Απόκριες και Κούλουμα στην παλιά Αθήνα

Απόκριες και Κούλουμα στην παλιά Αθήνα Facebook Twitter
Αθήνα στου Φιλοπάππου, Μάρτιος 1955. Φωτό: Δημήτρης Χαρισσιάδης/ Αρχείο Μουσείου Μπενάκη.
0

Η Αποκριά και τα Κούλουμα είναι γιορτές που γιορτάζονται σε όλη την Ελλάδα και είναι ευκαιρία για ξεφάντωμα, χορό και γλέντι. Τις ημέρες της Αποκριάς ο κόσμος μεταμφιέζεται και διασκεδάζει. Αυτό το έθιμο έχει παραμείνει από τις αρχαιότερες διονυσιακές γιορτές των Ελλήνων, όπου οι άνθρωποι μεταμφιέζονταν, χόρευαν, τραγουδούσαν πίνοντας κρασί, και το κέφι έφτανε στο αποκορύφωμα προς τιμή του Διόνυσου.

Την Αποκριά ακολουθούν τα Κούλουμα, ονομασία που χαρακτηρίζει τον υπαίθριο πανηγυρισμό της Καθαράς Δευτέρας. Δεν έχει εξακριβωθεί η αρχαία προέλευση της εορτής αυτής, με την οποία ξεκινά η περίοδος της Σαρακοστής. 

Η γιορτή αυτή είναι πανελλήνια και κατ' άλλους έχει αθηναϊκή καταγωγή, ενώ κατ' άλλους βυζαντινή. Στην Κωνσταντινούπολη εορταζόταν έντονα από πλήθος κόσμου που συνέρρεε σε έναν από τους επτά λόφους της πόλης και συγκεκριμένα σ' εκείνον του ελληνικού οικισμού των «Ταταούλων».

Κατά μερικούς η λέξη «κούλουμα» προήλθε από τον αναγραμματισμό της λατινικής λέξης cumulus που σημαίνει σωρός, αφθονία ή επίλογος, υποδηλώνοντας έτσι το πολύ φαγοπότι με πολύ χορό, ή το τέλος της εορταστικής περιόδου της αποκριάς.

Στην Αθήνα, πολλές δεκαετίες προ του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, τα Κούλουμα εορτάζονταν στις πλαγιές του λόφου του Φιλοπάππου, όπου οι Αθηναίοι έτρωγαν κι έπιναν καθισμένοι στους βράχους από το μεσημέρι μέχρι τη δύση του ήλιου. Οι περισσότεροι χόρευαν υπό τους ήχους πλανόδιων μουσικών, κατά παρέες, είτε δημοτικούς είτε λαϊκούς χορούς υπό τους ήχους λατέρνας.

Απόκριες και Κούλουμα στην παλιά Αθήνα Facebook Twitter
Αποκριά στον Πειραιά, 1910. Νεοελληνική Συλλογή Κωνσταντίνου Τρύπου/ Φωτογραφικά Αρχεία Μουσείου Μπενάκη

Το σούρουπο όλοι οι Ρουμελιώτες γαλατάδες της Αθήνας έστηναν λαμπρό χορό –κυρίως τσάμικο– γύρω από τους στύλους του Ολυμπίου Διός, παρουσία των βασιλέων και πλήθους κόσμου.

Σήμερα, τα Κούλουμα εορτάζονται σχεδόν σε όλες τις πόλεις της Ελλάδας με το χαρακτηριστικό έθιμο του πετάγματος του χαρταετού. 

Για την ετυμολογία του ονόματος που παραμένει άγνωστη, όπως και η αρχή του εορτασμού, υπάρχουν πολλές απόψεις. Κατά μερικούς προήλθε από τον αναγραμματισμό της λατινικής λέξης cumulus που σημαίνει σωρός, αφθονία ή επίλογος, υποδηλώνοντας έτσι το πολύ φαγοπότι με πολύ χορό ή το τέλος της εορταστικής περιόδου της αποκριάς.

Ειδικότερα όμως ο Α. Καμπούρογλου σημειώνει ότι ο όρος είναι καθαρά αθηναϊκός και προέρχεται από τις κολόνες του ναού του Ολυμπίου Διός που τις αποκαλούσαν στη νεότερη ιστορία οι Αθηναίοι columna, κόλουμνα, κούλoυμνα, κούλουμα, χωρίς όμως αυτό να προσδιορίζει την αρχή της εορτής που πιθανολογείται κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας. Ο ίδιος όμως προσθέτει στις σημειώσεις του ότι ο λόφος επί του οποίου βρίσκεται το Θησείο ονομαζόταν στην αρχή της εποχής του Όθωνα «τριάντα δυο κολόνες».

