Μια μεγαλόπνοη μελέτη του Gregory Claeys αποδεικνύει ότι ο Μαρξισμός εξακολουθεί να είναι επίκαιρος

Ένας από τους κορυφαίους Βρετανούς ιστορικούς του σοσιαλισμού, ο καθηγητής Ιστορίας στο Royal Holloway του Πανεπιστημίου του Λονδίνου Gregory Claeys, στο βιβλίο του «Μαρξ και μαρξισμός», που θα κυκλοφορήσει στα μέσα Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο σε μετάφραση Γιώργου Μαραγκού, αναλογίζεται τις ιδέες του Μαρξ και την εξέλιξή τους, από τις απαρχές της Ρωσικής Επανάστασης μέχρι σήμερα.

Έδωσε το όνομά του σε ένα ιδιαίτερα δημοφιλές ανά τον κόσμο κοινωνικοπολιτικό σύστημα ιδεών και φέτος συμπληρώνονται 200 χρόνια από τη γέννησή του.

Ό,τι είπε ο Μαρξ, ο πιο επιδραστικός και αμφιλεγόμενος πολιτικός στοχαστής της ιστορίας, έχει στις μέρες μας καθοριστική σημασία για τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων ανά την υφήλιο. Οι υποστηρικτές του είναι πάμπολλοι, εξίσου πολλοί όμως είναι και οι πολέμιοί του.

Γιατί ο Μαρξ ήταν τόσο πετυχημένος ως στοχαστής; Πώς ο μαρξισμός εξελίχθηκε κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα και τι σημαίνει για εμάς σήμερα; Αν και μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης έμοιαζε να έχει τελείως ξεπεραστεί, μια νέα γενιά αναγνωστών διαβάζει και ανακαλύπτει τον Μαρξ στον απόηχο των επαναλαμβανόμενων οικονομικών κρίσεων, της αυξανόμενης κοινωνικής ανισότητας και της καταστροφικότητας του καπιταλισμού.

Τόσο η κριτική του για τον καπιταλισμό όσο και το όραμά του για το μέλλον έχουν διαχρονική απήχηση παρόλο που τα ερωτήματα που θέτει είναι στις μέρες μας ακόμα πιο δύσκολο να απαντηθούν.

Στο βιβλίο του, ο Gregory Claeys εστιάζει ιδιαίτερα στη σχέση του πρώιμου ουμανισμού του Μαρξ με την ύστερη σκέψη του, τον μαρξισμό ως μορφή ουτοπισμού και στο πρόβλημα του σταλινικού εκφυλισμού του μαρξισμού.

Το βιβλίο διαρθρώνεται σε δύο μέρη. Το πρώτο αποτελεί μια βιογραφία του Μαρξ πριν και μετά τον μαρξισμό, με εκτενείς αναφορές σε ιδεολογικά και φιλοσοφικά ρεύματα, καθώς και σε στοχαστές και φιλοσόφους.

Με τρόπο γλαφυρό, σχολιάζονται γεγονότα, πολιτικές εξελίξεις, φιλοσοφικές αναζητήσεις, έργα και διανοητές ορόσημα του 19ου και του 20ού αιώνα.

Επιπλέον, αναλύεται το «Κεφάλαιο», η «Βίβλος των εργατικών τάξεων» όπως την αποκαλεί ο Ένγκελς, ενώ γίνεται κι εκτενής σχολιασμός των έργων του Μαρξ στο σύνολό τους. Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν και οι αναφορές στην αμφισβήτηση των θεωριών του Μαρξ ως ιδιαίτερα «επιστημονικών» και «ουτοπικών.

Το δεύτερο μέρος αφορά τον Μαρξισμό, ξεκινώντας με τη διαπίστωση ότι ο μαρξισμός όπως είναι σήμερα γνωστός ελάχιστη σχέση έχει με την αρχική κοσμοθεωρία του Μαρξ.

Αναφέρονται διεξοδικά οι αντιπαραθέσεις, τα ιδεολογικά ρεύματα, οι αμφισβητήσεις, ενώ σκιαγραφούνται με ολοκληρωμένο τρόπο τα ιστορικά γεγονότα και οι ηγετικές φυσιογνωμίες της εποχής: ο Λένιν και η ρωσική επανάσταση, οι ηγέτες του μπολσεβικισμού, η μετά Στάλιν εποχή, ο δυτικοευρωπαϊκός μαρξισμός, ο μαρξισμός του τρίτου κόσμου, η Κίνα και ο Μάο, το φαινόμενο της Κούβας, ο αφρικανικός μαρξισμός κ.ά.

Info:

Gregory Claeys, «Μαρξ και μαρξισμός»

Εκδόσεις Μεταίχμιο

Μετάφραση: Γιώργος Μαραγκός