Την ηθοποιό και συνθέτρια Φωτεινή Μπαξεβάνη την είχα δει πριν από μερικές εβδομάδες στην πρεμιέρα της παράστασης «Η κυρά της Ρω», εκεί όπου η συγκλονιστική ερμηνεία της στο εξαιρετικό κείμενο του Γιάννη Σκαραγκά μου θύμισε λόγια της Φλέρυς Νταντωνάκη: «Τότε τι τραγούδησα τα βράδια, να ημερώσουμε τον Αλλότριο μαζί με την Κυρά της Ρω».
Την ήθελα πολύ μια συνέντευξη μαζί της, ενθυμούμενος μόνο τον ρόλο της φίλης της πανούργας Σωσώς στα τηλεοπτικά «Εγκλήματα». Δεν ντρέπομαι γι' αυτό ούτε απολογούμαι, διότι καμιά φορά η άγνοια καθοδηγεί καλύτερα τις δημόσιες εξομολογήσεις.
Δεν ξέρω τώρα αν ευθύνεται η χαλαρότητά μας ή το λευκό κρασί που ήπιαμε παρέα και η μεγάλη μας συζήτηση ακροβάτησε πάνω σ' ένα ασφαλές νήμα στοχαστικής διάθεσης, χιούμορ και συγκίνησης. Εγώ, δηλαδή, έτσι ένιωσα δίπλα της. Ελπίζω το ίδιο κι εσείς, διαβάζοντας τη συνέντευξη που ακολουθεί παρακάτω.
Αφού αυτός ο κόσμος δεν θα αλλάξει ποτέ, ας αλλάξουμε εμείς ως άνθρωποι. Ας γίνουμε, επιτέλους, άνθρωποι.
— Σας παρατηρούσα να σκηνοθετείτε τον εαυτό σας στις πιο αστείες πόζες και αναρωτιόμουν αν ένα βασικό χαρακτηριστικό σας είναι το να αφήνεστε και ο αυτοσαρκασμός.
Ακριβώς έτσι είναι. Για μένα το θέατρο είναι η πιο εύκολη δουλειά στον κόσμο, αφού το μόνο που θέλει είναι ένα κέφι, το να παίζεις. Το λέει και η έκφραση: «παίζω στο θέατρο».
Μακάρι να μπορούσα να πω και να γίνω πιστευτή ότι κλασικές ευχές του τύπου «να περνάς καλά» ή «να είσαι καλά» εγώ τις εννοώ σε απίστευτο βαθμό! Ξέρετε πόσο δύσκολο είναι να κρατάς μέσα σου τη χαρά του παιδιού και να ζεις μ' αυτή; Δεν μπορώ τη σοβαροφάνεια και την ταμπέλα. Τέλος!
— Σας συναντώ, ερχόμενος από ένα τηλεοπτικό γύρισμα. Όταν ανέφερα το όνομά σας άκουσα από κάποιον το εξής σχόλιο: «Αυτή έγινε γνωστή μέσα από την τηλεόραση και τώρα εξιλεώνεται με το θέατρο». Τι έχετε να πείτε επ' αυτού;
Ότι δεν ξέρει το βιογραφικό μου (γελάει). Ξέρετε, γι' αυτό και μου τη σπάνε οι συνεντεύξεις και θεωρώ αυτή που κάνουμε τώρα μια εξαίρεση. Πλήττω με ερωτήσεις άσχετες, που κάτι έχει ακούσει κάποιος, λίγο από δω, λίγο από κει, δίχως καμία εμβάθυνση.
Στη ζωή μου θέλω να τα γνωρίζω όλα και να έχω άποψη. Αυτό διδάσκω και στους μαθητές μου. Εγώ ποτέ δεν θα εκφέρω γνώμη για έναν άνθρωπο, «αυτός είναι κακός» ή «αυτή είναι αστεία», επειδή απλώς την άκουσα. Δεν θα ασχοληθώ με αυτό που σας είπαν για μένα, αφού δουλεύω είκοσι έξι χρόνια στο θέατρο non stop, χώρια η τηλεόραση και ο κινηματογράφος.
Είμαι τσιγγάνα στη ζωή και στην τέχνη, μου αρέσει η περιπλάνηση. Κινούμαι από το πιο εμπορικό μέχρι το πιο εναλλακτικό ρεπερτόριο και γι' αυτό ελάχιστοι είναι αυτοί με τους οποίους δεν έχω συνεργαστεί σε όλο το ελληνικό θέατρο.
— Τσινάτε, βλέπω, δεν σας πολυαρέσουν τα σχόλια για το άτομό σας.
Όχι, μωρέ, απλώς δεν μπορώ τα εύκολα λόγια. Εγώ από μικρή είχα πολλές ευκαιρίες, θα μπορούσα να είμαι στον κίτρινο Τύπο και στα εξώφυλλα, στα μέσα και στα έξω. Γιατί όχι; Δεν με γλύκαναν εμένα τα λεφτά για μια περίοδο; Δεν έχει σχέση με τη δουλειά μου, όμως, όλο αυτό το πράγμα.
Θέλω να ξέρετε ότι για μένα η ζωή είναι πάνω απ' την τέχνη. Όταν στα 10 σου χρόνια συνειδητοποιείς ότι δεν είσαι καμιά ιδιοφυΐα που έχει μια υποχρέωση απέναντι στην ανθρωπότητα... Μια δουλειά κάνουμε κι εμείς, μην τρελαθούμε, δεν είμαστε τίποτα το ιδιαίτερο. Για να είσαι καλός, πρέπει να 'σαι ταπεινός, χωρίς να το προσποιείσαι όμως, αφού στη δουλειά μας δυστυχώς κανείς δεν μπορεί να προσποιηθεί.
— Οι άμυνές σας, γενικώς, ποιες είναι;
Είμαι σε μια ηλικία και σε μια φάση που προσπαθώ να ξαναδώ λίγο τα πράγματα. Η άμυνά μου είναι τελικά να κάνω κακό στον εαυτό μου, έχοντας ψαχτεί με ψυχανάλυση.
Δυστυχώς, ένα ελάττωμα έχω, που μες στον εγωισμό μου δεν το θεωρώ ελάττωμα αλλά μου το λένε οι άλλοι γύρω μου, οι συνθήκες και η ίδια η ζωή: είμαι πάρα πολύ καλό παιδί, μα πάρα πολύ! Νιώθω μεγάλη αγάπη για τους ανθρώπους, τους συγχωρώ και αν κάποιος πει κακό για μένα ή ακόμη μου κάνει και κακό θα προτιμήσω να τον αγνοήσω.
— Επειδή αυτό ακούγεται κάπως σαν «Μητέρα Τερέζα», υπάρχει κάτι που δεν συγχωρείτε;
Μόνο ένα, την αχαριστία! Δεν το αντέχει ο άλλος να είσαι καλό παιδί! Έρχεσαι εσύ και μου λες κάτι κι εγώ θα σε πιστέψω γιατί έχω την ανάγκη και δεν είμαι καχύποπτη με τους ανθρώπους. Οι άλλοι, όμως, συχνά μπερδεύουν την καλοσύνη με την αφέλεια, πιστεύουν ότι είσαι βλάκας ή ναΐφ.
Αποτέλεσμα είναι να κρίνω τους άλλους ως πιο πιστούς ή πιο δικούς μου, όταν χαίρονται με τη χαρά μου. Στη στραβή που θα σου τύχει θα βρεις ένα σωρό μοιρολογίστρες να κάτσουν μαζί σου ως τα χαράματα, λες κι είναι στη φύση του ανθρώπου. Τρομερό! Εγώ γιατί δεν το 'χω αυτό;
— Τη μεγαλύτερη μοναξιά τη ζούμε στη χαρά μας. Ταυτίζομαι.
Έτσι μέθυσα πρώτη φορά στη ζωή μου! Όταν τέλειωσα το λύκειο κι έδωσα εξετάσεις στο Εθνικό και πέρασα, πήγα με τους συμμαθητές μου στον «Κάβουρα» στα Εξάρχεια.
Εκείνοι έκλαιγαν που είχαν αποτύχει, έκλαιγα κι εγώ μαζί τους. Γιατί; Δεν είχα πού να πω τη χαρά μου. Θυμάμαι πως τηλεφώνησα στη μάνα μου, της είπα «έλα, μαμά, πέρασα» και μου απάντησε «εντάξει, εντάξει, το ήξερα, σ' αφήνω τώρα μη μου καούν οι πατάτες». Πάντα είχα μια τάξη στη ζωή μου, δεν δημιουργούσα προβλήματα σε κανέναν, αλλά είχα και μια βαθιά πίστη στον εαυτό μου.
