Μεγάλο μπέρδεμα δημιουργείται κάθε χρόνο με τις «Γαλάζιες Σημαίες». Συνήθως η Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης (ΕΕΠΦ) που χειρίζεται το διεθνές πρόγραμμα «Γαλάζια Σημαία» εκδίδει μια λίστα με παραλίες ενώ λίγο μετά έρχεται κάποιος άλλος φορέας, συνήθως το Πανελλήνιο Κέντρο Οικολογικών Ερευνών (ΠΑΚΟΕ), που τις αμφισβητεί.
Σύγχυση υπάρχει και σχετικά με το τι σημαίνει ότι μια παραλία παίρνει «Γαλάζια Σημαία» αλλά και γιατί οι παραλίες με «Γαλάζιες Σημαίες» είναι πάντα οι οργανωμένες δημοτικές και ξενοδοχειακές πλαζ και όχι οι παραλίες ελεύθερης πρόσβασης (χωρίς ξαπλώστρες κ.λπ.). Πολλοί επίσης πιστεύουν ότι η «Γαλάζια Σημαία» έχει να κάνει με την καθαρότητα των υδάτων, κάτι που δεν ισχύει – ή τουλάχιστον δεν έχει να κάνει μόνο με αυτό.
Προσπαθώντας να ξεκαθαρίσουμε λίγο το τοπίο μιλήσαμε με τον κ. Νίκο Πέτρου, πρόεδρο της ΕΕΠΦ ο οποίος τόνισε ότι: «Οι Γαλάζιες σημαίες δεν είναι πρόγραμμα για τα νερά, αλλά ένα πρόγραμμα προστασίας του περιβάλλοντος με δύο στόχους: τη συνετή αειφορική διαχείριση του παράκτιου χώρου, τόσο στη βραβευόμενη ακτή όσο και γύρω από αυτήν, και τη βελτίωση της περιβαλλοντικής συνείδησης επισκεπτών, προσωπικού και τοπικής κοινωνίας μέσα από την περιβαλλοντική εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση. Μια ακτή, ωστόσο, για να είναι υποψήφια για «Γαλάζια Σημαία» πρέπει να υποβάλει ιστορικό τουλάχιστον 20 δειγματοληψιών που επιβεβαιώνουν την εξαιρετική ποιότητα νερών σε βάθος χρόνου».
Συνολικά 33 είναι τα κριτήρια που πρέπει να πληρούνται (38 για τις μαρίνες και 51 κριτήρια για τα σκάφη) ώστε να μπορέσει μια παραλία να λάβει τη σημαία και τα οποία έχουν να κάνουν με την καθαριότητα, την οργάνωση, την πληροφόρηση, την ασφάλεια των λουόμενων και των επισκεπτών, την προστασία του φυσικού πλούτου της ακτής και του παράκτιου χώρου και την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση.
Μια ακτή, για να είναι υποψήφια για «Γαλάζια Σημαία» πρέπει να υποβάλει ιστορικό τουλάχιστον 20 δειγματοληψιών που επιβεβαιώνουν την εξαιρετική ποιότητα νερών σε βάθος χρόνου.
Να σημειώσουμε εδώ ότι η χώρα μας κατέκτησε για ακόμη μία χρονιά υψηλή θέση στο διεθνές πρόγραμμα «Γαλάζια Σημαία». Πιο συγκεκριμένα, ανάμεσα σε 47 χώρες κατέλαβε τη 2η θέση παγκοσμίως (1η ήταν και πάλι η Ισπανία), οπότε για φέτος στην Ελλάδα κυματίζουν γαλάζιες σημαίες σε 515 ακτές, 15 μαρίνες και τέσσερα σκάφη αειφόρου τουρισμού.
Και κάπου εδώ έρχεται η αμφισβήτηση. Πριν από λίγες μέρες, σε δημοσίευμα του iefimerida, ο πρόεδρος του ΠΑΚΟΕ, Χημικός – Γεωλόγος, κ. Παναγιώτης Χριστοδουλάκης δήλωσε ότι: «18 παραλίες από αυτές που πήραν το 2019 τη λεγόμενη "Γαλάζια Σημαία", σύμφωνα με τις δικές μας δειγματοληψίες, είναι ακατάλληλες για κολύμβηση. Είμαι βέβαιος, δυστυχώς, πως όταν θα έχουμε τα τελικά στοιχεία στα χέρια μας θα ανέβει σημαντικά ο αριθμός των ακατάλληλων παραλιών που πήραν "Γαλάζια Σημαία"». Σημειωτέων ότι το ΠΑΚΟΕ αναμένεται να δημοσιοποιήσει τα αποτελέσματα των φετινών αναλύσεων από τα νερά των ελληνικών ακτών την Τετάρτη 19 Ιουνίου.
