Όταν πρωτανοίξει κανείς τα νυσταγμένα του μάτια, και τύχει να ναι βράδυ και αντικρίσει τα κοιμισμένα περίχωρα του Τόκιο με τα γαλαζοπράσινα led φώτα των υψηλόκορμων κτιρίων υποφωτισμένα στην οικονομική κλίμακα, κάθετα βαλμένα στη λογική της Ιαπωνικής γραφής, σαν περίεργες επιτύμβιες στήλες στο σκοτάδι, νομίζει ότι έφτασε σε μία εξωγήινη βάση.
Ως και ο γιγαντιαίος τροχός του Λούνα Παρκ είναι φωτισμένος με πράσινα διακριτικά φωτάκια σε ένα κομψό, γραφιστικό σχέδιο, και λάμπει διακριτικά στο σκοτάδι διαγράφοντας μία γραμμική αλληλουχία.
Μπαίνοντας στην κυρίως πόλη οι πινακίδες νέον, τα έντονα φώτα και η κοσμοσυρροή οποιαδήποτε ώρα κι αν είναι, αρχίζουν να σου θυμίζουν ένα σκηνικό Blade Runner και συνδυασμένη με την απουσία λατινικού αλφαβήτου, μια ανησυχία με τη μορφή μικρού πανικού 'Χαμένου στην Μετάφραση' αρχίζει να σε περικυκλώνει.
Μόλις συνέλθεις λοιπόν από την jet-lag και αντισταθείς στην επιθυμία να περάσεις το υπόλοιπο της παραμονής σου στο 'δυτικότροπο' μπαρ του ξενοδοχείου, σαν τον Μπιλ Μάρρευ, στην ομότιτλη ταινία, το Τόκιο απλώνεται μπροστά σου να το εξερευνήσεις.
Πρέπει κατ' αρχάς να αποφασίσεις ότι όσο και να μείνεις δε θα δεις ούτε το μισό!
Το Τόκιο, η πρωτεύουσα της Ιαπωνίας, από το 1869, μία πόλη που μαζί με ολόκληρη την μητροπολιτική περιοχή που την απαρτίζει αριθμεί περί τα 36 εκατομμύρια κατοίκους και αυτό την καθιστά την πιο πυκνοκατοικημένη πόλη στον κόσμο, δεν κραυγάζει τον γιγαντισμό της.
Μπορεί να είναι η παιδική χαρά του σύγχρονου αρχιτέκτονα, και πολλούς από τους γιγάντιους και παράξενους ουρανοξύστες της να τους έχουν υπογράψει ο Φίλιπ Σταρκ, ο Κέβιν Ρος, ο Ιτο Τόγιο και άλλοι γκουρού του σύγχρονου ντιζάιν, μπορεί η Shibuya να είναι ένα από τα πιο πολυσύχναστα μέρη στον κόσμο, μπορεί όμως ταυτόχρονα να θεωρηθεί η πιο ήσυχη και καθαρή πόλη τέτοιου μεγέθους.
Κανένα κορνάρισμα, κανένας καυγάς στους δρόμους, σχεδόν μηδενική εγκληματικότητα, (εμφανής τουλάχιστον), πεντακάθαρα ταξί, με τα χαριτωμένα τους λευκά κεντητά καλύμματα, λεωφορεία και μετρό χωρίς ούτε ένα χαρτάκι και πάντα έγκαιρα δρομολόγια.
Να μη συζητήσουμε για τους απανταχού παρόντες καθαριστές κάθε είδους... Αυτούς για τα πεζοδρόμια, τις γωνίες, τις κουπαστές από τις κυλιόμενες, τα κενά ανάμεσα στις σκάλες και τους υπονόμους και 'ων ουκ έστι τέλος' , όλοι τους με άσπρα γάντια και κολλαριστές φόρμες ακόμα και αν δουλεύουν τσιμέντο σε μπετονιέρα.
Αντίθετα, ή μάλλον αντιστικτικά, ανακαλύπτει γρήγορα κανείς, ότι δεν υπάρχουν κάδοι για σκουπίδια στους δρόμους του Τόκιο. Ίσως σε μερικούς σταθμούς, κεντρικά σημεία, οπωσδήποτε με διαχωρισμό για χαρτιά, πλαστικό και εφημερίδες, και φυσικά πεντακάθαροι. Μπορεί όμως να διασχίσεις χιλιόμετρα, σταθμούς και στάσεις και να μη βρεις ούτε έναν κάδο να εναποθέσεις το χαρτάκι σου... Αν έχεις δε, και άδειο ποτηράκι καφέ, είσαι καταδικασμένος! Οι Ιάπωνες δεν τρώνε, δεν πίνουν στο δρόμο, δεν καπνίζουν παρά μόνο στα ειδικά κουβούκλια, και τα σκουπίδια τους τα βάζουν στην τσάντα τους. Είναι μέρος της συμπεριφοράς της 'όσο το δυνατόν ελάχιστης ενόχλησης' του διπλανού που διέπει όλη τους τη φιλοσοφία και στάση ζωής. Δεν σπρώχνονται, δεν πιέζουν τον άλλον, φορούν μάσκες και γάντια για να μην μεταδώσουν μικρόβια, και δεν μιλούν σε κινητά σε δημόσιο χώρο ή ΜΜΜ. Υπενθυμίσεις για αθόρυβο κινητό υπάρχουν σε κάθε λεωφορείο και μετρό, και έτσι όλοι με τη μούρη στα μηνύματα ή στα παιχνίδια του κινητού τους ή χωμένοι στης τελευταίας τεχνολογίας tablet τους καταλαμβάνουν τον λιγότερο δυνατό χώρο που μπορούν.
Τα παιχνίδια είναι το κυρίαρχο 'προϊόν' της σύγχρονης γιαπωνέζικης κουλτούρας.....
Παιχνίδια στα κινητά, στους υπολογιστές, στους δρόμους και τις φωτεινές πινακίδες, που 'τρέχουν', στις διαφημίσεις, αλλά και φυσικά ' αληθινά΄ μικρά λούτρινα παιχνιδάκια παντού! Στις τσάντες , στις ζώνες, στα κοκκαλάκια για τα μαλλιά, στα παπούτσια, στις άκρες των κινητών, σε οποιοδήποτε μέγεθος και σχήμα, η μανία των γιαπωνέζων –ειδικά των κοριτσιών' για τα μικρά κουκλάκια, διαχέεται παντού. Μέρος μιας υπερχειλισμένης κουλτούρας του 'cuteness', της κοριτσίστικης χαριτωμενιάς, που αντανακλάται παντού.... στην ομιλία, στην κίνηση, στην κοντή, καρώ, μαθητική φουστίτσα 'σύμβολο' των ερωτικών φαντασιώσεων του γιαπωνέζικου 'εφηβολαγνικού' μύθου, και πασίγνωστη στη Δύση από την φονική Gogo Yubari του ' Κill Bill' ....
Τα αληθινά κουκλάκια, τα ξύλινα netsuke, τα momiji, αυτά με την τρύπα από κάτω, που μπορείς να κρύψεις ευχές και μηνύματα, τα λευκά χάρτινα ή πάνινα teru-teru bozu, που τα κρεμούσαν οι αγρότες στα δέντρα για να σταματήσει η βροχή, και τώρα τα φτιάχνουν τα παιδιά, όταν πάνε εκδρομή, και τα κρεμάνε στην τσάντα τους σαν φυλαχτό, μοιάζουν να δραπέτευσαν από την παράδοση, αλλά στην ουσία κανείς δε θυμάται αν πρώτα διαδόθηκαν στη σύγχρονη κουλτούρα και μετά όλοι θυμήθηκαν την ιστορία τους ή το αντίθετο. Σε κάθε περίπτωση η νεολαία της Ιαπωνίας, δε μοιάζει να νοιάζεται για τίποτε άλλο εκτός από το 'καινούριο'. Μια χώρα που φαίνεται τόσο προσηλωμένη στις τελετουργίες, -βρέθηκα σε χορό γυναικών σε μεγάλο ξενοδοχείο που γιόρταζαν την Πρωτοχρονιά και χάθηκα σε μια θάλασσα από κιμονό και ξύλινα άβολα παραδοσιακά τσοκαράκια – ταυτόχρονα προχωράει με τόσο γρήγορα βήματα στο μέλλον, που ορίζει μόδα και για τον υπόλοιπο πλανήτη. Ο Γιαπωνέζος έχει ψυχολογία νησιώτη. Τον νοιάζει να ορίζει το σπιτικό του, έχει την αίσθηση της απομόνωσης και ξέρει να είναι αυτάρκης. Εκείνος παράγει και εξάγει, εκείνος ορίζει τα στοιχειά και τους ανέμους.
Ίσως ο Καζαντζάκης το είχε περιγράψει εδώ και χρόνια καλύτερα: 'Δε νοιάζεται ο Γιαπωνέζος για φοβερά, μεταφυσικά προβλήματα. ...Από πού έρχεται ο κόσμος και που πάει, του είναι αδιάφορο.... Περιορίζει τη ματιά του στο στενό, γιομάτο χώμα και θάλασσα, γιομάτο κόκκαλα και στάχτη των προγόνων, αλώνι της πατρίδας... ακούει την αλάθευτη φωνή της καρδιάς του- της ράτσας του- και κανονίζει την κάθε του πράξη. Η βεβαιότητα αυτή η σχεδόν σωματική, κάνει την ενέργεια του Γιαπωνέζου απλή, γοργή και σίγουρη.'
Από αυτή την καταγωγή και η βαθειά ριζωμένη αντοχή στις φυσικές καταστροφές και στο εύθραυστο του βίου, που έχει καθορίσει σε μεγάλο βαθμό, την υπομονή και την στωϊκότητα που αναγνωρίζουμε στην Ιαπωνική φυλή, αλλά και τη μανία ελέγχου σε όλα: στο χρόνο, στην ύλη, στη φύση, στα δέντρα, στους κήπους, στην αρχιτεκτονική.
Από την άλλη, ποιος λαός θα είχε επιβιώσει και αναρρώσει τόσο σύντομα από πληγές σαν την Φουκοσίμα; Ποιος θα είχε αντιμετωπίσει με αυτόν τον τρόπο, χωρίς παράπλευρες απώλειες και σπασμωδικές, αψυχολόγητες ενέργειες μια τέτοια καταστροφή; Αυτή η αξιοθαύμαστη αυτό -πειθαρχία, σε επιφανειακή ίσως , ψυχολογική ερμηνεία, θεωρείται υπεύθυνη και για την απομόνωση χιλιάδων νέων, της 'utaku' generation, στον δικό τους κόσμο..... Αυτόν των anime, των manga, των gashapon, αυτών των τεράστιων μηχανών που διαθέτουν πλαστικά και λούτρινα κουκλάκια, αλλά και όλο πιο συχνά τελευταία της pachiko-μανίας.
'Στην καρδιά ενός pachiko'
Αυτή η μηχανή, κάτι σαν ηλεκτρονικό παιχνίδι μεταξύ κουλοχέρη και φλίπερ όρθιου, που παίζεται μυστικοπαθώς και μετά μανίας, γιατί θεωρητικά είναι παράνομο, πίσω από μαγαζιά αχανή, που ο θόρυβος τους συναγωνίζεται εργοστάσιο υφαντουργίας, είναι η νέα μόδα των εγκλωβισμένων της συνοικίας Ακιχαμπάρα , της 'ηλεκτρικής πόλης' του Τόκιο.
Μιας συνοικίας που ξεκίνησε σαν μαύρη αγορά ηλεκτρονικών συσκευών μετά τον πόλεμο και έγινε η απόλυτη 'geek' παιχνιδούπολη, όλου του πλανήτη.
Εδώ είναι η 'παιδική χαρά' των 'utaku –' εκείνων που ο εαυτός τους είναι το σπίτι τους',-μεταφορικά ,των 'απομονωμένων', παραφράζοντας τη λέξη utaku, που σημαίνει 'στο σπίτι σου'.
Εδώ συχνάζουν nerd συλλέκτες για σπάνια κόμικ, μανιώδεις παίκτες panchko, αλλά εδώ βρίσκονται και τα μαγαζιά με τις μεταμφιέσεις. Ολόσωμες στολές από ήρωες κόμικ αλλά και στολές μαθητριούλας, περούκες, σιλικονούχα προσθετικά, ολόκληρα προσωπεία, ζωόμορφα, με τα χαρακτηριστικά μαύρα υγρά ματάκια, περιμένουν τους νεαρούς γιαπωνέζους που τα αγοράζουν για να ντυθούν και να βγουν την Παρασκευή το βράδυ στα πάρκα και να φωτογραφηθούν, να πιουν, να πάνε να τραγουδήσουν karaoke.....
Από τους πρώτους ήρωες του '60 τον Astro-boy και τον Ultraman, εκατομμύρια γιαπωνέζοι γαλουχήθηκαν με πρότυπα καρτούν και videogames. Και αυτή η γενιά utaku κάνει εξαγωγή, όπως τα αχανή μαγαζιά ηλεκτρονικών της Ακιχαμπάρα, αλλά και του Ικεμπουκούρο και της Σιντζου-κου σε όλον τον πλανήτη, και φυσικά είναι η top τουριστική ατραξιόν που τελευταία εγκαθιδρύθηκε στο περιβόητο μπλοκ ουρανοξυστών UDX, με το δικό της Tokyo Anime Center.
Ανάμεσα σε αυτές τις συνοικίες, αλλά και στο κομψό Omotesando και την πολυσύχναστη Shibuya, κάτω από το περιβόητο χάλκινο άγαλμα του σκύλου Hatshiko, παροιμιώδη τόπο ραντεβού, κυκλοφορούν και οι άλλες 'φυλές' του Τόκυο. Το περιοδικό Time-Out, στο τεύχος του για το Tokyo τις περιγράφει με σαφή σκίτσα, και 'οδηγίες' αναγνώρισης.
Οι 'Gothloli' : κυρίως κορίτσια από τα προάστια, teenagers αλλά και μεγαλύτερες, εμπνευσμένες από την κουλτούρα των goth, αλλά με μίξη 'Lolita' εξ ου και το όνομα τους. Φτιάχνουν οι ίδιες τα ρούχα τους, συνδυάζοντας ακριβά αξεσουάρ , πάντα μαύρα με δαντέλες και στέμματα, μαύρες δετές μπότες με και οπωσδήποτε μεγαλόσχημα αρκουδάκια που κρέμονται από μαύρες τσάντες γούνινες ή σατέν.
Οι 'Hime gal' : Χίμε στα Γιαπωνέζικα σημαίνει πριγκίπισσα. Μέσα στο κρύο, είναι ντυμένες με ροζ μεταξωτά και ξώφτερνα ψηλοτάκουνα με υφασμάτινα τριαντάφυλλα και μαλλιά ξασμένα και φουσκωμένα σαν τις Stepford wives, είναι μία μίξη Σταχτοπούτας στο χορό και καλεσμένης στο Ασκοτ.
Πιο συχνά συναντάς το λουκ 'Center Guy'. Eίναι κυρίως για αγόρια, ντυμένα μεταξύ μοτοσυκλετιστή και καουμπόυ, αλλά με αξεσουάρ μέταλ μπάντας.
Χαρακτηριστικό το χρωματιστό μακρύ μαλλί σε τούφες, ακανόνιστο και πεταχτό και το υπερμεγέθες γυαλί σε όλα τα χρώματα.
Η μεσήλικη εκδοχή του επικούρειου στυλ, μεταφράζεται σε Choi Waru Oyaji. Συχνάζει στις πιο mainstream συνοικίες της Ginza, των λόφων Roppongi με τα μοντέρνα μουσεία και της Aoyama. Μοιάζει με ιταλό μαφιόζο, λίγο αξύριστος, λίγο αλήτης, με ακριβό πούρο και άσπρο φουλάρι, πρότυπο του είναι ο χαρακτήρας manga, Leon.
Ανάμεσα σε αυτές τις φυλές, κυκλοφορούν εκατομμύρια 'μέσοι' αστοί, γιαπωνέζοι, πάντα καθαροί και καλοβαλμένοι, με αξιοθαύμαστα γυαλισμένα παπούτσια, νεαροί άντρες που κουβαλούν την τσάντα της καλής τους στην κυριακάτικη βόλτα –τόσους άντρες με γυναικεία Prada και απομίμηση Chanel, δεν είχα δει ποτέ μου- πάνε στο πάρκο τεχνολογίας Miraikan την Κυριακή τα παιδιά τους, να δουν τον Asimo, το ρομπότ τελευταίας τεχνολογίας, που κάθεται και σηκώνεται μόνο του, παίζει ποδόσφαιρο και απαντά, καμάρι της HONDA και ατραξιόν όλου του πλανήτη, μια απόλυτη πολεμική μηχανή, εξωραϊσμένη σε φίλο των παιδιών που χαιρετάει σαν την βασίλισσα και βγαίνει σαν σταρ από το προσωπικό του ασανσέρ.
'Αν θες χαραγμένο το όνομα σου στα προσωπικά σου ξυλάκια....'
Πίσω από τα τείχη, η 'παλιά' Ιαπωνία, των κήπων του Αυτοκράτορα, των κυπρίνων στις τεχνητές λίμνες, και της 'ανθισμένης κερασιάς' περιμένει τον τουρίστα που θα αψηφήσει τα τσουνάμι και τη ραδιενέργεια, και θα 'χαθεί στη μετάφραση' ενός κόσμου αχανούς και τρομακτικού στην πρώτη εντύπωση πλην ευγενικού και έντιμου, που θα σε κατακτήσει αργά και σταθερά. Η Ιαπωνία θα μπει στην καρδιά σου σαν την τελετή τσαγιού. Αν έχεις υπομονή, το πικρό τσάι θα γλυκάνει τα σωθικά σου, και ο επαναληπτικός ήχος από τα σίδερα μέσα στην τσαγέρα, θα εξευμενίσει τους δαίμονες.
σχόλια