ΣΤΙΣ 30 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2020 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έθεσε τη δημόσια υγεία σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης λόγω της πανδημίας από τον ιό COVID-19. Από την αρχή της πανδημίας έως και σήμερα η διεθνής καρδιολογική κοινότητα έχει παρατηρήσει μία σημαντική πτώση στον καταγεγραμμένο αριθμό των ασθενών που προσέρχονται ή διακομίζονται στο νοσοκομείο με οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου. Σε άρθρο γνώμης ειδικών, η Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία τοποθετείται στο θέμα αυτό.
Όπως σχολιάζει ο καθηγητής καρδιολογίας Χαράλαμπος Βλαχόπουλος, η παρατήρηση αυτή φαίνεται να αφορά τόσο τις χώρες που έχουν πληγεί σε μεγάλο βαθμό από τον COVID-19 και θρηνούν πολλά θύματα, όσο και τις χώρες που έχουν ελεγχόμενο αριθμό κρουσμάτων και έχουν όμως λάβει αυστηρά μέτρα περιορισμού για την εξάπλωση του ιού.
Στη χώρα μας υπάρχει η διάχυτη εντύπωση σε όλες τις μεγάλες καρδιολογικές κλινικές ότι τα έκτακτα περιστατικά και κυρίως τα εμφράγματα του μυοκαρδίου έχουν μειωθεί εντυπωσιακά από την έναρξη της πανδημίας. Μία αδρή εκτίμηση από την Ιταλία μιλά για μείωση ~70% στον αριθμό των εμφραγμάτων που καταγράφονται στα νοσοκομεία ενώ στην Ισπανία αναφέρουν συνολική μείωση ~40%. Αντίστοιχη μείωση καταγράφεται σε μεμονωμένα κέντρα των Ηνωμένων Πολιτειών, που φτάνει έως και 80%.
Αν θεωρήσουμε ότι η μείωση των περιστατικών με οξύ έμφραγμα μυοκαρδίου είναι πραγματική, η πιθανότερη εξήγηση θα μπορούσε να είναι η αλλαγή στον τρόπο διαβίωσης των ασθενών κατά την περίοδο αυτή.
— Η μείωση των εμφραγμάτων είναι εικονική;
Σε μία προσπάθεια να εξηγηθούν οι λόγοι για τους οποίους παρατηρείται αυτή η μείωση έχουν διατυπωθεί πολλές εξηγήσεις. Η παγκόσμια καρδιολογική κοινότητα έχει εκφράσει έντονη ανησυχία ότι ένα σημαντικό μέρος των ασθενών αυτών παραμένει στο σπίτι υποβαθμίζοντας τα συμπτώματά του λόγω του φόβου της νόσησης από τον COVID-19 κατά την προσέλευση στο νοσοκομείο, παρερμηνεύοντας έτσι τις οδηγίες των ειδικών φορέων για παραμονή στο σπίτι. Επιπλέον, ειδικότερα σε χώρες που έχουν πληγεί περισσότερο από τον ιό, κάποιοι ασθενείς υποεκτιμούν τα συμπτώματά τους και συμπεριφέρονται με αλτρουισμό θεωρώντας ότι δεν πρέπει να επιβαρύνουν το σύστημα υγείας με ένα πρόβλημα που είναι μικρότερο σε σχέση με αυτό των συμπολιτών τους που χάνουν την ζωή τους από τον COVID-19. Για τις χώρες με υψηλό αριθμό κρουσμάτων συζήτηση επίσης γίνεται όσον αφορά τη διαθεσιμότητα επαρκούς ιατρικού προσωπικού για την διάγνωση και την καταγραφή αυτών των περιστατικών που μπορεί έτσι να υποεκτιμώνται σε αριθμό. Κάποιοι εξ αυτών μπορεί να καταλήγουν λόγω συνυπάρχουσας λοίμωξης με COVID-19 με αποτέλεσμα να μην καταγράφονται ως έμφραγμα του μυοκαρδίου.
— Η μείωση των εμφραγμάτων είναι πραγματική;
Αν θεωρήσουμε ότι η μείωση αυτή των περιστατικών με οξύ έμφραγμα μυοκαρδίου είναι πραγματική, η πιθανότερη εξήγηση θα μπορούσε να είναι η αλλαγή στον τρόπο διαβίωσης των ασθενών κατά την περίοδο αυτή. Οι ασθενείς παραμένουν στο σπίτι τους με τις οικογένειές τους, έχουν περιορισμένη φυσική δραστηριότητα και κόπωση, περισσότερο χρόνο ύπνου, καθώς και καλύτερη συμμόρφωση ως προς την λήψη της φαρμακευτικής τους αγωγής. Μπορεί επίσης οι ασθενείς να προσέχουν περισσότερο τη διατροφή τους και τη ρύθμιση της αρτηριακής υπέρτασης, ενώ παράλληλα ο περιορισμός έχει οδηγήσει σε μείωση της συχνότητας ή και στη διακοπή του καπνίσματος, αφού μειώνεται η κυκλοφορία σε εξωτερικούς χώρους. Θετική επίδραση στο καρδιαγγειακό σύστημα ίσως έχει και η μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης που παρατηρήθηκε κατά το διάστημα της πανδημίας.