— Το θέατρο ή η τέχνη αποτελεί επίσης βαθιά πίστη;
Ναι. Θα ακουστώ πάλι Μητέρα Τερέζα, αλλά δεν με νοιάζει, αφού αυτή είναι η αλήθεια μου: το να δίνω 100% την ψυχούλα μου για ν' αλλάξει έστω και στο ελάχιστο η ζωή ενός ανθρώπου μπορεί να με κάνει να παίζω 256 παραστάσεις τον χρόνο, ανεξαρτήτως της ψυχολογικής μου κατάστασης.
Πολύ σπάνια κάποιος θα έρθει και θα σ' το πει, αλλά έχω δύο εμπειρίες: μία που κάποιος μου το 'πε, κάνοντάς μου εξομολόγηση στο καμαρίνι, κι άλλη μία που κάποιος, ο οποίος δεν είχε πάει ποτέ πριν στο θέατρο, ταυτίστηκε με έναν ρόλο μου. Εγώ τον είχα καλέσει, ξέροντας πως θα έβρισκε κομμάτι του εαυτού του.
Βγήκαμε μετά να φάμε κι αυτός μετά έκανε εμετό. «Κάτι θα με πείραξε» μου είπε, αλλά εγώ ήξερα πως θα άλλαζε η ζωή του, όπως και συνέβη τελικά, αφού είδε τον εαυτό του στον καθρέφτη και συνειδητοποίησε πόσο είχε βλάψει αγαπημένους του ανθρώπους. Θεωρήστε αυτή την ιστορία, λοιπόν, τη δική μου βαθιά πίστη στο θέατρο και στην τέχνη.
— Η αλήθεια είναι πως κινείστε πολύ μέσα στον κόσμο. Δεν βοηθάτε έτσι, ξέρετε, τον κόσμο να σας μυθοποιήσει, να σας βάλει κάπου πιο ψηλά. Εκτός κι αν δεν σας ενδιαφέρει αυτό.
Ποτέ δεν με ένοιαζε να ικανοποιώ τον κόσμο και ν' αφήνω μέχρι εκεί την τέχνη μου. Φοβάμαι την αποτυχία ίσως; Θέλω να μην τη φοβάμαι! Είναι μεγάλη καταδίκη και δεν προχωράς αν ο κόσμος σε θέλει συγκεκριμένο, μέσα σε μανιέρες. Επειδή δηλαδή σου 'κατσε ένας ρόλος, μια ζωή αυτό θα κάνεις; Θα γίνεις Τασσώ Καββαδία;
Ως παιδούλα έπαιζα στην ίδια παραλία με τις εγγονές της και ζωγραφίζαμε πετρούλες. Ερχόταν κι εκείνη και τρόμαζα που την ήξερα ως κακιά, η οποία όμως ήταν μια γλυκύτατη γυναίκα. Δεν έχει γκάμα και ποικιλία η ζωή μας; Ας πούμε ότι εγώ θέλω να παίζω όλους τους ρόλους, όλες τις προσωπικότητες και μόνο αυτό είναι το ζητούμενό μου.
— Σας είδα να υποδύεστε την Κυρά της Ρω, να είστε δηλαδή μια γριά λίγο πριν από τον τάφο. Την ώρα εκείνη σκέφτεστε, άραγε, ότι τα γηρατειά θα είναι ένα αναπόφευκτο πλήγμα;
Γελάω μ' αυτό, γιατί έχει να κάνει με την ευρύτερη στάση μου απέναντι στην υποκριτική τέχνη. Εγώ, όποτε μπαίνω σ' έναν ρόλο, πρώτα θα μπω στο στάδιο της έρευνας.
Στις πρόβες το 24ωρό μου γεμίζει από πληροφορίες του βίου του προσώπου που θα υποδυθώ. Οδηγούμαι σ' αυτό που λέω «μνήμη του ρόλου» και καταγράφεται μέσα μου. Εν συνεχεία, λέω τα λόγια μου όπως θα τα έλεγε ο χαρακτήρας, κάτι που βρίσκουμε μαζί με τον σκηνοθέτη.
— Το ερώτημα ήταν άλλο, δεν αναφέρθηκα στην τεχνική σας.
Σας εξηγώ ότι μπαίνω σε ένα τριπάκι. Η λέξη «τεχνική» είναι παρεξηγήσιμη γιατί υποδηλώνει κάτι εξωτερικό, ενώ εγώ αφήνομαι στο μέσα μου. Όταν μιλάω για τον ορίζοντα και το μπλε, έχω πολύ συγκεκριμένες αναφορές, δεν μιλάω για την παραλία όπου πέρασα το καλοκαίρι μου. Εγώ δεν κάνω τη γριά εκείνη την ώρα, εσείς το βλέπετε έτσι. Λέω απλώς τα λόγια μιας γριάς. Ούτε βλέπω τα γηρατειά στα λόγια της!
Μια γυναίκα που έζησε, όπως έζησε, και άντεξε δεν είναι καθόλου λίγο πριν από τον τάφο. Εμείς είμαστε γέροι, κάτι τριαντάρηδες που βλέπω και δεν μπορούν να πάρουν τα πόδια τους. Κολλημένοι στο κομπιούτερ, φοβούνται να βγουν έξω, να ερωτευτούν, να πονέσουν.
— Μιλάτε πάλι για πνευματική φθορά, ενώ εγώ για βιολογική, αυτή του σώματος.
Αυτό με τρελαίνει! Νιώθω τόσο παιδί μέσα μου, που με απωθεί να σκέφτομαι πως θα 'μαι γριούλα −μακάρι− που δεν θα μπορεί να την ακολουθεί το σώμα της. Με τρομάζει η ανημπόρια που έρχεται από τη φθορά του κορμιού.
Συγκινούμαι με τους γέρους που μας βλέπουν να περνάμε τα φανάρια και που δεν μπορούν να κάνουν το ίδιο, ενθυμούμενοι όμως πως κάποτε μπορούσαν. Αυτή η ανάμνηση, αυτό το «αχ, ας μπορούσα κι εγώ» που ξέρω ότι λένε μέσα τους μου σκίζει την καρδιά.
— Με την τέχνη σας στοχεύετε στο παρόν;
Ζω για την κάθε στιγμή. Δεν έχω βίντεο, ούτε φωτογραφίες από κανένα θέατρο όπου έχω παίξει. Η μάνα μου έχει ένα κουτί και μαζεύει εκεί μέσα ό,τι βρίσκει. Εγώ, τίποτα! Έχω ένα ράφι στη βιβλιοθήκη και τα καταχωνιάζω όλα εκεί.
Η δική μας τέχνη πεθαίνει αμέσως μετά, τελειώνει. Ζει όσο θα ζει στη μνήμη κάποιων ανθρώπων μέχρι να ξεχαστεί και απ' αυτούς. Γιατί, λοιπόν, να μη με ενδιαφέρει το παρόν μόνο; Κάποτε θα πεθάνω και θα λένε «μια ηθοποιός ήταν κι αυτή». Ε και;
— Ισχύει για τους ηθοποιούς το απολυτίκιο του στρατευμένου; Από τον «προδότη» Μάτσα μέχρι τον «κομμουνιστή» Καζάκο, για να καταλάβετε.
Κάποτε έπαιζα στο Αμόρε τρεις διαφορετικούς ρόλους. Η μεγαλύτερη χαρά μου ήταν να παίζω τρία διαφορετικά πρόσωπα σε μία σεζόν και σε έναν χώρο και κανένας να μην καταλαβαίνει ότι ήμουν η ίδια ηθοποιός.
Αυτή είναι η ουσία της υποκριτικής, εγώ δεν θέλω να βλέπουν τη Φωτεινή! Όταν ο κόσμος λέει «ωραία ήταν η παράσταση, αλλά αυτός δεν με πολυέπεισε» αυτό εννοεί.
Μπορεί να ακουστεί ως έπαρση, αλλά ήθελα να ουρλιάξω από χαρά όταν ήρθε στο θέατρο η οικογένεια της Δέσποινας Αχλαδιώτη (σ.σ. της Κυράς της Ρω) και μου είπαν: «Μα, ίδια την έκανες;». Ποια; Εγώ, που δεν της μοιάζω καθόλου, μια νταρντάνα, ενώ αυτή ήταν μια σταλιά άνθρωπος!
