— Τι είναι αυτό που ετοιμάζετε στον ΙΑΝΟ;
Είναι τρεις συναυλίες, στις οποίες θα τολμήσουμε να παρουσιάσουμε τα κομμάτια με πιάνο, λάπτοπ και συνθεσάιζερ. Δεν θα είναι, δηλαδή, όλο το συγκρότημα. Είναι ένας τρόπος που συνηθίζεται πολύ στο εξωτερικό. Θα παίξουμε τραγούδια σχεδόν από όλους τους δίσκους μου. Από το «Σπάσιμο των Πάγων», τις «Μάσκες Ηλίου», το «Γκάλοπ», από τα «Λεπιδόπτερα», από τον Καρυωτάκη και από τον Καβάφη. Θα συμμετέχουν ο Γιάννης Παλαμίδας, η Σαββίνα Γιαννάτου και θα πω κι εγώ μερικά τραγούδια από τα «Ημερολόγια».
— Εσείς, που δεν κάνατε μουσική ανέξοδα ψυχικά και σε κάθε νέα σας δουλειά δίνατε μεγάλη σημασία, μπορείτε σήμερα να ξεχωρίσετε τραγούδια σας;
Για να σας πω την αλήθεια, δεν έχω απορρίψει τραγούδια μου. Τώρα, όσον αφορά το τι μπαίνει στο πρόγραμμα των συναυλιών, αυτό σχετίζεται με το τι μας κάνει κέφι. Ή με το τι μπορούν να πουν τα παιδιά.
Ένα πρωί ξύπνησα σε απελπισία, η οποία μέσα σε λίγη ώρα μεταμορφώθηκε σε μία δημιουργική κατάσταση τρομερή. Πήγα και πήρα μια γραφομηχανή κι άρχισα να γράφω στίχους. Πάντα ήμουν καλή στη γραφή, αλλά στίχους δεν έγραφα, πολύ περισσότερο σε ρίμα. Τους φοβόμουν πάρα πολύ! Άρχισα να γράφω συνειρμικά. Αργότερα, όταν είδα αυτό το υλικό, που εκείνη τη στιγμή μου είχε φανεί σαχλαμάρα, κατάλαβα ότι δεν ήταν καθόλου.
— Κλείνετε τριάντα χρόνια δημιουργίας. Έχει επέλθει μια μουσική ωριμότητα;
Δεν έχει αλλάξει τίποτα. Η ωριμότητα σε 'μένα υπήρχε από την αρχή. Μουσικά, όχι ως άνθρωπος. Ως άνθρωπος κάπως έχω αλλάξει, αλλά νομίζω ότι η μουσική μου -και κάπως αντικειμενικά θεωρώντας το αυτό- από την αρχή είχε μια ωριμότητα.
— Δεν χρειάστηκε στην πορεία να αφαιρεθεί ή να προστεθεί κάτι;
Άλλαξαν πολλά πράγματα. Πρώτα απ' όλα, άρχισα με στίχους της Μαριανίνας Κριεζή στη «Λιλιπούπολη», συνέχισα μαζί της στο «Σαμποτάζ» και μετά έγινα στιχουργός και ερμηνεύτρια στις «Μάσκες Ηλίου». Έκανα ένα μεγάλο τόλμημα, μια βουτιά στο άπειρο. Αλλά είχα το πάθος να το κάνω, και μια επιθυμία.
— Την οποία είχατε από την αρχή και δεν τολμούσατε;
Όχι, δεν υπήρχε από την αρχή. Γεννήθηκε όταν έφτιαχνα το «Σαμποτάζ». Με τη Μαριανίνα κάποια περίοδο είχαμε μια σύγκρουση και αυτό στάθηκε καθοριστικό. Ένα πρωί ξύπνησα σε απελπισία, η οποία μέσα σε λίγη ώρα μεταμορφώθηκε σε μία δημιουργική κατάσταση τρομερή. Πήγα και πήρα μια γραφομηχανή κι άρχισα να γράφω στίχους. Πάντα ήμουν καλή στη γραφή, αλλά στίχους δεν έγραφα, πολύ περισσότερο σε ρίμα. Τους φοβόμουν πάρα πολύ! Άρχισα να γράφω συνειρμικά. Αργότερα, όταν είδα αυτό το υλικό, που εκείνη τη στιγμή μου είχε φανεί σαχλαμάρα, κατάλαβα ότι δεν ήταν καθόλου. Είχε μία συνέχεια και μία συνέπεια. Θέλω να πω, φρόντισα εκείνη την περίοδο να καλλιεργήσω τη στιχουργική μου πλευρά. Οι «Μάσκες Ηλίου» ήταν το πρώτο μου πόνημα.
Λένα Πλάτωνος, Μάρκος
— Σας συνδέουν με τον Μάνο Χατζιδάκι. Σήμερα, από μια απόσταση, μπορούμε να πούμε τι ήταν για την Ελλάδα ο Χατζιδάκις;
Ήξερε να διαλέγει νέους ανθρώπους. Ο Χατζιδάκις έφτιαξε ένα φυτώριο. Όπου συμμετείχε, στις θέσεις που του έδωσαν, ακόμα και στην Κρατική Ορχήστρα, έβαλε νέους. Αυτή η επαφή του με τη νεολαία ήταν εντελώς παραγωγική. Ήξερε να διαλέγει ανθρώπους με μέλλον. Έβλεπε μακριά, είχε πολύ διαπεραστικό βλέμμα. Και το αποκορύφωμα ήταν το Τρίτο Πρόγραμμα, βέβαια. Ήταν ένας αναρχο-αστός, μια πολύ ιδιόμορφη περίπτωση. Άφηνε ελεύθερους τους νέους και ήξερε τι να τους δώσει για να αξιοποιήσουν τα ταλέντα τους.
— Εσείς εμπιστεύεστε τους νέους;
Ναι. Κι εγώ κάνω παρέα με νέους ανθρώπους ως επί τον πλείστον. Είναι δύσκολη γενιά αυτή.
— Οι πιο ικανοί φεύγουν. Όχι απαραίτητα οι πιο ταλαντούχοι.
Οι πιο ικανοί και στο θέμα της επιβίωσης. Γιατί δεν είναι εύκολο να επιβιώσεις έξω από την Ελλάδα, να απομακρυνθείς από τη χώρα σου και να επιβιώσεις μέσα σε συνθήκες αλλότριες. Βέβαια, εκεί αποδέχονται την επιστήμη σου, την τέχνη σου, αλλά είναι δύσκολο να επιβιώσεις. Καταρχάς, η σημερινή γενιά δεν μπορεί να ερωτευτεί. Δεν ξέρω αν το έχετε παρατηρήσει. Εγώ ζω μια διπλή ζωή. Ξέρω πόσο ετών είμαι, αλλά μέσα μου δεν έχω χάσει τη νεανικότητα, γι' αυτό και μπορώ και συναναστρέφομαι πιο νέα παιδιά.
— Υπάρχουν νέοι που είναι πολύ ώριμοι...
Είναι μια γενιά πολύ διαβασμένη. Αυτό, όμως, μπορεί να φέρει την ευτυχία; Φαντάζομαι, μπορεί κανείς να παίρνει πληροφορίες από τον υπολογιστή του και η ψυχή, το συναίσθημα, να μένει ανώριμο, τρομαγμένο από γονείς, οι οποίοι δεν έδωσαν συναισθηματική σημασία στα παιδιά τους και τα άφησαν λίγο στην τύχη. Αυτά τα παιδιά βγήκαν με κάποια συναισθηματική αναπηρία.
— Συναναστρέφεστε κυρίως διανοούμενους και καλλιτέχνες. Πιο συχνά βλέπετε ευτυχισμένους ανάμεσα σ' αυτούς ή στους «ακατέργαστους» ανθρώπους;
Στους ακατέργαστους, δυστυχώς. Και λέω δυστυχώς, γιατί δεν μπορεί κανείς να απορρίψει τη διανόηση ως ανθρώπινη περίπτωση. Κι όμως, αυτοί οι άνθρωποι μερικές φορές είναι διχασμένες προσωπικότητες.
Λένα Πλάτωνος, Χάρτινο το Φεγγαράκι
— Πώς δέχονται τα τραγούδια σας;
Αυτοί που ψάχνονται μέσα τους, γιατί τα τραγούδια μου είναι ψυχολογικά, οι μορφωμένοι νέοι με τη μεγάλη πληροφόρηση, που όμως έχουν κάποια συναισθηματική «αναπηρία», που νιώθουν απόρριψη από τους γονείς, αυτοί είναι κοντά στη μουσική μου και παίρνουν κάτι. Είναι σαν μάνα να είναι για αυτούς.
— Τους απαλύνει πληγές;
Απαλύνει πληγές και δίνει την αίσθηση της ελευθερίας. Απ' ό,τι μου έχουν πει.
— Σας αποθαρρύνει η μεγάλη έλξη των περισσοτέρων προς ευτελή μουσικά προϊόντα, να τα πω σκουπίδια;
Όπως το λέτε, σκουπίδια. Με αποθαρρύνει, ναι...
