Αναβιώνουν σήμερα τα έθιμα της Καθαράς Δευτέρας σε διάφορες περιοχές της χώρας με χαρακτηριστικά αυτά της Καρδίτσας, Χανίων και Ηρακλείου.
Σε όλα τα καραγκουνοχώρια της Καρδίτσας λαμβάνει χώρα το έθιμο της κλοπής της αρκούδας.
Πρόκειται για μια πραγματική ιστορία που διαδραματίστηκε στις αρχές του 1900, όταν κάτοικοι του Αγναντερού έκλεψαν μια εκπαιδευμένη αρκούδα με την οποία κάποιοι τσιγγάνοι έκαναν «ιατρικά θαύματα».
Σύμφωνα με την Βασιλική Κοζιού, ερευνήτρια Τοπικής Ιστορίας και Λαογραφίας-πρόεδρος του Κέντρου Ιστορικής και Λαογραφικής Έρευνας «Ο ΑΠΟΛΛΩΝ» Καρδίτσας, πλήθος κόσμου συρρέει στο Μεσδάνι ή Αγναντερό για να παρακολουθήσει το κλέψιμο της αρκούδας και τον καραγκούνικο γάμο.
Το πιο χαρακτηριστικό έθιμο όμως, του Αγναντερού, λαμβάνει χώρα την Αποκριά με τη μεταμφίεση των κουδουνάδων.
Πρόκειται για άντρες ντυμένους με προβιές και ζωσμένους με μεγάλα κουδούνια που χοροπηδούν για να κάνουν φασαρία. Είναι οργανωμένοι σε ομάδες, πηγαίνουν από σπίτι σε σπίτι για κεράσματα και πειράζουν τους διερχόμενους. Η άγρια εμφάνιση και η επιθετικότητα των μεταμφιεσμένων προκαλεί την εντύπωση και τον φόβο των μη μεταμφιεσμένων. Πρόκειται για ένα καθαρά Διονυσιακό έθιμο με καταβολές, οι οποίες χάνονται στα βάθη των αιώνων.
Αυτό το έθιμο στο Αγναντερό αναβιώνει με τρόπο παραδοσιακό, πρωτόγονο, αναλλοίωτο και ανεπηρέαστο από το μοντέρνο ξενόφερτο καρναβάλι με τα σύγχρονα κουστούμια και τις παρελάσεις των αρμάτων, όπως αναφέρεται από τη δημοτική αρχή του δήμου Μουζακίου, όπου ανήκει διοικητικά το δημοτικό διαμέρισμα.
Το έθιμο των «Αρκουδιάρηδων» στο Ηράκλειο
Στον ορεινό Ρούβα, στους νοτιοανατολικούς πρόποδες του Ψηλορείτη, η παρέλαση «Αρκουδιάρηδων» συγκεντρώνει πλήθος κόσμου.
«Οι αρκουδιάρηδες βγαίνουν στο δρόμους δημιουργώντας πανδαιμόνιο με τους ήχους των κουδουνιών και χορεύοντας στο δικό τους ξέφρενο ρυθμό.
Οι χορευτές είναι τραγόμορφοι κουδουνοφόροι, οι οποίοι είναι δεμένοι με σχοινιά μεταξύ τους και ο επικεφαλής της ομάδας προσπαθεί να τους οδηγήσει», ανέφερε στο Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων ο Κώστας Χατζημηνάς, υπεύθυνος Επικοινωνίας του Συλλόγου Βαρελοφρόνων Πολιτισμού και Ανάπτυξης Γέργερης.
Το διονυσιακό έθιμο της Καμήλας στα Χανιά
Το διονυσιακό έθιμο της Καμήλας που πρωτοεμφανίστηκε τον 19ο αιώνα, αναβιώνει κάθε χρόνο την Καθαρά Δευτέρα στο χωριό Κάινα του δήμου Αποκορώνου και στην περιοχή Στέρνες Ακρωτηρίου, του δήμου Χανίων.
Στην κατασκευή της καμήλας συμμετέχουν οι παλαιότεροι αλλά και νέοι σε ηλικία κάτοικοι για να μαθαίνουν από τους παλαιότερους τα μυστικά.
Η καμήλα κατασκευάζεται από μία ξύλινη σκάλα, δύο κοφίνια που αποτελούν τις δύο καμπούρες της καμήλας, με πλαστικό πανί που χρησιμοποιείται για τη συλλογή του ελαιοκάρπου και τον σκελετό του κεφαλιού ενός ιπποειδούς.
Στον ουρανίσκο του κεφαλιού τοποθετείται ένα καρούλι για να ανοιγοκλείνει το στόμα του με το τράβηγμα ενός σχοινιού. Στα μάτια τοποθετούνται συνήθως δύο μανταρίνια, ενώ στην καμήλα μπαίνουν έως και τρεις άνθρωποι. Ένας κρατάει το κεφάλι στερεωμένο σ’ ένα ξύλο και οι άλλοι δύο με τη βοήθεια των κοφινιών, σχηματίζουν τις καμπούρες της.
Η καμήλα ξεκινάει τη βόλτα της, σε κάθε σημείο του χωριού, για να καταλήξει στην κεντρική πλατεία. Πολλοί ντόπιοι ντύνονται με πρωτότυπες αυτοσχέδιες στολές ακολουθώντας την πορεία της. Οι μεταμφιεσμένοι έχουν κρεμασμένα επάνω τους κουδούνια προβάτων και προβιές ζώων. Το γλέντι συνεχίζεται μέχρι το βράδυ, με τη συνοδεία παραδοσιακών μουσικών κρητικών οργάνων ενώ το σκηνικό συμπληρώνουν οι παραδοσιακοί μεζέδες της Καθαράς Δευτέρας, ντόπιο κρασί και φυσικά άφθονη τσικουδιά.
Κόντρα για την μεγαλύτερη λαγάνα
Την Καθαρά Δευτέρα πολλοί φούρνοι στα Χανιά «ανταγωνίζονται» στην παρασκευή της μεγαλύτερης λαγάνας ενώ όπως και στην υπόλοιπη Ελλάδα, οι χαρταετοί υψώνονται στους ουρανούς με τον ανταγωνισμό να είναι έντονος.
Παλαιότερα, οι περισσότεροι αετοί ήταν ιδιοκατασκευές, με χαρτί, αλευρόκολλα, μικρά καλάμια, ζύγι και χάρτινη ουρά, ωστόσο σήμερα οι περισσότεροι επιλέγουν να αγοράσουν έτοιμους χαρταετούς που προμηθεύονται από καταστήματα και πλανόδιους πωλητές.
Όλοι οι δήμοι οργανώνουν εκδηλώσεις για τα Κούλουμα με μουσική και δωρεάν φαγητό για όλους.
Έχουν προηγηθεί οι καρναβαλικές εκδηλώσεις στη Σούδα για τον δήμο Χανίων , την Κίσσαμο, την Παλαιόχωρα και τον Αποκόρωνα. Ένα παλαιότερο έθιμο που φθίνει χρόνο με τον χρόνο είναι οι επισκέψεις των μασκαράδων σε σπίτια γνωστών και φίλων. Φορώντας συνήθως αυτοσχέδιες στολές νέοι κυρίως , πραγματοποιούσαν επισκέψεις σε σπίτια, ακόμα και σε άγνωστα. Απαράβατος κανόνας ότι ένας από την παρέα, δεν φορούσε μάσκα για να μπορούν οι οικοδεσπότες ν’ αναγνωρίσουν την παρέα.
Με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ
