Παρότι το κρίσιμο αυτή τη στιγμή είναι να μειωθούν τα κρούσματα και οι εισαγωγές στις ΜΕΘ που έχουν γεμίσει, η αφιξη των εμβολίων δημιουργεί αισιοδοξία για την επόμενη μέρα κι επιβάλλει στη χώρα να προετοιμαστεί εγκαίρως και καταλλήλως για τον επιτυχή μαζικό εμβολιασμό του πληθυσμού, που για πολλούς και διαφορετικούς λόγους δεν θα είναι μία εύκολη υπόθεση Οι ειδικές συνθήκες, τα πολλά logistics, η οργανωτικότητα και ο υψηλών απαιτήσεων συντονισμός που θα χρειαστούν, μαζί με την συμμετοχή του κόσμου (χωρίς την οποία, θα μιλάμε για φιάσκο) το καθιστούν ένα δύσκολο εγχείρημα.
Μέχρι να εμβολιαστεί βεβαίως ο πληθυσμός και να δημιουργηθεί ανοσία, θα πρέπει να αντέξει αυτόν τον πολύ δύσκολο χειμώνα και να τηρεί τα μέτρα προφύλαξης. Ο υπουργός Υγείας, Βασίλης Κικίλιας, αναφέρει στη Lifo ότι “Τα εμβόλια είναι το μεγάλο μας όπλο και εργαζόμαστε με σχέδιο, συντονισμό και πρωτόκολλα για να υλοποιήσουμε μια πολυσύνθετη διαδικασία αποθήκευσης - κατάψυξης - διανομής. Αυτό δε σημαίνει ότι χαλαρώνουμε τους κανόνες προστασίας, τους κανόνες υγιεινής, δηλαδή να φοράμε τη μάσκα μας σωστα, να πλένουμε τα χέρια μας συχνά, να κρατάμε αποστάσεις”.
Πριν από λίγες μέρες ο ίδιος μαζί με την πρόεδρο της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμού παρουσίασαν ένα σχέδιο που μοιάζει αρκετά αναλυτικό, αλλά για την ώρα τίποτα δεν εγγυάται ότι θα υλοποιηθεί χωρίς προβλήματα. Για να γίνει αυτό, θα απαιτηθεί σκληρή δουλειά σε πολλούς τομείς τις επόμενες μέρες, καθώς ο κινδυνος να εξελιχθεί σε φιάσκο, είναι υπαρκτός. Πρόκειται για ένα τεράστιο πρότζεκτ με πολλές παραμέτρους δυσκολίας κάθε είδους. Από την προετοιμασία και τον συντονισμό χιλιάδων ανθρώπων στην επικράτεια, μέχρι να πειστεί ο κόσμος να κάνει το εμβόλιο προκειμένου να επιτευχθεί η πολυσυζητημένη ανοσία. Γιατί ο εμβολιασμός μπορεί να είναι αναγκαίος, όπως λένε οι επιστήμονες, για να νικηθεί ο ιός SARS-CoV-2, που προκαλεί την επικίνδυνη νόσο COVID-19, αλλά δεν είναι θα είναι υποχρεωτικός. Χρειάζεται να προσέλθει εθελοντικά ο κόσμος για να εμβολιαστεί και κανένας δεν γνωρίζει σήμερα αν θα υπάρξει η προσδοκώμενη ανταπόκριση ή κάποιοι θα αντιμετωπίσουν με καχυποψία το εμβόλιο και θα αρνηθούν να το κάνουν.
Πρόκειται για ένα τεράστιο πρότζεκτ με πολλές παραμέτρους δυσκολίας κάθε είδους. Από την προετοιμασία και τον συντονισμό χιλιάδων ανθρώπων στην επικράτεια, μέχρι να πειστεί ο κόσμος να κάνει το εμβόλιο προκειμένου να επιτευχθεί η πολυσυζητημένη ανοσία. Γιατί ο εμβολιασμός μπορεί να είναι αναγκαίος, όπως λένε οι επιστήμονες, για να νικηθεί ο ιός SARS-CoV-2, που προκαλεί την επικίνδυνη νόσο COVID-19, αλλά δεν είναι θα είναι υποχρεωτικός.
Για να επιτευχθεί η ανοσία και να λάβει τέλος η πανδημία, θα χρειαστεί να εμβολιαστεί τουλάχιστον το 60% του πληθυσμού, δηλαδή περισσότεροι από 6 εκατομμύρια.
Η κυβέρνηση θεωρεί τον εμβολιασμό ζήτημα εθνικής σημασίας καθώς αφορά όλους τους πολίτες και για αυτό κρίνει σκόπιμο να ζητήσει τη συνεργασία όλων των κομμάτων. “Κυκλοφορούν πάρα πολλά fake news για τα εμβόλια καθώς και θεωρίες συνομωσίας με τις οποίες διάφοροι τρομάζουν τον κόσμο σχετικά με την ασφάλεια τους” αναφέρουν στην κυβέρνηση. “Ελπίζουμε ότι δεν θα υπάρξουν κόμματα που θα κλείσουν το μάτι στους συνωμοσιολόγους, παιζοντας με την υγεία του ελληνικού λαού, προσδοκώντας πολιτικό όφελος”.
Πρόσκληση στα κόμματα της αντιπολίτευσης να συνεργαστούν
Στην πρόσφατη συζήτηση στη Βουλή για την πανδημία, ο πρωθυπουργός ζήτησε από τα κόμματα να υποδείξουν από έναν συνομιλητή του Υπουργείου Υγείας για τον τρόπο με τον οποίον θα προετοιμάσει η χώρα τη στρατηγική εμβολιασμού, “Είμαστε απολύτως ανοιχτοί να ακούσουμε ιδέες και προτάσεις από τα κόμματα και θα ήθελα πραγματικά αυτή η αποστολή του εθνικού εμβολιασμού Covid να αποτελεί μία προτεραιότητα, την οποία θα αγκαλιάσουν όλα τα κόμματα της εθνικής αντιπροσωπείας” είπε ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Εκανε αναφορά στον παλαιότερο εμβολιασμό της γρίπης, επειδή κάποιοι τότε όπως υποστήριξε, έκλειναν το μάτι στο αντιεμβολιαστικό κίνημα “...Θυμάστε πόσες δυσκολίες είχαμε να πείσουμε συμπολίτες μας ότι πρέπει να εμβολιαστούν για τη γρίπη. Δεν πρέπει να γίνει το ίδιο με το εμβόλιο του Covid”. “Θα πρέπει να δώσουμε όλοι έναν αγώνα να πείσουμε την ελληνική κοινωνία ότι από τη στιγμή που το εμβόλιο θα είναι διαθέσιμο δωρεάν για όλους τους Έλληνες πολίτες, ότι πρέπει να εμβολιαστούν”.
“Προφανώς και δεν πρόκειται να πάμε σε κανενός είδους υποχρεωτικό εμβολιασμό ”διευκρίνισε. “Όπως όμως (σ.σ. φέτος) οι συμπολίτες μας εμβολιάστηκαν για τη γρίπη, με πολύ μεγάλη ταχύτητα, η ίδια λογική πρέπει να επικρατήσει και στο εμβόλιο κατά του Covid”. Ο πρωθυπουργός εξήγησε ότι θα χρειαστεί χρόνος να εμβολιαστεί ένα ικανό ποσοστό του πληθυσμού “ώστε να σπάσουμε την αλυσίδα της μετάδοσης” και τόνισε κι εκείνος ότι σε αυτό το διάστημα σε καμία περίπτωση δεν επιτρέπεται να χαλαρώσουμε.
Το project του εμβολιασμού
Για το εμβόλιο της Pfizer, που μίλησε και ο πρωθυπουργός στην Βουλή λέγοντας ότι “έχει δείξει ενθαρρυντικά αποτελέσματα στις πρώτες δοκιμές”, έχει αναφέρει τόσο ο ίδιος όσο και οι ειδικοί, ότι για να διατεθεί χρειάζεται αρκετά περίπλοκη αλυσίδα διανομής και μεταφορά με ειδικούς καταψύκτες σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες (στους μείον 70 βαθμούς). Τα επόμενα εμβόλια ωστόσο, αναμένεται να έχουν ευκολότερη διάθεση.
Ο υπουργός Υγείας κατά την παρουσίαση του σχεδίου εμβολιασμού ανέφερε ότι τα πρώτα εμβόλια αναμένονται στις αρχές του έτους, αλλά όλα εξαρτώνται από την ημερομηνία της αδειοδότησης των εμβολίων από τις αρμόδιες αρχές ( FDA για τις ΗΠΑ και ΕΜΑ για Ευρώπη) καθώς και την προετοιμασία της χώρας, α) διανείμει σωστα τα εμβόλια, β) να εκπαιδεύσει το υγειονομικό προσωπικό και γ) να δώσει προτεραιότητα στις ευπαθείς ομάδες.
Τα εμβόλια, όπως είναι γνωστό, έχουν εξασφαλιστεί και για την χώρα μας μέσω της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία έχει διαπραγματευθεί για έξι από τα νέα εμβόλια ως τώρα. Πρώτο θα έρθει όποιο πάρει πρώτο και την έγκριση, είτε από τον FDA, είτε από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό. Για την ώρα τα δύο εμβόλια για τα οποία έχουν γίνει ανακοινώσεις είναι πολύ κοντά.
Ο επιχειρησιακός σχεδιασμός του εμβολιασμού δεν είναι καθόλου απλή υπόθεση, καθώς αποτελεί ένα σύνθετο εγχείρημα που δεν έχει ξαναγίνει με αυτούς τους τρόπους και σε αυτούς τους χρόνους. “Τα εμβόλια είναι ευαίσθητα βιολογικά προϊόντα και χρειάζονται ειδική υλικοτεχνική προετοιμασία, ενώ υπάρχουν και πολλά logistics” εξήγησε ο υπουργός Υγείας και η πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών ενώ ο γ.γ Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, Μ. Θεμιστοκλέους, μίλησε για τη μεγάλη πολυπλοκότητα και τις αυξημένες τεχνικές δυσκολίες, που οφείλονται κυρίως στα διαφορετικά χαρακτηριστικά των εμβολίων κάθε εταιρείας. Υποστήριξε ότι “κάθε εμβόλιο έχει διαφορετικές προδιαγραφές αποθήκευσης και διανομής, καθώς και διαφορετικές τεχνικές προδιαγραφές για τη διενέργεια του εμβολιασμού”.
Προτεραιότητα στον εμβολιασμό θα έχουν οι υγειονομικοί στα νοσοκομεία, τα Κέντρα Υγείας και τις υγειονομικές δομές, καθώς και οι φιλοξενούμενοι με το προσωπικό στους οίκους ευγηρίας. Αυτοί θα εμβολιαστούν από τις Κινητές Ομάδες Υγείας (ΚΟΜΥ). Αλλη ομάδα με προτεραιότητα θα είναι οι πρόσφυγες και μετανάστες, ο εμβολιασμός των οποίων θα γίνει από το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό του ΕΟΔΥ στα 34 κέντρα φιλοξενίας, τα 6 κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης και στα 8 προαναχωρησιακά κέντρα
Κι ας μην ξεχνάμε ότι θα χρειαστεί να διανεμηθούν με ασφάλεια και ταχύτατα σε όλες τις περιοχές της χώρας, για να φτάσουν ακόμη και στα πιο απομακρυσμένα χωριά.
Εκτός από το Υπουργείο Υγείας, στο επιχειρησιακό σχέδιο για τον εμβολιασμό, συμμετέχει το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης και διάφοροι οργανισμοί υπό τον συντονισμό της Προεδρίας της Κυβέρνησης, μαζί με εξειδικευμένες εταιρείες διανομής φαρμάκων και διατήρησης της ψυκτικής αλυσίδας, οι οποίες σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας, έχουν δηλώσει ότι θα παρέχουν τις υπηρεσίες τους δωρεάν.
Η προμήθεια θα γίνει κεντρικά για όλα τα κράτη-μέλη από την Ευρωπαϊκή Ένωση και ο Βασίλης Κικίλιας δήλωσε πως όλα θα λάβουν τα εμβόλια την ίδια χρονική περίοδο, στην ίδια αναλογία δόσεων βάσει του πληθυσμού και στην ίδια τιμή, στην οποία η ΕΕ θα συμβάλλει, ώστε τα κράτη να το λάβουν σε χαμηλότερο τίμημα.
Τα εμβολιαστικά κέντρα, σύμφωνα με τον σχεδιασμό που παρουσιάστηκε, θα είναι 1.018 και σε αυτά θα μπορούν να εμβολιαστούν περισσότεροι από δύο εκατομμύρια άτομα τον πρώτο μήνα, με την προτεραιότητα που έχει οριστεί. “Τα εμβόλια θα φτάσουν στις κεντρικές αποθήκες των κρατών- εμείς έχουμε δύο τέτοιες κεντρικές αποθήκες” είπε, “από τις οποίες θα πάνε με ασφάλεια στα 1.018 εμβολιαστικά κέντρα”. Σε αυτά, προκειμένου να εμβολιαστεί ο μεγάλος αριθμός που χρειάζεται, (κάθε άτομο έχει υπολογιστεί ότι θα θέλει δέκα λεπτά) θα υπάρχουν δύο βάρδιες, πρωινή και απογευματινή, έξι μέρες την εβδομάδα.
Οι πολίτες θα μπορούν να κλείσουν ραντεβού με SMS, διαδικτυακά, ή τηλεφωνικά για τους μεγαλύτερους, στην πόλη τους, ή κοντά στην περιοχή που μένουν. Για αυτό το κομμάτι των ραντεβού υπεύθυνο θα είναι το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης που το έχει αναλάβει.
Προτεραιότητα στον εμβολιασμό θα έχουν οι υγειονομικοί στα νοσοκομεία, τα Κέντρα Υγείας και τις υγειονομικές δομές, καθώς και οι φιλοξενούμενοι με το προσωπικό στους οίκους ευγηρίας. Αυτοί θα εμβολιαστούν από τις Κινητές Ομάδες Υγείας (ΚΟΜΥ). Αλλη ομάδα με προτεραιότητα θα είναι οι πρόσφυγες και μετανάστες, ο εμβολιασμός των οποίων θα γίνει από το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό του ΕΟΔΥ στα 34 κέντρα φιλοξενίας, τα 6 κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης και στα 8 προαναχωρησιακά κέντρα. Ειδική μέριμνα σχεδιάζεται να ληφθεί και για τα 35 σωφρονιστικά καταστήματα σε όλη τη χώρα, όπου το υγειονομικό προσωπικό των μονάδων υγείας που είναι κοντά σε κάθε σωφρονιστικό κατάστημα, θα εμβολιάσει προσωπικό και κρατούμενους.
Η πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών, (η Επιτροπή αποτελείται από λοιμωξιολόγους, επιδημιολόγους και οικονομολόγους), Μαρία Θεοδωρίδου, παρουσιάζοντας τον σχεδιασμό, ανέφερε ότι η εντατική προσπάθεια επιστημόνων είχε ως αποτέλεσμα σε ένα μικρό χρονικό διάστημα σε σχέση με αυτό που απαιτούνταν παλαιότερα, να παρασκευάσει εμβόλια τα οποία, άλλα πιο μακριά κι άλλα πιο κοντά, βρίσκονται στην τελική φάση της έγκρισης για την εφαρμογή τους”.
“Νομίζω ότι από τη στιγμή που έχουμε αρχίσει να μιλάμε για μία λοίμωξη ότι μπορεί να προληφθεί με εμβόλιο, έχουμε νικήσει άλλο ένα λοιμώδες νόσημα του 21ου αιώνα” είπε. Εξήγησε ωστόσο ότι τα εμβόλια πρέπει να πληρούν τρεις βασικούς κανόνες: α) να είναι ανοσογόνα, δηλαδή να είναι ικανά να διεγείρουν τον οργανισμό για να παράγει αντισώματα, β) να είναι αποτελεσματικά, δηλαδή να μπορούν να προστατεύσουν το άτομο από την νόσο και, κυρίως, γ) να είναι ασφαλή.