— Ήταν πάντοτε έτσι με τα λαϊκά τραγούδια;
Όχι. Το αυθεντικά λαϊκό τραγούδι κάποτε ήταν επίσης κοντά στους διανοούμενους. Στους φοιτητές εκείνης της εποχής, στους αριστερούς κυρίως. Καμιά φορά πήγαινε και κανένας πλούσιος και το γράφανε οι εφημερίδες, ότι ο τάδε πήγε και άκουσε τη Μοσχολιού.
— Δεν υπήρχε αυτό το ξεσάλωμα και η ευτέλεια που γιγαντώθηκαν τα προηγούμενα χρόνια;
Αυτό ήταν ένα μπουρδούκλωμα με την ξένη μουσική, ένα μπουρδούκλωμα με την ποπ. Εννοώ λαϊκοπόπ ξένο, δικό μας μαζί με ξένο ποπ.
— Και λίγο Μέση Ανατολή.
Αυτό θεωρείται ότι είναι το δικό μας κομμάτι, η Μέση Ανατολή.... Τσιφτετέλι, αλλά ποπ τσιφτετέλι... σαθρό.
— Θα θέλατε να έχετε ακόμα μεγαλύτερη αποδοχή;
Από τη μία θέλω μεγαλύτερη αποδοχή, αλλά όταν κάνω συναυλίες κι όταν παίρνω γράμματα, το κοινό είναι τόσο φανατικό, που με πείθει ότι αρκεί.
Λένα Πλάτωνος- Εμιγκρέδες της Ρουμανίας
— Θελήσατε ποτέ να φύγετε από την Ελλάδα; Να κάνετε κάτι πιο διεθνές; Πόσο εύκολο είναι;
Δεν ξέρω πόσο εύκολο θα ήταν. Δεν θέλησα να φύγω από την Ελλάδα, γιατί την αγαπώ πολύ και αγαπώ τη γλώσσα μου. Όμως, τώρα, για κάποιον λόγο προσωπικό, σαν ένας κύκλος να επανέρχεται, ξανάρχισα να γράφω αγγλικά τραγούδια. Άρχισα να φτιάχνω τραγούδια έξω, στη Βιέννη, που ήταν με στίχους αγγλικούς, ενός ξένου φίλου μου ποιητή. Μετά, ήρθα στην Ελλάδα και το παράτησα αυτό το όνειρο, ενώ εκεί είχα καταλάβει ότι ήμουν φτιαγμένη για να κάνω αυτό. Ήρθα εδώ και είχα δυσκολίες με τον εαυτό μου και με τη μουσική, μέχρι την εποχή του Τρίτου Προγράμματος. Έπειτα, εντρύφησα στη γλώσσα μας με το να γίνω στιχουργός και την αγάπησα πολύ μέσα από αυτήν τη διαδικασία. Αγαπούσα πάρα πολύ και την Ελλάδα και δεν ήθελα να φύγω. Είχα απωθημένο, λοιπόν, να κάνω τραγούδια αγγλικά και τώρα το πραγματοποιώ. Είχα και κάποια νοσταλγία για τα πρώτα πρώτα μου τραγούδια, αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Είναι περισσότερο ότι εγώ βαριέμαι εύκολα, θέλω να αλλάζω τα πράγματα που φτιάχνω, να μη μένω στατική. Τώρα μου ήρθε να μπω σ' αυτό το τριπ, και ομολογουμένως με ενδιαφέρει πάρα πολύ.
— Έχω την αίσθηση ότι τα τραγούδια σας σε ποίηση Καβάφη έχουν μια σκληρότητα.
Μου βγήκε με σκληρότητα. Δεν μπορούσε να μου βγει διαφορετικά.
— Νομίζετε ότι αυτός ο άνθρωπος είχε μεγάλες πληγές μέσα του;
Ναι, είχε. Αυτό ένιωσα όταν άρχισα να τα μελοποιώ. Πιστεύω ότι ο Καβάφης έχει μια κραυγή που την καταπίνει, πολλή επιθετικότητα που την έχει γυρίσει πίσω στον εαυτό του. Δεν τη βγάζει προς τα έξω. Αυτό το στοιχείο έπιασα εγώ από τον Καβάφη. Υπάρχουν άνθρωποι επιθετικοί που βγάζουν την επιθετικότητά τους προς τα έξω και επιθετικοί ενδοστρεφείς. Έχει μια ενδοστρέφεια η επιθετικότητά του. Σε πολλά του ποιήματα, όχι σε όλα.
Λένα Πλάτωνος, Ραντεβού
— Αγαπάτε πάρα πολύ την Ελλάδα. Λένε ότι πληγώνει τα ταλαντούχα παιδιά της.
Με έχει πληγώσει κι εμένα. Με έχουν πληγώσει και άνθρωποι δικοί μου, της οικογένειάς μου, σχεδόν του άμεσου περιβάλλοντός μου.
