Ανέκαθεν θεωρούσα ότι οι στοές είναι από τα πιο ενδιαφέροντα σημεία μιας πόλης. Μέσα στο χάος της μεγαλούπολης αντιπροσωπεύουν μικρά γαλατικά χωριά, στα όρια των οποίων οι σχέσεις γίνονται ξανά ανθρώπινες, η ανωνυμία εξαφανίζεται και ο χρόνος κυλά αλλιώς. Τεχνίτες, έμποροι και επαγγελματίες συνασπίζονται κάτω από μια κοινή στέγη και προσπαθούν να εκμεταλλευτούν κάθε εκατοστό του παραδοσιακά περιορισμένου ζωτικού τους χώρου. Με ιδιαίτερη προσωπικότητα, ύφος και αισθητική και συχνά κοινή «θεματική», πολλές από αυτές τις στοές αποτελούν μέχρι σήμερα αυθεντικά αξιοθέατα της πρωτεύουσας. Πολλές από αυτές όμως έχουν, δυστυχώς, παρακμάσει.
Το Removement 2017, μέσω δωρεάν για το κοινό καλλιτεχνικών δράσεων καθ' όλη τη διάρκεια του Ιουνίου, σχεδιάζει να δώσει ξανά ζωή σε τρεις από αυτές, τη Στοά Καΐρη, τη Στοά Πραξιτέλους και τη Στοά Αρσάκη. Το πρόγραμμα έχει ξεκινήσει ήδη από τη μικρή, θολωτή Στοά της οδού Πραξιτέλους, ξετυλίγοντας το νήμα της αφήγησης μέσα από μια περφόρμανς που εμπνέεται από την παλαιότερη χρήση των ορόφων της στοάς ως ραφτάδικων και του ισόγειου χώρου ως του τόπου όπου κατέληγαν τα ενδύματα. Η Στοά Καΐρη θα φιλοξενήσει εικαστικές παρεμβάσεις, εγκαταστάσεις και video-art στα τέσσερα επίπεδά της. Αφετηρία των έργων είναι η ίδια η ιστορία της στοάς, από τα παλιά καλτσάδικα μέχρι τα σημερινά πωλητήρια ειδών περιτυλίγματος και το εναπομένον οπλοδιορθωτήριο της οικογένειας Παπαϊωάννου. Η Στοά Αρσάκη θα φιλοξενήσει τρεις διαφορετικές περφόρμανς που προτείνουν, καθεμία από άλλη οπτική γωνία, την επαναφορά της στοάς όχι μόνο ως περάσματος αλλά και ως χώρου συνάθροισης, ξεκούρασης και ανάπαυλας, μιας όασης στο κέντρο της πόλης.
H Μαρία Βασαριώτου, καλλιτεχνική διευθύντρια του Removement, ενός ευρύτερου πρότζεκτ που σκοπό έχει να αφηγηθεί μέσω της τέχνης τις ιστορίες που συντροφεύουν τους τόπους, μου εξηγεί γιατί επέλεξαν τις στοές της Αθήνας. «Με εφαλτήριο τις καθημερινές εικόνες και τα βιώματα και με έντονα τα συναισθήματα τόσο της εγκατάλειψης όσο και της ανάγκης αναζήτησης νέων μέσων, τρόπων και χρήσεων του δημόσιου ή παραγκωνισμένου ιδιωτικού χώρου ξεκινήσαμε να ερευνούμε τις γειτονιές μας. Πρώτα ως παρατηρητές, μετρώντας και καταγράφοντας παρουσίες και απουσίες, έπειτα μέσα από συζητήσεις, κοινωνικές "ανασκαφές", ανταλλαγή βιωμάτων. Σημειώνοντας τις παρατηρήσεις μας στον χάρτη της Αθήνας, εμφανίστηκε ένα δεύτερο επίπεδο που φανέρωσε τον κρυμμένο χάρτη, αυτόν με τα κρυφά περάσματα, τα αίθρια, τις στοές και τις ξεχασμένες οάσεις! Εκεί αντιληφθήκαμε ότι οι εντός των στοών ιστορίες έχουν πιο δυναμικό χαρακτήρα από αυτόν των αυτοτελών ιστοριών άλλων δημόσιων ή ιδιωτικών χώρων κι αυτό γιατί κάθε στοά στεγάζει ή έχει στεγάσει γενιές ετερόκλητων ανθρώπων που στο πέρασμα του χρόνου έγιναν οικογένεια. Καθεμία από αυτές τις μεγάλες οικογένειες συνοδεύεται από πλήθος ιστοριών που ξεκινούν από τις αρχές του 20ού αιώνα, καταλήγουν στο σήμερα και συνεχίζουν. Με δεδομένο ότι μας ενδιέφερε ιδιαίτερα η επανάχρηση των εγκαταλελειμμένων δημόσιων χώρων της πόλης μέσω καλλιτεχνικών παρεμβάσεων, οι στοές αποτέλεσαν τον πλέον κατάλληλο τόπο. Παράλληλα, αποτελούν ένα σημαντικό στοιχείο της Αθήνας και παρουσιάζουν μια ιδιαίτερη αρχιτεκτονική, η οποία είναι ελκυστική για παραστατικές και εικαστικές δράσεις. Οι στοές σήμερα είναι κυρίως ένα πέρασμα για τους περιπατητές της πόλης, κάτι που από μόνο του εμπεριέχει την έννοια της κίνησης που το Removement θέλει να ερμηνεύσει. Tέλος, κάθε στοά έχει μια ιστορία να αφηγηθεί και, παρά την όποια παρακμή της, σε εκπλήσσει με τα μικρά μυστικά που κρύβει μέσα της εδώ και χρόνια. Οι στοές σημειοθετούν ταυτόχρονα τρεις καταστάσεις στον ίδιο χώρο: το σημείο εισόδου, το πέρασμα και το σημείο εξόδου. Από το σημείο Α ως το σημείο Β χωροθετείται ένας μετέωρος τόπος, μία συνθήκη που αλλοιώνει το ίδιο το στοιχείο του χρόνου. Αυτή η συνθήκη, που άλλοτε επιταχύνει τον περαστικό από το Α στο Β σημείο και άλλοτε επιβραδύνει το βήμα, προσκαλώντας τον περαστικό να σαγηνευτεί από τις ομορφιές των στοών ή να συνομιλήσει με τους κατοίκους του, είναι που τροφοδοτούσε διαρκώς το Removement και την έμπνευσή μας».
Έξι στοές στο κέντρο της Αθήνας
Στοά Σπυρομήλιου (το γνωστό City link): Μέγαρο Μετοχικού Ταμείου Στρατού, στο γνωστό τετράγωνο που σχηματίζουν οι οδοί Πανεπιστημίου, Αμερικής, Σταδίου και Βουκουρεστίου.
Στοά Galleria-Κοραή: Πλατεία Κοραή, μεταξύ των οδών Πανεπιστημίου και Σταδίου.
Στοά του Βιβλίου: Στο διατηρητέο κτίριο του Αρσακείου, στο τετράγωνο των οδών Πανεπιστημίου, Πεσμαζόγλου, Σταδίου και Αρσάκη.
Στοά Όπερα: Οδός Ιπποκράτους, απέναντι από την Εθνική Βιβλιοθήκη.
Στοά Νικολούδη: Οδός Πανεπιστημίου, στο ύψος της οδού Ιπποκράτους.
Στοά Πραξιτέλους: Οδός Κολοκοτρώνη, αριθμός 25.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO
