"'Οπως ξέρουμε να κτίζουμε, ξέρουμε και να χαλάμε"
Νικ. Γεροχριστοδούλου
Η παροιμιώδης αυτή φράση που έμεινε στην ιστορία χρεώθηκε στο δικηγόρο Θόδωρο Σταυρόπουλο, καθώς εκείνος, μαζί με άλλους αριστερούς δικηγόρους μεταξύ των οποίων και ο Ηλίας Ηλιού, είχε αναλάβει την υπεράσπιση των 21 οικοδόμων που κατηγορήθηκαν για τα επεισόδια της πορείας του Δεκέμβρη του 1960. Μεταξύ φίλων μάλιστα, υπήρχε και η αίσθηση πως το ρητορικό αυτό ξέσπασμα είχε χαντακώσει εν τέλει τους κατηγορούμενους. Γι' αυτό και μετά από 20-30 χρόνια, δεδομένης και της φλογερής προσωπικότητας του Θόδωρου Σταυρόπουλου, επιτρεπόταν να το θεωρούμε και κάπως χαριτωμένο. Στο βιβλίο του Ηλία Στάβερη 'Οταν η οργή ξεχειλίζει, μια αποτίμηση των μεγάλων αγώνων των οικοδόμων κι ένα μικρό χρέος σε κείνους που έφυγαν (2006), αναδημοσιεύεται μια συνέντευξη του Θόδωρου Σταυρόπουλου που εξιστορεί στον συγγραφέα (γραμματέα του τομέα οικοδόμων της ΕΔΑ το 1962) όσα διαδραματίστηκαν στη δίκη, χωρίς όμως να αναφερθεί στο στιγμιότυπο αυτό. Στο ίδιο βιβλίο, λίγες σελίδες πριν, μαθαίνουμε ωστόσο από μια αστυνομική έκθεση της εποχής πως τα λόγια αυτά ειπώθηκαν από τον κομμουνιστή πρόεδρο των λατόμων Νικόλαο Γεροχριστοδούλου. Το πιθανότερο λοιπόν είναι πως άρεσαν στον Θ. Σταυρόπουλου, καθότι ... λουξεμβουργιστής, γι' αυτό και τα επικαλέστηκε στο δικαστήριο.
Η έκθεση του διευθυντή της αστυνομίας Θανάση Ρακιντζή προς το υπουργείο Εσωτερικών
(από την εφημερίδα Καθημερινή, 2.12.1960) :
"Λαμβάνομεν την τιμήν να αναφέρωμεν ότι η Ομοσπονδία Οικοδόμων, εις την δύναμιν της οποίας υπάγονται, εκτός των επαρχιακών, 29 σωματεία Αθηνών-Πειραιώς-Προαστείων, εκήρυξεν 24ωρον απεργίαν από της πρωϊας της σήμερον και προσεκάλεσε τους απεργούς εις συγκέντρωσιν εις το επί της οδού Αγησιλάου αριθ. 18 Εργατικόν Κέντρον Αθηνών δια την 9ην ώραν. Θέματα της απεργίας ήσαν οικονομικαί διεκδικήσεις και, ειδικώτερον, ζητήματα αναγόμενα εις την ασφάλισίν των.
Συνεκεντρώθηκαν περί τα 6.500 άτομα. Ωμίλησαν προς τους συγκεντρωμένους ο Λυκιαρδόπουλος Κων., πρόεδρος της Ομοσπονδίας, Γεροχριστοδούλου Νικ., πρόεδρος λατόμων, κομμουνιστής, όστις μεταξύ άλλων, είπε "όπως ξέρουμεν να κτίζουμε, ξέρουμε και να χαλάμε", Πατρέλης Δ., πρόεδρος κτιστών, αδειούχος εκτοπισμένος, τελών ενταύθα επ' αδεία, όστις μεταξύ των άλλων, είπε "δεν έχουμε εμπιστοσύνην είς τους κοιλαράδες και γνωρίζομεν την ταξικήν μας δύναμιν και το ταξικόν μας καθήκον", Σπυρίδης Ιωάν., πρόεδρος μηχανοξυλουργών Πειραιώς, κομμουνιστής, και Δράμαλης Στυλ., πρόεδρος Ενώσεως "μπετόν αρμέ" Αθηνών, κομμουνιστής, όστις και ανέγνωσε το ψήφισμα.