Απαντώντας στο δημοσίευμα ο κ. Πέτρου δήλωσε ότι: «Το συγκεκριμένο κακόβουλο δημοσίευμα περιλαμβάνει πληροφορίες που είναι ανυπόστατες. Σταχυολογώντας μεταξύ των ανακριβειών που αναφέρονται, σας ενημερώνουμε ότι τόσο στις ευρωπαϊκές, όσο και σε άλλες χώρες που συμμετέχουν στο πρόγραμμα Γαλάζια Σημαία, συνολικά 50 παγκοσμίως, χρησιμοποιούνται για την αξιολόγηση της ποιότητας των νερών κολύμβησης τα στοιχεία που παρέχουν οι κεντρικοί φορείς που είναι θεσμικά επιφορτισμένοι με την παρακολούθησή τους.
Στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αυτή η παρακολούθηση γίνεται σύμφωνα με απαιτήσεις της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 2006/7/ΕΚ "σχετικά με τη διαχείριση της ποιότητας των υδάτων κολύμβησης", που αντικατέστησε την Οδηγία 76/160/ΕΟΚ, η οποία καθορίζει τους στόχους, τις παραμέτρους, τις διαχειριστικές μεθόδους και τις τεχνικές της σχετικής διαδικασίας. Στην Ελλάδα, η Οδηγία αυτή εναρμονίστηκε στην εθνική νομοθεσία με την ΚΥΑ υπ' αριθ. Η.Π. 8600/416/E103/23.2.2009 (ΦΕΚ Β΄ 356/2009). Υπεύθυνος φορέας είναι η Ειδική Γραμματεία Υδάτων (ΕΓΥ) του ΥΠΕΝ».
Σε τηλεφωνική συνομιλία που είχαμε με τον κ. Χριστοδουλάκη μας είπε ότι «η εταιρεία που εκδίδει τις "Γαλάζιες Σημαίες" ουσιαστικά "οικειοποιείται" τα στοιχεία από το κράτος χρησιμοποιώντας τα αποτελέσματα των αναλύσεων που κάνει η Ειδική Γραμματεία Υδάτων, του υπουργείου Περιβάλλοντος, τα οποία κοστίζουν πολλά λεφτά κάθε χρόνο στον Έλληνα φορολογούμενο. Να σημειωθεί επίσης ότι οι αναλύσεις των δειγματοληψιών γίνονται από ιδιωτικά εργαστήρια».
Σε τηλεφωνική συνομιλία που είχαμε με τον κ. Χριστοδουλάκη μας είπε ότι «η εταιρεία που εκδίδει τις "Γαλάζιες Σημαίες" ουσιαστικά "οικειοποιείται" τα στοιχεία από το κράτος χρησιμοποιώντας τα αποτελέσματα των αναλύσεων που κάνει η Ειδική Γραμματεία Υδάτων, του υπουργείου Περιβάλλοντος, τα οποία κοστίζουν πολλά λεφτά κάθε χρόνο στον Έλληνα φορολογούμενο, Να σημειωθεί επίσης ότι οι αναλύσεις των δειγματοληψιών γίνονται από ιδιωτικά εργαστήρια».
Η αλήθεια όμως είναι ότι τα εργαστήρια που κάνουν τις δειγματοληψίες ελέγχου είναι διαπιστευμένα από το Εθνικό Σύστημα Διαπίστευσης (ΕΣΥΔ) και έχουν σύμβαση με την Ειδική Γραμματεία Υδάτων (ΕΓΥ) και τις κατά τόπους Διευθύνσεις Υδάτων των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων.