Πρόσφατα πήγα στον φίλο μου τον Τάκη Ζαχαράτο. Ο κόσμος, όταν βλέπει μια μίμηση με όλο το «πακέτο», γελάει και δίνει συγχαρητήρια και στον κομμωτή και στον μακιγιέρ και στον στυλίστα. Τον Τάκη τον ξέρω από παιδί σχεδόν, που μας έκανε μιμήσεις στα πάρτι, και ξέρω πως το ίδιο θα πετύχαινε, ακόμη κι αν έβγαινε με τα ρούχα που φοράει. Βγάζει την ψυχούλα του την ώρα εκείνη!
— Υποδυόμενος ωστόσο αναγνωρίσιμες περσόνες. Τι θα γινόταν με έναν ρόλο για τον οποίο δεν θα είχε αναφορές;
Κι εδώ ισχύει πως αν πιστέψεις στον οποιοδήποτε ρόλο και τον υπηρετήσεις με την ψυχή σου, θα τον πείσεις τον άλλον!
— Σε ποιους προστρέχετε γενικώς για συμπαράσταση;
Στους φίλους μου... (σκέφτεται)
— Έτσι αποφεύγετε και τους εχθρούς σας;
Ας πούμε ότι αποφεύγω ανθρώπους με τους οποίους δεν ταιριάζω ενεργειακά. Μπορεί να μη μου έχουν κάνει τίποτα, ούτε εγώ σ' αυτούς, να μην τους έχω συναναστραφεί, αλλά για κάποιον λόγο, από ένστικτο ίσως, να μη μου ταιριάζει η ενέργειά τους. Ανθρώπους, πάλι, που έχουν δηλώσει ότι σε μισούν ή σε σιχαίνονται δεν είναι ανάγκη να τους έχεις από κοντά.
— Αυτό τον καιρό με τι θα δηλώνατε ερωτευμένη;
Δυστυχώς, και το λέω με τεράστιο «δέλτα» το «δυστυχώς», αυτή την περίοδο δεν είμαι ερωτευμένη. Η δυστυχία μου είναι να μην είμαι ερωτευμένη.
— Μου αρέσει που δεν σας αρέσουν οι τυπικότητες, τα «είμαι ερωτευμένη με τη δουλειά μου» κι αυτές οι ανοησίες.
Ζω μια φάση κατά την οποία πρέπει να αλλάξω κάποια πράγματα, όχι γιατί μου το επιβάλλει κάποιος. Μέσα σε όλη την κρίση που περνάμε, και που δεν είναι μόνο οικονομική, ομολογώ ότι ανυπομονώ να ανακαλύψω και να δώσω όνομα σε αυτό με το οποίο θα είμαι ερωτευμένη. Ψάχνω, ψάχνομαι, αλλά δεν είμαι ερωτευμένη...
Δεν ανήκουμε σε κανέναν, ούτε καν στον εαυτό μας! Κάνουμε τέχνη συλλογικά για ένα ενιαίο αποτέλεσμα.
— Οριοθετείτε τις επιθυμίες της σάρκας σας;
Το ότι βάζεις όρια σημαίνει ότι υπάρχει ένας χρόνος, ελάχιστος έστω, για να κάτσεις να το σκεφτείς και να το αναλύσεις. Εγώ είμαι τρομερά ενθουσιώδης και βουτάω με τη μία κάθε φορά, οπότε δεν θα σας έλεγα ότι τις οριοθετώ. Μετά θα κάτσω να το σκεφτώ. Το πώς είναι ένας άνθρωπος στη ζωή ή στην τέχνη του είναι το ίδιο πράγμα με το ορμέμφυτο, δεν υπάρχει διαφορά.
— Πρέπει να παραδεχτώ ότι εντυπωσιάστηκα σαν έμαθα πως υπήρξατε ζευγάρι με τον συγγραφέα Γιάννη Σκαραγκά. Ζήσατε μαζί πολλά χρόνια και τώρα, που έχετε χωρίσει, παίζετε σε έναν δικό του θεατρικό μονόλογο.
Είναι άλλο πράγμα να είσαι μαζί με έναν άνθρωπο και άλλο να 'σαι μαζί στην τέχνη.
— Δεν συμπορεύονται συντροφικότητα και τέχνη; Εγώ γι' αυτό ζω.
Τη στιγμή που φτιάχνεις κάτι από κοινού με τον άλλο, είναι τελείως άλλο πράγμα. Το ίδιο γινόταν και με τους φίλους μου, όχι μόνο με τον Γιάννη, τον σύντροφό μου. Δεν πρέπει να μπλέκουμε τα προσωπικά με τα καλλιτεχνικά, δεν θα κάτσω δηλαδή να μου κάνουν χάρη −ούτε να κάνω− πάνω στη δουλειά μου.