Μέχρι σήμερα κάποια εμβόλια έχουν συμπληρώσει και τις τρεις αυτές προϋποθέσεις, αλλά κανένα δεν έχει πάρει ακόμα την επίσημη έγκριση για να κυκλοφορήσει, κάτι που αναμένεται το αμέσως επόμενο διάστημα.
Το εμβόλιο δεν θα είναι υποχρεωτικό
Πολλοί έχουν αρχίσει να ρωτάνε ήδη αν το εμβόλιο θα είναι υποχρεωτικό. Ο υπουργός Υγείας εξήγησε ότι θα είναι προαιρετικό, άλλωστε “αυτό λέει και το Σύνταγμά μας”. Ο στόχος του υπουργείου Υγείας όμως, είναι να πειστούν οι Ελληνες για την αναγκαιότητα του εμβολιασμού.
“Θα κάνω το εμβόλιο πρώτος, δίνοντας το καλό παράδειγμα. Πιστεύω ότι θα υπάρχει δυνατότητα να εμβολιάσουμε σε τέτοιο ποσοστό τους Έλληνες, τον πληθυσμό, έτσι ώστε να χτίσουμε σταδιακά και σιγά-σιγά την ανοσία την οποία θέλουμε και επιζητούμε. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων το καταλαβαίνει αυτό και πιστεύω ότι το ίδιο επιτυχώς θα προχωρήσουμε στον εμβολιασμό για την COVID”.
Όπως εξηγούν οι επιστήμονες, η ανάπτυξη των αντισωμάτων σε μεγάλο τμήμα του πληθυσμού που απαιτείται για να δημιουργηθεί η συλλογική ανοσία, θα πάρει αρκετό χρόνο, ο οποίος θα εξαρτηθεί από το ποσοστό των ατόμων που θα εμβολιαστούν, αλλά και από κάποιες ιδιότητες των εμβολίων που δεν είναι ακόμα γνωστές, όπως π.χ σχετικά με το αν εκτός από το να προφυλάσει, σταματάει και τη μετάδοση στο περιβάλλον. Πάντως, όπως ανέφερε και η κ. Θεοδωρίδου στην παρουσίαση, θα χρειαστεί να εμβολιαστεί ποσοστό άνω του 60% για δημιουργηθεί το τείχος ανοσίας που απαιτείται για όλες τις λοιμώξεις, προκειμένου να επιτευχθεί η μείωσή τους μέχρι εξαλείψεως.
Ο Βασίλης Κικίλιας αναφέρθηκε και στις προτάσεις των άλλων κομμάτων, πολλές από τις οποίες είτε έκανε, είτε θα κάνει δεκτές: “Είπαν πολύ σωστά και οι συνάδελφοι μου από τα κόμματα της Αντιπολίτευσης, ότι πρέπει να υπάρχει σωστή στρατηγική και στοχευμένη καμπάνια ενημέρωσης... Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι πρέπει να εξηγήσουμε με τρόπο καθαρό και πειστικό το πλεονέκτημα του να εμβολιαστούν και να προστατευθούν από τον κορονοϊό”.
Στο θέμα αυτό θεωρεί ότι πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση και η καθηγήτρια Επιδημιολογίας, Αθηνά Λινού, η οποία το τόνιζε μιλώντας στα ΜΜΕ από την περασμένη εβδομάδα: “Πρέπει να ξεκινήσουν μελέτες για να καταγράψουν τις απόψεις των Ελλήνων και να δούμε με ποιον τρόπο θα αλλάξουν άποψη αυτοί που επηρεάζονται από το αντιεμβολιαστικό κίνημα” είπε. Ζήτησε επίσης να καταγραφεί που βρίσκονται και ποια είναι τα χαρακτηριστικά τους, ώστε να ετοιμαστούν στοχευμένες καμπάνιες ευαισθητοποίησης. “Είναι πολύ σημαντικό είπε” μιλώντας στο ραδιόφωνο του Σκάι, “γιατί μπορεί να έχουμε το εμβόλιο, να έχουμε το δυναμικό των λειτουργών υγείας που θα το παράσχουν, και να έχουμε άρνηση, όπως είχαμε με την γρίπη, αλλά εδώ είναι σοβαρότερα τα πράγματα”.
Ο υπεύθυνος του τομέα Υγείας του ΣΥΡΙΖΑ, Ανδρέας Ξανθός, παρότι βρήκε λίγο πρόωρη και αρκετά επικοινωνιακή την παρουσίαση, μιλώντας στην Lifo ανέφερε ότι δεν διαφωνεί με το επιχειρησιακό σχέδιο που παρουσιάστηκε. Αλλωστε και η πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών, Μαρία Θεοδωρίδου, είναι επιλογή της προηγούμενης κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ, την οποία ο Βασίλης Κικίλιας και η κυβέρνηση Μητσοτάκη δεν άλλαξαν.
Ο υπουργός Υγείας είχε καλέσει τους εκπροσώπους των κομμάτων πριν ανακοινώσει τον σχεδιασμό, θετοντας τον υπόψιν τους και ζητώντας τις δικές τους παρατηρήσεις. “Μία από τις προτάσεις που κάναμε και ο υπουργός αποδέχθηκε, ήταν η συμμετοχή των κέντρων υγείας της πρωτοβάθμιας στον εμβολιασμό” αναφέρει ο Ανδρέας Ξανθός.
Τι λένε οι επιστήμονες
“Τεραστια νικη για την ανθρωποτητα” έχει χαρακτηρίσει την τόσο γρήγορη παραγωγή των εμβολίων που” παραδοσιακα επαιρναν δεκαετιες για να εφαρμοστουν” ο γιατρός και ερευνητής στις ΗΠΑ, Γιώργος Παυλάκης από τους εμπειρότερους ιολόγους. Ο καθηγητής Πολιτικής Υγείας στο London School of Economics (LSE), Ηλίας Μόσιαλος, που εκπροσωπεί τη χώρα σε διεθνείς οργανισμούς για θέματα διαχείρισης του Covid-19, έγραψε πρόσφατα στον προσωπικό του λογαριασμό ότι από την αρχή της πανδημίας είχε τονίσει ότι η επιστήμη θα νικήσει τον ιό και μάλιστα σύντομα.
“Ακούστηκαν διάφορα από πολλούς και μάλιστα ‘ειδικούς’. Ότι δεν θα έχουμε εμβόλια για πολλά χρόνια, ότι είναι αδύνατον να έχουμε εμβόλια για τον ιό γιατί δεν είχαμε ποτέ εμβόλια για άλλους κορωνοιος (πως να έχουμε, αφού δεν έγιναν ποτέ σοβαρές επενδύσεις για την ανάπτυξη εμβολίων για ιούς που έχουν ελάχιστη θνητότητα σε σύγκριση με το νέο ιό), ότι στην καλύτερη περίπτωση θα έχουμε κάποια νέα το 2021. Ήμουν αισιόδοξος γιατί ήξερα ότι είχαν γίνει τεράστιες επενδύσεις, γνωρίζαμε τη γενετική σύσταση του ιού ήδη από τον Ιανουάριο και είχαμε μια εντυπωσιακή συνεργασία πολλών κρατών και εταιρειών με χιλιάδες επιστήμονες παγκοσμίως”.
Ο καθηγητής Φαρμακολογίας, Αχιλλέας Γραβάνης, εκτιμά ότι ο εμβολιασμός στις ομάδες που έχουν προτεραιότητα θα ολοκληρωθεί στο τέλος του 2021 και άρα ο γενικός πληθυσμός θα εμβολιαστεί το 2022, οπότε και θα μπορούμε να μιλάμε για έξοδο από την πανδημία. Ως τότε, κι εκείνος όπως όλοι οι άλλοι, πολιτικοί και επιστημονες, αναφέρει ότι είναι προφανές πως η μάσκα, η τήρηση αποστάσεων και η προσωπική υγιεινή θα μας συντροφεύουν και το 2022.