«Οι δειγματοληψίες γίνονται ανά 30 ημέρες σε όλη τη διάρκεια της κολυμβητικής περιόδου, με έναρξη τον Μάιο. Η ΕΓΥ συγκεντρώνει τα αποτελέσματα των δειγματοληψιών, τα καταχωρεί στο "Μητρώο Ταυτοτήτων Ακτών Κολύμβησης", τα δημοσιεύει στον ιστότοπο www.bathingwaterprofiles.gr και υποβάλει ετήσια έκθεση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, όπως προβλέπει η ως άνω ΚΥΑ (άρθρο 14)» δηλώνει από την άλλη ο κ. Πέτρου και συνεχίζει:
«Η ΕΕΠΦ δεν πραγματοποιεί η ίδια δειγματοληψίες ή μετρήσεις για την ποιότητα των νερών κολύμβησης και δεν χρησιμοποιεί η ίδια τα στοιχεία για τα νερά. Τα στοιχεία αυτά χρησιμοποιούν οι διαχειριστές των ακτών για να υποστηρίξουν την υποψηφιότητά τους για βράβευση. Η ΕΕΠΦ τα αποδέχεται ως πλέον αξιόπιστα και αδιαμφισβήτητα, μια και προέρχονται από τον θεσμικά υπεύθυνο φορέα της χώρας, την ΕΓΥ, και τα διαβιβάζει στην Εθνική Επιτροπή Κρίσεων που αξιολογεί τις αιτήσεις και τις παραπέμπει, με τη σειρά της, στη Διεθνή Επιτροπή Κρίσεων που είναι και η μόνη αρμόδια να δώσει τις βραβεύσεις.
Σε ό,τι αφορά τη χρήση των στοιχείων της ΕΓΥ από τους διαχειριστές των ακτών, η πρόσβαση του κοινού στην πληροφορία, για κάθε χρήση, είναι βασικός πυλώνας της ευρωπαϊκής νομοθεσίας. Συγκεκριμένα, η Οδηγία 2006/7/ΕΚ προβλέπει σαφώς και λεπτομερώς τη συμμετοχή (άρθρο 11) και την ενημέρωση (άρθρο 12) του κοινού. Μάλιστα αναφέρει ρητά ότι τα κράτη-μέλη πρέπει να μεριμνούν ώστε οι πληροφορίες σχετικά με την ποιότητα των νερών κολύμβησης "να διαδίδονται ενεργά και να είναι αμέσως διαθέσιμες κατά τη διάρκεια της κολυμβητικής περιόδου [...] χρησιμοποιώντας όλα τα πρόσφορα μέσα και τεχνολογίες για την ενεργό και άμεση διάδοση των πληροφοριών, συμπεριλαμβανομένου του Διαδικτύου".
Οι διαχειριστές των ακτών υποχρεούνται από το πρόγραμμα να αναρτούν άμεσα, κάθε μήνα, τα στοιχεία από τις δειγματοληψίες στον ειδικό πίνακα ώστε να ενημερώνονται οι χρήστες της ακτής. Η απουσία επίκαιρων στοιχείων από τον πίνακα μπορεί να οδηγήσει σε αφαίρεση της "Γαλάζιας Σημαίας". Εδώ οφείλω να σημειώσω επίσης ότι μια νέα υποψήφια ακτή πρέπει να υποβάλει ιστορικό τουλάχιστον 20 δειγματοληψιών που επιβεβαιώνουν την εξαιρετική ποιότητα νερών σε βάθος χρόνου.
Σχετικά με την αμφισβήτηση των εθνικών στοιχείων της ΕΓΥ για την ποιότητα των νερών σε κάποιες παραλίες, το μόνο που μπορούμε να πούμε είναι ότι όσοι τα αμφισβητούν θα πρέπει αποδεδειγμένα να έχουν την τεχνική επάρκεια (διαπίστευση από το ΕΣΥΔ) και να ακολουθούν ακριβώς την ίδια διαδικασία (ίδιο σημείο δειγματοληψίας, ίδιο βάθος, επαναλαμβανόμενες δειγματοληψίες σε όλη τη διάρκεια της κολυμβητικής περιόδου, ίδια τεχνική λήψης δειγμάτων, ίδια τεχνική μικροβιολογικής ανάλυσης κ.λπ.) ώστε τα αποτελέσματα να είναι συγκρίσιμα.
Αντιλαμβάνεστε πως αν κάποιος κάνει 1-2 δειγματοληψίες σε βραχύ χρονικό διάστημα, ενδεχομένως μετά από μια εβδομάδα βροχών που έχουν μεταφέρει τεράστια φορτία ρύπων στη θάλασσα, με ένα μη αποστειρωμένο πλαστικό μπουκάλι κ.λπ., μπορεί να βγάλει τελείως διαφορετικά αποτελέσματα, που όμως δεν είναι συγκρίσιμα με εκείνα της ΕΓΥ, ούτε αξιόπιστα».
Ο κ. Χριστοδουλάκης από την άλλη όμως επιμένει για ακόμα έναν λόγο. Λέει ότι τα αποτελέσματα που χρησιμοποιούνται κάθε φορά για την έκδοση της «Γαλάζιας Σημαίας» για το τρέχον έτος αφορούν αποτελέσματα της προηγούμενης χρονιάς. «Το τραγικό είναι ότι τα αποτελέσματα είναι τα ίδια, τυποποιημένα κάθε χρόνο. Θα κάνουν μετρήσεις σε 1.500 παραλίες; Θα βγάλουν πεντακάθαρες τις 1.499, και ακατάλληλη την... εξής μία, στον Σκαραμαγκά, στην Ελευσίνα» συμπληρώνει σε δήλωσή του στο iefimerida.
«Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Οδηγία 2006/7/ΕΚ, για να χαρακτηριστεί μια ακτή ως προς το επίπεδο ποιότητας των νερών κολύμβησης πρέπει να υπάρχει ένα ιστορικό δειγματοληψιών τεσσάρων ετών. Πώς λοιπόν θα μπορούσε να χαρακτηριστεί η ποιότητα των υδάτων αγνοώντας μια ολόκληρη χρονιά; Επίσης, η βράβευση με τη «Γαλάζια Σημαία» αφορά πάντα την προηγούμενη χρονιά, για την οποία έχουμε επιβεβαιωμένα στοιχεία, κάτι που φαίνεται ότι δεν έχει εμπεδωθεί παρά τις συνεχείς μας εξηγήσεις σχετικά. Φυσικά και για τη βράβευση του 2018 χρησιμοποιούνται τα στοιχεία του 2017, αφού η βράβευση αφορά το 2017, αλλά και γίνεται πριν την κολυμβητική περίοδο του 2018. Παράλληλα όμως, η αίτηση του διαχειριστή εμπεριέχει τη δέσμευση πλήρους συμμόρφωσης με τα κριτήρια του προγράμματος και την τρέχουσα χρονιά» απαντά ο κ. Πέτρου και συνεχίζει:
«Ομοίως και οι βραβεύσεις του 2019 που ανακοινώθηκαν τον Μάιο, πριν από την έναρξη της κολυμβητικής περιόδου, αφορούν την αξιολόγηση των ακτών για την οργάνωση που είχαν το 2018. Πώς θα μπορούσαμε να βραβεύσουμε στην αρχή της κολυμβητικής περιόδου για την ποιότητα των νερών που δεν έχει ακόμη ελεγχθεί; Πώς θα μπορούσαμε να βραβεύσουμε τη μελλοντική τήρηση των κριτηρίων από τους διαχειριστές την οποία δεν γνωρίζουμε;
Η συμμόρφωση με τα κριτήρια ελέγχεται κατά τη διάρκεια της τρέχουσας περιόδου από τους επιθεωρητές της Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης (ΕΕΠΦ), αλλά και με απροειδοποίητους δειγματοληπτικούς ελέγχους από διεθνείς επιθεωρητές του Foundation for Environmental Education (FEE). Μια άλλη δικλείδα ασφαλείας είναι οι καταγγελίες από χρήστες των ακτών που εντοπίζουν προβλήματα, είτε στην ΕΕΠΦ είτε και απ' ευθείας στον Διεθνή Συντονιστή, το FEE. Σε περίπτωση καταγγελιών γίνονται πάντα συμπληρωματικοί έλεγχοι.
Αν εντοπιστούν προβλήματα, η "Γαλάζια Σημαία" μπορεί να αφαιρεθεί προσωρινά, μέχρι την αποκατάστασή τους, ή και οριστικά αν δεν βελτιωθεί η κατάσταση. Κάθε χρόνο αφαιρούνται σημαίες, γιατί βασικός στόχος της ΕΕΠΦ, όπως και του FEE διεθνώς, είναι, πάνω από όλα, η διατήρηση της ποιότητας των ακτών και της αξιοπιστίας του προγράμματος. Το 2018, για παράδειγμα, αφαιρέσαμε 46 σημαίες από ελληνικές ακτές» καταλήγει.
Ο κ. Χριστοδουλάκης πάντως δηλώνει ότι το εργαστήριο του ΠΑΚΟΕ είναι «πιστοποιημένο», όμως η οργάνωση δεν είναι διαπιστευμένη στο Εθνικό Συμβούλιο Διαπίστευσης (κάτι που αποτελεί προϋπόθεση για τη διενέργεια επίσημων μετρήσεων της ποιότητας των υδάτων).
Τελικά το ερώτημα παραμένει: Eίναι κατάλληλες ή ακατάλληλες οι παραλίες που έχουν λάβει «Γαλάζιες Σημαίες» και ποιες είναι οι μετρήσεις τις οποίες θα πρέπει να εμπιστεύονται οι πολίτες; Μήπως απλά δημιουργείται ένας ντόρος εκ του μη όντος; Απαντήσεις και συμπεράσματα δικά σας.
σχόλια