— Τι θα γίνει σε λίγους μήνες;
Οι προβληματισμοί τις καρδιολογικής κοινότητας σε σχέση με αυτήν την παρατήρηση επεκτείνονται και στο επόμενο διάστημα της πανδημίας. Αν πράγματι η μείωση του αριθμού των οξέων στεφανιαίων συνδρόμων οφείλεται στη μείωση της προσέλευσης των ασθενών αυτών στο νοσοκομείο, φαίνεται ότι στο επόμενο διάστημα θα παρατηρηθεί αύξηση του αριθμού των όψιμων επιπλοκών του εμφράγματος μυοκαρδίου όπως είναι η καρδιακή ανεπάρκεια και το καρδιογενές shock, οι αρρυθμίες, καθώς και μηχανικές επιπλοκές όπως η ρήξη του τοιχώματος της καρδιάς.
Επίσης, η προσωρινή αναστολή των τακτικών καρδιολογικών ιατρείων που αφορούν τη χρόνια παρακολούθηση των ασθενών με καρδιαγγειακή νόσο αναμένεται να οδηγήσει πιθανώς στη μείωση της πρωτογενούς και δευτερογενούς πρόληψης της καρδιαγγειακής νόσου με αποτέλεσμα την αύξηση των καρδιαγγειακών επεισοδίων στο μέλλον. Καθώς οι ασθενείς δεν βρίσκονται σε τακτική επικοινωνία με τον θεράποντα ιατρό κατά περίπτωση ίσως δεν λαμβάνουν τη σωστή αγωγή (αλλαγή φαρμάκου ή τιτλοποίηση δόσης) ή δεν συμμορφώνονται με την θεραπεία. Αντίστοιχο αποτέλεσμα μπορεί να επιφέρει η αναβολή του διαγνωστικού καθετηριασμού των μη επειγόντων περιστατικών δηλαδή των περιστατικών που δεν βρίσκονται σε αστάθεια στο διάστημα αυτό.
Στη χώρα μας ήδη έχει ξεκινήσει πολυκεντρική μελέτη υπό την Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία στην οποία γίνεται καταγραφή όλων των οξέων στεφανιαίων συνδρόμων κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19 και η συχνότητα αυτών θα συγκριθεί με περσινά δεδομένα στους αντίστοιχους μήνες.
— Τι πρέπει να κάνουν οι ασθενείς κατά την περίοδο της πανδημίας;
Κατά την περίοδο της πανδημίας και έως ότου οι μελέτες εξηγήσουν την μείωση των εμφραγμάτων οι ασθενείς πρέπει:
- να τηρούν τις οδηγίες για σωστή ρύθμιση των παραγόντων καρδιαγγειακού κινδύνου
- να λαμβάνουν ανελλιπώς την φαρμακευτική τους αγωγή
- να βρίσκονται σε επικοινωνία με τον θεράποντα ιατρό τους
- να οδηγούνται στο Νοσοκομείο εφόσον έχουν συμπτώματα που ομοιάζουν με αυτά του εμφράγματος μυοκαρδίου
Παράλληλα πρέπει να τονισθεί προς όλες τις κατευθύνσεις ότι η αντιμετώπιση των επειγόντων καρδιολογικών προβλημάτων, και κυρίως του εμφράγματος του μυοκαρδίου, γίνεται με τον ίδιο τρόπο όπως και πριν την επιδημία COVID-19.
Το άρθρο της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας υπογράφουν οι:
Χαράλαμπος Βλαχόπουλος, Καθηγητής Καρδιολογίας ΕΚΠΑ
Ιωάννης Γουδέβενος, Πρόεδρος ΕΚΕ, ομ. Καθηγητής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
Ιωάννης Κανακάκης, Αντιπρόεδρος ΕΚΕ, Διευθυντής Νοσ. Αλεξάνδρα
Περικλής Νταβλούρος, Καθηγητής Καρδιολογίας Πανεπιστημίου Πατρών
Δημήτρης Τζιακάς, Καθηγητής Καρδιολογίας Δημοκριτείου Πανεπιστημίου
Κων/νος Τούτουζας, Καθηγητής Καρδιολογίας ΕΚΠΑ
Κων/νος Τσιούφης, Καθηγητής Καρδιολογίας ΕΚΠΑ
σχόλια