Κατά την διάρκειαν των ομιλιών, σημαντικόν ποσοστόν των συγκεντρωμένων εκραύγαζε συνεχώς "όλοι στο υπουργείο Εργασίας". Ιδιαιτέρως έντονοι ήσαν οι κραυγαί αυταί, όταν ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Λυκιαρδόπουλος, περαίνων τον λόγον του, είπεν : "Ο υπουργός της Εργασίας εις ραδιοφωνικήν ανακοινωσίν του εδήλωσεν ότι έλυσε το αιτημά μας, το σχετικόν με τα ημερομίσθια υπέρ αγνώστων. Επιτροπή θα πάμε στον Υπουργό να επαναλάβη και προφορικώς την δηλωσίν του και σεις όλοι να περιμένετε την επιτροπήν εδώ".
Την 10.20' η επιτροπή δια της οδού Αγησιλάου-Κολωνού-Πειραιώς έφθασεν εις το υπουργείον Εργασίας. Ο όγκος των συγκεντρωθέντων εκινήθη προς την οδό Κολωνού με κραυγάς "στο υπουργείο Εργασίας". Την 10.30' δύναμις αστυνομική αναχαίτησε προς στιγμήν τους εν διαδηλώσει και με αγρίας φωνάς κατευθυνόμενους προς το υπουργείο Εργασίας. Την στιγμήν εκείνην οι διαδηλωταί ήρχισαν ρίπτοντες καταιγιστικώς λίθους, μεγάλα τεμάχια μαρμάρων, σίδηρα και παντός είδους σκληρά αντικείμενα εναντίον των αστυνομικών, με αποτέλεσμα τον τραυματισμόν εις διάφορα μέρη των σώματος και ιδία εις την κεφαλήν δέκα και πλέον αστυνομικών κατά την διάρκειαν ημίσεως λεπτού της ώρας.
Ενισχύθη δι' εφεδρειών η εκεί αστυνομική δύναμις, επέτυχεν προσωρινήν υποχώρησιν των διαδηλωτών, πλην η αστυνομική δύναμις ηναγκάσθη να υποχωρήση και αύθις λόγω της ρίψεως βροχηδόν λίθων και άλλων αντικειμένων, με αποτέλεσμα να τραυματισθούν την στιγμήν εκείνην 15 εισέτι αστυνομικοί. Εν τω μεταξύ, οι διαδηλωταί εσχημάτισαν αιφνιδίως οδοφράγματα επί της οδού Κολωνού δια της ανατροπής και μετακινήσεως εκεί σταθμευόντων αυτοκινήτων, δύο των οποίων επυρπόλησαν. Οι διαδηλωταί, κεκαλυμμένοι όπισθεν των οδοφραγμάτων και καιομένων αυτοκινήτων, έρριπτον καταιγιστικώς λίθους εναντίον των αστυνομικών, τραυματισθέντων εισέτι 15 αστυνομικών. Επεχηρήθη αντεπίθεσις εκ μέρους των αστυνομικών ότε εδέχθεισαν σωρείαν λιθών. Την στιγμήν εκείνην εγένετο χρήσις περιστρόφων, ριφθέντων πέντε πυροβολισμών εις το κατάστρωμα της οδού προς εκφοβισμόν...
Ευθύς μετά τα γεγονότα ενηργήσαμεν αυτοψίαν εις την περιοχήν ένθα έλαβαν χώραν ταύτα, ήτοι εις τας οδούς Αγησιλάου, Κολωνού, Δεληγιώργη. Διεπιστώθη ότι εις το κατάστρωμα των οδών τούτων υπήρχε μέγας αριθμός λίθων, τεμαχίων μαρμάρου και άλλων σκληρών αντικειμένων. Τμήματα των πεζοδρομίων των οδών Αγησιλάου και Κολωνού είχον καταστραφή δια της αφαιρέσεως των πλακών τούτων, τας οποίας, αφού ετεμάχισαν, εχρησιμοποίησαν εναντίον των αστυνομικών. Εις την οδόν Κολωνού ήσαν τα δύο καέντα αυτοκίνητα. Ανευρέθη σημαντικός αριθμός λίθων, η προέλευσις των οποίων, ως διεπιστώθη, δεν προήρχετο εκ των πλακών των πεζοδρομίων, ούτε εκ των εκεί οικοδομών. Ασφαλώς, τούτους είχον μεταφέρει άλλοθεν οι ταραξίαι, έχοντας προσχεδιάσει την επίθεσιν κατά της αστυνομίας."
