Τιμή στον Γιάννη Μόραλη

Τιμή στον Γιάννη Μόραλη
Εθνική Πινακοθήκη, 20/05/2011

Επισκεπτόμενος την αναδρομική έκθεση της Εθνικής Πινακοθήκης «Τιμή στον Γιάννη Μόραλη», σκεπτόμουν ότι πέρα από τα όποια εκπαιδευτικά της οφέλη, σήμερα προσφέρει και κάτι σχεδόν συγκινητικό: την ιδιάζουσα εμβάθυνση στη συλλογική μνήμη και νοσταλγία των αισθητικών αναζητήσεων μιας παρελθούσας Ελλάδας. Στην περίπτωση του Μόραλη προστίθεται και το γεγονός ότι υπήρξε ένας Έλληνας καλλιτέχνης μεγάλης αξίας που, αν τον είχε βοηθήσει η εποχή του, θα μπορούσε να είχε πετύχει διεθνή αναγνώριση. Τι άλλο μπορείς να πεις για την πορεία αυτού του ζωγράφου που ξεκίνησε ως ένας εξαιρετικός ρεαλιστής με αφομοιωμένες επιρροές από τους μεγάλους δασκάλους της Αναγέννησης, τον Θεοτοκόπουλο και τους Γάλλους κλασικιστές, για να στραφεί στους Ντερέν, Πικάσο, Μπρακ και ό,τι πολυτιμότερο έβγαλε ο ευρωπαϊκός μοντερνισμός, ασκώντας καθοριστική επίδραση στην τελική του ταυτότητα; Πού να κατατάξεις έναν Έλληνα που ιδιοφυώς εξέλιξε τη δεινότητά του στην παραστατική ζωγραφική, οδηγώντας την -στη μεγάλη του ωριμότητα- σε αφαιρετικές γεωμετρικές φόρμες τρομερής έντασης κι ανείπωτου ερωτισμού;

Η έκθεση ξεκινάει από τα πρώτα του βήματα στον Μεσοπόλεμο, με τις εκπληκτικές προσωπογραφίες, τα πρώιμα σχέδια και χαρακτικά, περνάει στα πρώτα «επιτύμβια», τέλη της δεκαετίας ‘50, προχωράει στη δεκαετία του ’60, που γίνεται πιο αφαιρετικός και υπαινικτικός, και φτάνει μέχρι τα διάσημα «ιδεογράμματά» του με τις καμπύλες και τα συμπλέγματα. Μια αναδρομή, όχι μόνο για όποιον πρωτογνωρίζει το έργο του αλλά κι ένα νοερό ταξίδι στην ελληνική εικαστική εμπειρία, ένα homage στη γενιά του ’30, όταν κά- ποιοι αγωνιούσαν να προσδιορίσουν την ταυτότητα μιας σύγχρονης χώρας με ιστορικό παρελθόν. Η έκθεση αυτή, με μερικά από τα πλέον εξαιρετικά έργα του Μόραλη -113 εκ των οποίων χάρισε ο ίδιος το 1988 στην Πινακοθήκη-, ξεκινάει χρονικά από τον κάτω όροφο, με αναφορές στα σκηνικά που είχε φτιάξει για το Θέατρο Τέχνης, το Χορόδραμα της Ραλλούς Μάνου και το Εθνικό, ενώ, παράλληλα, προβάλλεται το βραβευμένο ντοκιμαντέρ του Στέλιου Χαραλαμπόπουλου γι’ αυτόν με διηγήσεις του ίδιου, μαρτυρίες από τις επαφές του με τον Τσαρούχη, τον Γκάτσο, τον Χατζιδάκι, τον Κουν και πλείστους άλλους διανοούμενους και καλλιτέχνες με τους οποίους συνδέθηκε στον μακρύ του βίο.

Στον ημιώροφο εκτίθενται έργα που εμπνεύστηκε από ποιήματα του Σεφέρη και παραγγελίες των εκδόσεων Ίκαρος, και, τέλος, στον πρώτο όροφο, υπό το βλέμμα του καλλιτέχνη, όπως αυτό απεικονίζεται στις τεράστιες φωτογραφίες του που κοσμούν τους τοίχους, μια σειρά από γεωμετρικά έργα των τελευταίων δεκαετιών, καθώς και η περίφημη «Σύνθεση» του 1961, που δέσποζε στην αίθουσα φαγητού του Μον Παρνές. Ο Μόραλης είχε συνεργαστεί αρκετές φορές με αρχιτέκτονες για έργα δημόσιας θέασης, όπως εκείνο των γιγαντιαίων διαστάσεων στον βορειοανατολικό τοίχο του Χίλτον που αντικρίζεις μόλις βγεις από την Πινακοθήκη και μοιάζει σαν να είναι κι αυτό μέρος της αναδρομικής, αποδεικνύοντας ότι η τέχνη δεν είναι πάντα «ιερή» αλλά ενίοτε και διακοσμητική, στοχεύοντας στη μαζική αφύπνιση και την καλαισθησία.

Χρήστος Παρίδης

Αthens Video Art Festival
Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων, Σάββατο 21/05/2011

Το Διεθνές Φεστιβάλ Ψηφιακών Τεχνών και Νέων Μέσων διοργανώθηκε για έβδομη συνεχή χρονιά στην Αθήνα. Το απόγευμα ήταν μάλλον ήσυχο, αν και σιγά-σιγά ο χώρος άρχισε να γεμίζει με κόσμο (παρατηρήσαμε ότι είχε πολλούς φοιτητές από σχολές Καλών Τεχνών). Εντυπωσιακό ήταν το πόσο μεγάλο ήταν το πρόγραμμα και πόσο καλά είχε αξιοποιηθεί ο χώρος της Τεχνόπολης.

Κάθε αίθουσα ήταν γεμάτη με έργα, installations και προβολές: από αφιερώματα στους Nam June Paik, Bill Viola, Bill Vorn και Άντι Γουόρχολ μέχρι προβολές από φεστιβάλ ψηφιακών τεχνών. Ξεχωρίσαμε το καθηλωτικό «Mystic Child» του Βέλγου André Colinet. Πολύ εντυπωσιακό ήταν το «I don’t believe you» από τους DujMusic και Ivan: ήταν ένα δωμάτιο γεμάτο post-it, με τη φράση «I don’t believe you» να επαναλαμβάνεται ξανά και ξανά. Δίπλα ήταν ένα χαλί φτιαγμένο από νιφάδες σοκολάτας, το «Μy roommate», το «I want to speak: JFK vs Obama», με φωτογραφίες των δυο Προέδρων που ανοιγοκλείνουν το στόμα τους σαν να μιλάνε, και το «Link», όπου προβάλλονται video πάνω σε δεκάδες χαρτόκουτα τα οποία λειτουργούν ως οθόνη.

Όλα αυτά πριν ξεκινήσουν τα λάιβ, στη διάρκεια των οποίων εμφανίστηκαν στη μέσα σκηνή οι Έλληνες Joalz κι οι Βρετανοί Paul White and the Purple Brain, ενώ στην καθιερωμένη κεντρική σκηνή έπαιξαν οι Τrap, ο George Gaudi και οι Hussle Club από τη Νέα Υόρκη.

Ιωάννα Πατρικουσάκη