η μελέτη σπάνιας βιβλιογραφίας σχετικά με την Ισραηλίτικη Κοινότητα της Θεσσαλονίκης από την βιβλιοθήκη του Εβραϊκού Μουσείου της Ελλάδος, υλικό που δεν θα ήταν δυνατόν να αξιολογηθεί και να χρησιμοποιηθεί χωρίς την πολύτιμη βοήθεια της υπεύθυνης της βιβλιοθήκης, κας Αναστασίας Λουδάρου. 

Στην συνομιλία μας, ο Βαγγέλης Βογιατζής τονίζει πως η περφόρμανς δεν ακολουθεί μία γραμμική παράθεση της χρονικής πορείας των γεγονότων αλλά στοχεύει καταρχάς στην αναπαράσταση των κοινωνικών συνθηκών και των επιπτώσεων τους. Η ομάδα θέλει να μας παρουσιάσει την θέση μιας νεαρής εβραίας, κόρης εξέχουσας οικογενείας της ισραηλιτικής κοινότητας της της Θεσσαλονίκης στις αρχές του 20ου αιώνα, την θέση ενός άνδρα που αφιερώθηκε στην Επιστήμη και στην Τέχνη σε μία εποχή όπου η τεχνολογία εξελίσσεται ραγδαία και οι νέες ανακαλύψεις συναρπάζουν τον κόσμο, και ένα εμβληματικό κτήριο που γλίτωσε την κατεδάφιση και πλέον επανατροφοδοτεί τη συλλογική μνήμη.

Ο λόγος όμως που το έργο δεν παρουσιάζεται απλά σε κάποιο θέατρο αλλά επιλέχθηκε να ενταχθεί στην πλατφόρμα της 6ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης είναι η πρόθεση των συντελεστών να αναδείξουν την συνύπαρξη διαφόρων μορφών και έργων τέχνης, προσφέροντας και μια συνολική θεώρηση τους. Η Vila Bianca, ένα αρχιτεκτονικό κόσμημα και ίσως το πιο χαρακτηριστικό δείγμα εκλεκτικισμού στην Θεσσαλονίκη, επιζεί ως σήμερα και φέρει επάνω της την ιστορία ενός έρωτα, μιας ολόκληρης κοινότητας και της πόλης, ενώ στα σπλάχνα της φιλοξενεί εκθέματα εικαστικών όπως ο Ν. Γύζης, ο Ν. Εγγονόπουλος, ο Γ. Βακαλό κ.α. Σε αυτή την σύγχρονη καλλιτεχνική δράση ο στόχος είναι τα κείμενα να λειτουργήσουν ρεαλιστικά ώστε να τηρηθεί ένας βασικός κορμός αφήγησης της ιστορίας, συνειρμικά και αυτοσχεδιαστικά ώστε να ενσωματωθεί η αλληλεπίδραση των θεατών και των ερμηνευτών στο χώρο στο τελικό αποτέλεσμα, επιτρέποντας σε κάθε επισκέπτη/θεατή να τα ερμηνεύσει ελεύθερα. 

Ο κ. Φερνανδέζ χθες και προχθές εδέχετο συλληπητήρια εις την οικίαν του. 

Εφημερίδα «Το Φως», 10/03/1914

Κάτοικοι της συνοικίας των εξοχών σε μια από τις ιδιωτικές αποβάθρες των παραθαλάσσιων επαύλεων (ιδιωτικές συλλογές Α. Παπατζήκας)

Info:

Το έργο Έρωτας – Η λεωφόρος των εξοχών εντάσσεται στην πλατφόρμα της 6ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης και θα παρουσιαστεί σε έξι παραστάσεις στις 8,9 και 10 Δεκεμβρίου 2017, 19:30 και 21:30, στη Δημοτική Πινακοθήκη Θεσσαλονίκης, Casa Bianca.

Σκηνοθεσία: Τζωρτζίνα Κακουδάκη

Επεξεργασία κειμένων: Χρήστος Καρανάτσης

Δραματουργία - Ερμηνεία: Βαγγέλης Βογιατζής, Κατερίνα Λούβαρη-Φασόη, Νατάσα Σφενδυλάκη, Δημήτρης Γερολυμάτος