— Φοβάστε μάλλον τον ανταγωνισμό. Μια μορφή αγάπης είναι κι αυτή.
Δεν ανήκουμε σε κανέναν, ούτε καν στον εαυτό μας! Κάνουμε τέχνη συλλογικά για ένα ενιαίο αποτέλεσμα.
— Σας χαλάει η λέξη «σύντροφος». Βάλτε μάνατζερ, αν ήσασταν στην Αμερική, ή φίλος. Ξεχάστε τα περί συντρόφου.
Είναι σαν να μου λέτε να κάνω ψυχανάλυση με τους φίλους μου και όχι με έναν ψυχαναλυτή. Όταν μπαίνει στη μέση το συναίσθημα, δεν λέγονται τα πράγματα όπως πρέπει και όπως είναι.
— Δεν φταίνε ο έρωτας και η τέχνη γι' αυτό. Οι άνθρωποι είναι συχνά αδύναμοι και μη δοτικοί στην επικοινωνία. Επιφανειακοί.
Συμφωνώ. Δεν θέλουμε να στενοχωρήσουμε τους αγαπημένους μας και δεν είμαστε καθαροί. Δεν μπορείς να κάνεις θέατρο και να μην εκφράζεσαι ανοιχτά στον άλλον. Θα βγει ανάπηρο το αποτέλεσμα, ψεύτικο.
— Μπορεί, όντας μισός άνθρωπος, να το καλύπτεις μέσω της τέχνης σου αυτό.
(χαμογελάει) Αυτό είναι σίγουρο. Επειδή είμαι και μουσικός και τραγουδάω καλά, μπορεί να μου πουν σε ένα πάρτι «παίξε μας ή τραγούδα μας κάτι» και να μην το κάνω. Αν το ίδιο απαιτήσει ένας ρόλος, θα κάνω παπάδες! Είναι σαν τα ναρκωτικά κάπως, μπαίνεις σε μια άλλη πραγματικότητα.
— Τι γίνεται όμως με την αληθινή ζωή; Εκεί έξω οι άνθρωποι διψούν για επικοινωνία, αδιάφοροι παντελώς για τέχνες και θεατρινισμούς.
Τι περιμένετε να σας πω; Η επικοινωνία κερδίζεται απ' αυτόν που είναι πάνω στη σκηνή και απ' αυτόν που είναι από κάτω, που εισπράττει ό,τι είναι να εισπράξει. Ο έρωτας σε κάνει μεγάλο θεατρίνο έτσι όπως το λένε οι ταξιτζήδες: «Τώρα, αλήθεια, εσύ συμπεριφέρεσαι έτσι ή την είδες θεατρίνα και παίζεις θέατρο;».
— Αν σας πω ότι εξυψώνετε τον λαϊκισμό τώρα μέσω ενός ερωτισμού για την τάξη των ταξιτζήδων;
Δεν σ' το λένε μόνο οι ταξιτζήδες αυτό έτσι, όλος ο κόσμος σ' το λέει. Όταν χτυπάει η καρδούλα μας για κάποιον, θέλουμε να του αρέσουμε. Είναι γλυκιά η διαδικασία του έρωτα. Μακριά από μένα ο λαϊκισμός απ' τα παλιά μυαλά.
Πιθανώς γινόμαστε υπερβολικοί στο πλαίσιο της προσπάθειας του να αρέσουμε, δεν είμαστε εμείς 100%. Πάλι, όμως, ο έρωτας το κάνει αυτό, σε κρατάει σαν μαριονέτα. Μακάρι να δείχναμε εξαρχής όλοι τι είμαστε στον έρωτα, καθώς, ως συνθήκη, λήγει όταν γνωρίζουμε καλύτερα τον άλλον.
— Περιγράψτε μου την πιο ευτυχή σχέση που είχατε.
Δεν πρόκειται να σας πω ότι στη ζωή μου τα πάω τόσο καλά όσο και στους ρόλους μου. Στη σκηνή είμαι αληθινή, δεν φοράω καμία μάσκα, κάτι που δεν θα έλεγα για κάποιες πτυχές της ζωής μου.
