Πέντε πράγματα που αξίζει να ξέρετε για την «Πενθεσίλεια»

Ο Χάινριχ φον Κλάιστ (1777-1811) είναι ένας από τους πιο σπουδαίους Γερμανούς δραματουργούς, δοκιμιογράφους και ποιητές του 19ου αιώνα και σημαντικός εκπρόσωπος του ρομαντισμού. Πρωτοπόρος για την εποχή του, δεν ήταν αποδεκτός καθώς οι σύγχρονοί του δεν μπορούσαν να τον κατανοήσουν. Η «Πενθεσίλεια», έργο του 1808, ανέβηκε για πρώτη φορά στη σκηνή το 1876. Χρειάστηκε να περάσει ένας αιώνας από τότε που γράφτηκε για να αρχίσει να ανεβαίνει πιο συχνά, γεγονός που συνδέεται με την αφύπνιση του γυναικείου κινήματος, μια και ερμηνεύτηκε ως παραβολή για την αιώνια μάχη των δύο φύλων.

Η υπόθεση της τραγωδίας είναι εντελώς φανταστική και εκτυλίσσεται στη διάρκεια του Τρωικού πολέμου. Οι Έλληνες με αρχηγό τον Αχιλλέα και οι Αμαζόνες υπό τις διαταγές της βασίλισσάς τους Πενθεσίλειας πολεμούν μπροστά στα τείχη της Τροίας. Αχιλλέας και Πενθεσίλεια θα εμπλακούν σε ένα επικίνδυνο ερωτικό παιχνίδι, διεκδικώντας ο καθένας για τον εαυτό του τον ρόλο του κυρίαρχου. Το τέλος θα είναι φρικιαστικό: η Πενθεσίλεια θα κατασπαράξει τον μεγάλο της έρωτα και ύστερα θα αυτοκτονήσει.

Όταν ο Γκαίτε διάβασε για πρώτη φορά την «Πενθεσίλεια», αν και αναγνώρισε το μεγάλο ταλέντο του Κλάιστ, θεώρησε ότι «οραματίζεται ένα ανέφικτο θέατρο». «Δεν μπορώ να καταλάβω την Πενθεσίλεια. Ανήκει σε ένα φύλο τόσο θαυμαστό και αλλόκοτο και κινείται σε μια περιοχή τόσο ξένη που χρειάζομαι χρόνο για να βρω τα κατατόπια», ήταν το χαρακτηριστικό σχόλιό του.

Πέντε πράγματα που αξίζει να ξέρετε για την «Πενθεσίλεια»

Βίκυ Βολιώτη. Φωτο: Σταύρος Χαμπάκης

Η τραγωδία παρουσιάστηκε το 2002 στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου, σε σκηνοθεσία του Πήτερ Στάιν. «Δεν μ' ενδιαφέρει ο ευτυχισμένος έρωτας στο θέατρο. O έρωτας είναι κάτι υπέροχο αλλά η ζωή υπάρχει για το θάνατο. Ζούμε για να πεθάνουμε. Όπως η Πενθεσίλεια», είχε δηλώσει ο σπουδαίος σκηνοθέτης. Το έργο παίχτηκε το 1986 στο ΚΘΒΕ, σε σκηνοθεσία Γιάννη Χουβαρδά, και το 2013 στο Εθνικό Θέατρο, σε σκηνοθεσία Ακύλλα Καραζήση.

Η «Πενθεσίλεια» είναι το κατ' εξοχήν αυτοβιογραφικό έργο του Κλάιστ. Στα τελευταία χρόνια της ζωής του, ο δραματουργός είχε πλατωνική σχέση με τη Henriette Vogel. Καθώς η γυναίκα έπασχε από ανίατη ασθένεια παρακάλεσε τον Κλάιστ να τη σκοτώσει, πράγμα το οποίο εκείνος έκανε στις 21 Νοεμβρίου 1811 πυροβολώντας την στην καρδιά. Στη συνέχεια, έβαλε το όπλο στο στόμα του και αυτοπυροβολήθηκε. Τάφηκαν μαζί στις όχθες της λίμνης Βάνζεε, όπου ξεψύχησαν.