— Μεγαλώσατε δίπλα σε έναν πατέρα μουσικό. Τι του οφείλετε;
Πάρα πολλά. Ο πατέρας μου είναι ο πρώτος Χατζιδάκις στη ζωή μου. Αναρχικός, αλλά πάρα πολύ της τάξης. Αναρχικός με την έννοια την πολύ υψηλή. Δεν ήταν ποτέ άρχοντας απέναντί μου, με άφηνε ελεύθερη. Η μουσική που κάναμε μαζί ήταν παιχνίδι και μόνο παιχνίδι.
— Του χρωστάτε κάτι μουσικά;
Πολλές φορές είχε παρωπίδες σε σχέση με την εξέλιξη της μουσικής, αλλά όχι όσον φορά εμένα. Με μένα άλλαξε, και μάλιστα χωρίς να του πω εγώ κουβέντα, και μόνο ακούγοντας τις μουσικές μου. Έφυγε από τη ζωή το '93 και πρόλαβε και άκουσε ένα μεγάλο μέρος τους. Δεν τον ξένισαν καθόλου. Τουναντίον, του άρεσαν πάρα πολύ. Είχα αποδοχή από τον πατέρα μου. Αν του χρωστάω κάτι, αυτό ίσως είναι ένα εγγονάκι, που δεν έκανα παιδιά...
— Θα θέλατε να είχατε γράψει συμφωνική μουσική ή όπερα;
Έχω κάνει μερικά έργα κλασικής παιδείας, μερικά τραγούδια σε ποίηση Ταγκόρ για βαρύτονο. Επίσης, μια μικρή όπερα επάνω στο παραμύθι του Άντερσεν Το αηδόνι του αυτοκράτορα. Να σας πω τη μαύρη αλήθεια, η όπερα δεν μου αρέσει πάρα πολύ. Ούτε του πατέρα μου του άρεσε. Βρέθηκε στη Λυρική, επειδή η ζωή τον πήγε εκεί. Ήταν πάρα πολύ καλός επαγγελματίας, μεγάλου βεληνεκούς...
— Απ' όσο γνωρίζετε, πού βρίσκεται η μουσική των νέων δημιουργών σήμερα στην Ελλάδα; Βλέπετε συγγένειες με κάποιους;
Δεν έχω ακούσει πολλά αγγλόφωνα συγκροτήματα. Έχω ακούσει λίγα, που μου δίνουν την εντύπωση ότι έχουν κάποια συγγένεια μαζί μου. Με τα υπόλοιπα ελληνικά γκρουπ, αν και πολλοί πιστεύουν ότι έχουν στοιχεία μου, δεν βρήκα τίποτα το κοινό....
— Ακούτε ενδιαφέροντες ήχους;
Όχι. Εκτός από του Νίκου Χαλβατζή και του Λόλεκ, που είναι αρκετά καλός. Στη μουσική είναι πίσω ο Έλληνας. Κάποια παιδιά που ακούνε κλασική μουσική και πάρα πολύ καλή ξένη ανελίσσονται. Γενικά, η μουσική μας είναι ανώριμη. Δεν μπορούμε να περηφανευόμαστε γι' αυτήν - εννοώ για την έντεχνη, όχι τη δημοτική.
— Πώς βλέπετε το μέλλον μας;
Είμαστε πολύ πονεμένοι και ο πόνος είναι μεγάλος δάσκαλος. Είμαι απελπισμένη με αυτά που βλέπω. Αλλά θα προσπαθήσω να ανασύρω μια αισιοδοξία έμφυτη που έχω και που πολλές φορές με σώζει και θα πω ότι αυτό το πνίξιμο δεν μπορεί να διαρκέσει πολύ. Κάτι θα γίνει, υπάρχουν υγιείς δυνάμεις που είναι κι αυτές παραζαλισμένες. Από την άλλη, έχει ανέβει πολύ ο φασισμός κι αυτό είναι το μεγάλο δυστύχημα. Αυτό πρέπει να προσέξουμε και να εντείνουμε όλες μας τις προσπάθειες ώστε να απογυμνώσουμε από τα σοσιαλιστικοειδή ενδύματα αυτήν τη τάση στην Ελλάδα μας. Αλλά πιστεύω ότι τελικά όλα θα πάνε καλά!
Η Λένα Πλάτωνος θα εμφανιστεί στον ΙΑΝΟ (Σταδίου 24). Σάββατο 15 & 22 Δεκεμβρίου στις 21:30 και Κυριακή 23 Δεκεμβρίου στις 20:00. Μαζί της η Σαββίνα Γιαννάτου και ο Γιάννης Παλαμίδας.
σχόλια