Στο μυαλό του Δημήτρη Παπαϊωάννου: Εντυπώσεις από το «Since she»

Ξεκινάει με τις καρέκλες. Καρέκλες γέφυρες που στήνουν οι χορευτές, ενώ πατάνε επάνω τους, λες και χτίζουν ένα αόρατο γεφύρι για να μη βραχούν από ένα εξίσου αόρατο νερό. Άντρες και γυναίκες ντυμένοι με τα καλά τους, ένα χαρούμενο πλήθος, που διασχίζει ανάλαφρο τη σκηνή.

Όταν οι πρώτοι χορευτές φτάσουν στο τέλος της διαδρομής, ο τελευταίος αρχίζει και μαζεύει τις καρέκλες που τις δίνει στον επόμενο, κι εκείνος με τη σειρά του στον επόμενο... Μια σκυταλοδρομία που τελειώνει όταν έχουν όλοι διασχίσει τη σκηνή χωρίς τελικά ν' αφήσουν κανένα ίχνος πίσω τους.

Ο Δημήτρης Παπαϊωάννου στο Since She, την τελευταία του δημιουργία - φόρο τιμής στην μεγάλη χορογράφο Πίνα Μπάους, παρουσιάζεται πιο ώριμος και εν τέλει πιο όμορφος παρά ποτέ. Είναι η πρώτη φορά που εκείνος δουλεύει με μια ομάδα που δεν είναι η δική του. Αποδεχόμενος την πρόσκληση της καλλιτεχνικής διευθύντριας Adolphe Binder, δημιουργεί ένα πλήρες σύμπαν όπου παντρεύει όσα αγαπάει με το καινούργιο που φέρνουν μαζί τους οι χορευτές του χοροθεάτρου του Βούπερταλ.

Νομίζεις ότι διαβάζεις το μυαλό του αλλά στη ουσία είναι εκείνος που ερεθίζει τη μνήμη σου ψαρεύοντας στην ιλύ του ασυνειδήτου το καλύτερο υλικό σου. Επί της ουσίας ο Παπαϊωάννου, στο «Since She», χορογραφεί ποιητικές εικόνες.

Είναι επίσης η πρώτη φορά που ένας καλλιτέχνης εκτός του σχήματος καλείται να δουλέψει με τους συγκεκριμένους χορευτές σε ένα μεγάλης διάρκειας πρωτότυπο έργο. Απ' αυτή την ένωση δημιουργείται μια παράσταση φτιαγμένη με χιούμορ, ψευδαισθήσεις, μικρές απάτες για την όραση και σχόλια πάνω στην ανθρώπινη φύση.

Στη σκηνή που τα ποτήρια γλιστράνε με χάρη πάνω στα μαλλιά της χορεύτριας, το κοινό κρατάει την ανάσα του από την ομορφιά της εικόνας. Το τραγικό βαδίζει αντάμα με το κωμικό στοιχείο καθ' όλη τη διάρκεια της παράστασης. Στην πολυπλόκαμη γυναίκα - κανίβαλο που μαγειρεύει τραγουδώντας χαρούμενα το μόριο του άντρα της, το σχόλιο είναι σαφές όταν στη συνέχεια του το δίνει κι εκείνος το τρώει πειθήνια με βρυχηθμούς ζώου, χωρίς να αναρωτηθεί τι ήταν αυτό που μόλις έφαγε.

Φωτο: Julian Mommert

Ο Παπαϊωάννου πατάει σε όλα τα προηγούμενα έργα του (Πρώτη ύλη, Still Life, Ο Μεγάλος Δαμαστής κ.λπ.) και πηγαίνει τη δημιουργία του ένα βήμα ακόμα παραπέρα. Μαζί του παρασύρει και το θεατή σ' ένα ταξίδι που έχει μέσα αναφορές στον Τσαρούχη (το σκηνικό με τα στρώματα), αλλά και στον Μπέργκμαν (το δέντρο που φυτεύει η γυναίκα και επιμένει να ξεριζώνει ο άντρας), στο φως και την Αποκαθήλωση του Καραβάτζιο, στον πίνακα Saint Sébastien του Andrea Mantegna, στην ανάποδη σταύρωση του Luca Giordano, στην Αφροδίτη του Μποτιτσέλι, στο φωτοστέφανο του Brunelleschi.

Νομίζεις ότι διαβάζεις το μυαλό του αλλά στη ουσία είναι εκείνος που ερεθίζει τη μνήμη σου ψαρεύοντας στην ιλύ του ασυνειδήτου το καλύτερο υλικό σου. Επί της ουσίας ο Παπαϊωάννου, στο Since She, χορογραφεί ποιητικές εικόνες! Μας υποβάλλει μύθους. Όπως με την ιπτάμενη κοπέλα ή τη γυναίκα που ονειρεύεται. Ή με το κεφάλι της Μήδειας.

Στο ζευγάρι με τις βέργες που το ενώνουν, οι βέργες θα εκτοξευθούν εν είδει ηλεκτρικής εκκένωσης όταν αυτοί οι δυο τελικά αγκαλιάζονται. Το ζευγάρι πάνω στην ανάποδη καρέκλα μένει στη μνήμη για την αδιανόητα δύσκολη ισορροπία που πρέπει να πετύχουν για να συνεχίσουν να είναι μαζί.

Φωτο: Julian Mommert

Φυσικά το έργο έχει και πολλή Ελλάδα. Τον ήχο του γκιώνη, τον χορευτή - σκιάχτρο, τους δημοτικούς χορούς και το σούβλισμα του αρνιού. Ένα κλείσιμο ματιού στον Έλληνα θεατή για την κοινή ρίζα και τις κοινές βιωματικές μνήμες που μας έχουν διαμορφώσει.

Τελειώνει με έναν άνθρωπο χορευτή που θα φορτωθεί μια ντουζίνα, καρέκλες παραπέμποντας στο μύθο του Σίσυφου, και στα παράλογα βάρη που κουβαλάμε καθημερινά. Πίσω του μια κοπέλα γλιστράει αργά πάνω σε κυλίνδρους, σαν να πλέει πάνω σε νερό.

Η τελευταία εικόνα ωστόσο είναι το αποτύπωμα που αφήνουν οι χορευτές πάνω σε έναν τοίχο, καθώς φεύγουν από τη σκηνή. Ό,τι τελικά μένει και συνεχίζει να λάμπει ακόμα κι όταν ο δημιουργός του έχει χαθεί. Σαν τ' αστέρια στον ουρανό που συνεχίζουν να μας φωτίζουν, ενώ έχουν γίνει στάχτη εκατομμύρια χρόνια πριν.

Έξτρα μπόνους της παράστασης ο εξαιρετικός κατάλογος της Στέγης, με ανέκδοτο υλικό και σκίτσα του Παπαϊωάννου για τις χορογραφίες του.

Info

Την Παρασκευή 21/12 η τελευταία παράσταση του «New Piece I – Since she» στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης Ιδρύματος Ωνάση.

Η Λίνα Στεφάνου είναι Διευθύντρια στο περιοδικό NOMAS.