Πολλοί ρόλοι φτάνουν στα άκρα, μπορεί να πρέπει να βρίσεις, να βγεις εκτός εαυτού, πράγματα που εγώ δεν κάνω στην προσωπική μου ζωή. Θα ήμουν τρελή αν λειτουργούσα έτσι στη ζωή μου!
— Θα το 'χετε ακούσει: «Όλοι οι ηθοποιοί είστε του γιατρού και κάνετε θεραπεία μέσω του αντικειμένου σας».
Ναι, μπορεί, ισχύει. Εγώ μαθαίνω τον εαυτό μου μέσα από τους ρόλους. Όπως ο θεατής γίνεται λίγο πιο βαθύς άνθρωπος, ίδιο είναι το ζητούμενο και στη ζωή για έναν ηθοποιό.
— Ποιο θα ήταν το μεγαλύτερό σας απόκτημα;
Πειθαρχία, που δεν έχω! Και στην τέχνη και στη ζωή, παντού.
— Τι τη θέλετε την πειθαρχία στη ζωή; Εσείς δηλώσατε αυθόρμητη, μιλήσατε για ορμέμφυτο.
Η ζωή θέλει πειθαρχία, όρια και πίστη σε ό,τι έχεις αποφασίσει. Εγώ ακόμη δεν έχω αποφασίσει για τη ζωή μου, δεν έχω βρει την πίστη μου, είμαι πάρα πολύ παρορμητική. Μπορεί να είμαι άρρωστη, αλλά να βγω και την επομένη να 'μαι χειρότερα, δεν θα μ' ένοιαζε όμως, αφού θα είχα κάνει ό,τι τραβούσε η ψυχή μου. Τι όμορφα πράγματα λέμε, έτσι μου ήρθε και σας το λέω τώρα!
Έκανα, ας πούμε, κλασικό τραγούδι, αλλά δεν συνέχισα στην όπερα, γιατί δεν μου άρεσε η πειθαρχία της. Να μη ζω δηλαδή τη ζωή μου για να είναι τέλεια η φωνή μου; Όχι, ευχαριστώ...
— Σας είδα επίσης, αμέσως μετά το τέλος μιας παράστασης, να μιλάτε με τον κόσμο χωρίς να είστε κλεισμένη στο καμαρίνι ή να έχετε αλλάξει ρούχα.
Οι άλλοι νομίζουν ότι μετά από μια παράσταση εγώ μπορεί να είμαι χάλια, επειδή έκλαιγα, αλλά έτσι είμαι, μπαίνω και βγαίνω απ' τον ρόλο με απίστευτη ευκολία. Ο καλλιτέχνης, όταν δημιουργεί κάτι, ωριμάζει μέσα του κι ας μην του φαίνεται.
Συν τοις άλλοις, εγώ ποτέ δεν μπορούσα να κάνω ένα πράγμα μόνο, όπως το να δω χαλαρά μια ταινία. Ο εαυτός μου εισέρχεται σε μια διττή κατάσταση ακόμη και στα πιο απλά, χωρίς το ένα να επηρεάζει το άλλο.
— Θα μπορούσατε να είστε ιερομόναχος;
Για μένα είναι ένας άλλος δρόμος, αλλά ο ίδιος στην ουσία. Αν είσαι άνθρωπος, είσαι και καλλιτέχνης, είσαι και μοναχός, είσαι και κοντά στον Θεό, είσαι και ένας μικρός θεός εσύ ο ίδιος. Σε μια ηλικία σκεφτόμουν σοβαρά να γίνω μοναχή.
— Αλήθεια τώρα;
Ναι. Συνέβη στα 20 μου, όταν ήμουν στη δραματική σχολή και συνειδητοποίησα πόσο μοναχική είναι η ζωή απ' τη φύση της. Είναι υπέροχο να το γνωρίζεις και να μεγαλουργείς, όχι να αποτραβιέσαι απ' τη ζωή. Η επιλογή και η επίγνωση του μοναχισμού δεν σχετίζονται με τη μιζέρια και τον οίκτο αυτού που δεν βγαίνει ποτέ έξω και παλεύει με τα σκοτάδια του.
Τι νομίζετε πως κάνουν οι άνθρωποι με τον έρωτα που λέγαμε πριν; Προσπαθούν να γίνουν ένα, να ενωθούν, να μην είναι μοναχικοί και μόνοι. Η πάλη του έρωτα, το χτυποκάρδι, το σεξ, όλα είναι για να καταφέρουμε να νιώσουμε λίγο πιο κοντά ο ένας στον άλλον.
Θέλουμε να αγκαλιαστούμε, να βιώσουμε το μεταξύ μας, να πούμε «αχ, να ένιωθες κι εσύ λίγο απ' αυτό που νιώθω εγώ» και βάζουμε συνέχεια ερωτηματικά. Λέμε: «Πες μου, το νιώθεις; Απόδειξέ μου το λίγο», παλεύουμε σαν τα θηρία και τρώμε τις σάρκες μας μέχρι την επόμενη φορά, στην αγωνία να μην είμαστε μόνοι, μόνοι, τόσο μόνοι, απελπισμένοι και απεγνωσμένοι...
— Η πάλη μπορεί να είναι αναίμακτη. Οι πληγές που ανοίγουμε;
Κι αυτές απόδειξη είναι ότι ζεις, ότι έχεις επιθυμίες, αν και κακός δρόμος για μένα. Γιατί να κάνεις κακό στον άλλον; Γιατί να μην του δώσεις δώρα;
— Μπορεί να μην τα θέλει και να σ' τα γυρνάει πίσω.
Εκεί φαίνεται η μοναξιά του άλλου. Είναι πολύ ωραίο να μπορούμε να δεχόμαστε. Εγώ είμαι ανοιχτή στο να δέχομαι, γι' αυτό τρώω τα μούτρα μου.
— Ελπίζετε σε μια επανάσταση;
Ελπίζω στη μοναδική επανάσταση, που είναι η επιστροφή στον άνθρωπο. Σε πράγματα που κάνουν πραγματικά πλούσιο έναν άνθρωπο, που τα έχουμε ξεχάσει και πεθυμήσει παράλληλα. Σίγουρα δεν είναι τα λεφτά και σας το λέω εγώ που χόρεψα αυτόν το χορό και υπήρξα καταναλωτικό κτήνος.
Ήμουν αφελής, όπως όλοι οι Έλληνες, οι ερχόμενοι από γιαγιάδες και προπαππούδες, οι οποίοι δεν πετούσαν το περισσευούμενο φαΐ και τάιζαν τις κοτούλες ή τα κατσίκια τους. Ήταν οι πρώτοι οι πρόγονοί μας που έκαναν μια δική τους ανακύκλωση. Καταλαβαίνετε τώρα γιατί με έχει συγκλονίσει η Κυρά της Ρω; Γιατί έχει όλο τον κόσμο μέσα στην απέραντη ερημιά της!
— Με τόσο πολλά εσώψυχα που μου είπατε, ούτε να σας φανταστώ γιαγιά. Το τι ιστορίες θα έχετε να λέτε εννοώ.
Αχ, κ. Μποσκοΐτη, τι μου λέτε τώρα! Αυτό που ονειρεύομαι είναι να είμαι γιαγιά, αλλά να έχω ζήσει τόσο πολλά που να μη μου φτάνει το 24ωρο για να τα θυμάμαι, μόνη μου έστω. Να μην πρήζω τους άλλους, αλλά να απολαμβάνω τις αναμνήσεις μου και να ανάβω το δικό μου μικρό φωτάκι στο σκοτάδι της μοναξιάς μου.
— Τελειώσαμε. Καλή σας νύχτα, κ. Φωτεινή Μπαξεβάνη.
Καληνύχτα. Αφού αυτός ο κόσμος δεν θα αλλάξει ποτέ, ας αλλάξουμε εμείς ως άνθρωποι. Ας γίνουμε, επιτέλους, άνθρωποι.
Ιnfo:
Η παράσταση «Κυρά της Ρω» σε σκηνοθεσία Κατερίνας Μπερδέκα με τη Φωτεινή Μπαξεβάνη ξεκινάει από τον Φεβρουάριο την περιοδεία της στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, ενώ στην Αθήνα θα συνεχιστεί με οργανωμένες παραστάσεις. Πληροφορίες στις σελίδες της παράστασης στο facebook και της εταιρείας παραγωγής «Λυκόφως»: Η Κυρά της Ρω / The Lady of Ro
* Ευχαριστούμε για τη φιλοξενία το «Γωγώ tasty bar» (πλατεία Γερμανού, Χριστιανουπόλεως 3, Νέος Κόσμος, 210 9224370)