Απόκριες και Κούλουμα στην παλιά Αθήνα Facebook Twitter
Αποκριά, Πειραιάς 1907. Φωτογραφία του Αναστάσιου Γαζιάδη/ Φωτογραφικά Αρχεία Μουσείου Μπενάκη
Απόκριες και Κούλουμα στην παλιά Αθήνα Facebook Twitter
Αθήνα, Ζάππειον, παιδάκια ντυμένα αποκριάτικα, 1918. Φωτο: Pierre C. Machard.
Απόκριες και Κούλουμα στην παλιά Αθήνα Facebook Twitter
Αθήνα, 1954, πέταγμα χαρταετών, φωτογράφος David Seymour.
Απόκριες και Κούλουμα στην παλιά Αθήνα Facebook Twitter
Αθήνα, Φιλοππάπου, 1954. Φωτο: David Seymour
Απόκριες και Κούλουμα στην παλιά Αθήνα Facebook Twitter
Αθήνα, Καρναβάλι, άρμα των μπισκότων Παπαδοπούλου στην Πανεπιστημίου, ημερομηνία άγνωστη.
Απόκριες και Κούλουμα στην παλιά Αθήνα Facebook Twitter
Aγόρι με αετό, Στύλοι Ολυμπίου Διός, 1955. Φωτό: Δημήτρης Χαρισσιάδης/ Αρχείο Μουσείου Μπενάκη.
Απόκριες και Κούλουμα στην παλιά Αθήνα Facebook Twitter
Σαλαμίνα και Πέραμα, 1957. Φωτό: Δημήτρης Ζαχαριάδης/ Αρχείο Μουσείου Μπενάκη.
Απόκριες και Κούλουμα στην παλιά Αθήνα Facebook Twitter
Ελλάδα, Καθαρή Δευτέρα, 1970. Φωτό: Ζαχαρίας Στέλλας/ Αρχείο Μουσείου Μπενάκη.
Απόκριες και Κούλουμα στην παλιά Αθήνα Facebook Twitter
Αθήνα, Πλάκα, 1968-1970, φωτογραφία Nicholas Econopouly, αρχείο Matt Barrett’s.
Απόκριες και Κούλουμα στην παλιά Αθήνα Facebook Twitter
Αθήνα, Πλάκα, στην οδό Κυδαθηναίων με την οδό Σωτήρος, 1968-1970, φωτογραφία Nicholas Econopouly, αρχείο Matt Barrett’s.
Απόκριες και Κούλουμα στην παλιά Αθήνα Facebook Twitter
Το Γαϊτανάκι στην Πλάκα.

 

Ελλάδα
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ηράκλειο: Το τροχαίο δυστύχημα ήταν τελικά δολοφονία - Τον φυγάδευσαν περαστικοί για να μην εξαφανιστεί

Ελλάδα / Κρήτη: Το τροχαίο ήταν τελικά δολοφονία - Περαστικοί εγκλώβισαν τον 33χρονο για να μην εξαφανιστεί

Ο δράστης είχε πιαστεί στο παρελθόν με επικίνδυνα όπλα στην κατοχή του, ενώ είχε νοσηλευτεί σε ψυχιατρική κλινική μετά από αίτημα της συντρόφου του, αλλά πήρε συνοπτικά εξιτήριο
LIFO NEWSROOM
Στο νοσοκομείο ο Κώστας Αγοραστός - Δέχθηκε επίθεση από συγγενείς θυμάτων των Τεμπών

Ελλάδα / Στο νοσοκομείο ο Αγοραστός - Δέχθηκε επίθεση από συγγενείς θυμάτων των Τεμπών

Πανδαιμόνιο πριν το περιφερειακό συμβούλιο Θεσσαλίας - Συγγενείς των θυμάτων του σιδηροδρομικού δυστυχήματος των Τεμπών αποδοκίμασαν τον πρώην περιφερειάρχη - Στο νοσοκομείο με μώλωπες κατέληξε ο Κώστας Αγοραστός
LIFO NEWSROOM
Δολοφονία Εύβοια: «Είχε ξεσπάσματα, ήταν βρώμικος και δεν αντέχαμε άλλο» λένε οι δράστες

Ελλάδα / Δολοφονία Εύβοια: «Είχε ξεσπάσματα, ήταν βρώμικος, δεν αντέχαμε άλλο» λένε τα αδέλφια που σκότωσαν τον πατέρα τους

Τι υποστήριξαν ο 22χρονος και η 26χρονη που δολοφόνησαν τον πατέρα τους και προσπάθησαν να παραπλανήσουν την ΕΛΑΣ σκηνοθετώντας τη φρικτή πράξη τους
LIFO NEWSROOM
Κρήτη: Bίντεο - ντοκουμέντο από στιγμή φονική παράσυρσης 33χρονης

Ελλάδα / Κρήτη: Βίντεο - ντοκουμέντο ανατρέπει τα δεδομένα και δείχνει απρόκλητη δολοφονία 36χρονης

Ο δράστης περιμένει τη γυναίκα να βγει από το αυτοκίνητό της, επιταχύνει το ΙΧ του και την παρασύρει πεζή προκαλώντας τον θάνατό της - Από την σφοδρότητα της πρόσκρουσης ανατράπηκε το αυτοκίνητο του δράστη
LIFO NEWSROOM
Άλιμος: Κτίριο που έχει ολοκληρωθεί θα κηρυχθεί αυθαίρετο - Μετέωροι οι ιδιοκτήτες των διαμερισμάτων

Ελλάδα / Άλιμος: Κτίριο αποπερατώθηκε αλλά θα κηρυχθεί αυθαίρετο επειδή η οικοδομική του άδεια ακυρώθηκε - Τι καταγγέλλει ιδιοκτήτης

Ιδιοκτήτης νεόδμητου διαμερίσματος στον Άλιμο, δίπλα στο Ελληνικό, περιγράφει στο ypen/diavouleusi το ράβε ξήλωνε μεταξύ Υπηρεσιών Δόμησης του δήμου Αλίμου, της δημοτικής αρχής και του Διοικητικού Εφετείου Πειραιά
LIFO NEWSROOM