Ομόνοια, downtown. «Ομφαλός» της Αθήνας, πέρασμα, χωνευτήρι της και ταυτόχρονα παραδοσιακός «χώρος εργασίας» για το αρχαιότερο των επαγγελμάτων, ή ακόμα ορθότερα των λειτουργημάτων καθώς συνιστά μια ανεκτίμητη κοινωνική υπηρεσία. Υπηρεσία που πολλοί – άνδρες κατά συντριπτικό κανόνα - περιοδικά αναζητούν, ελάχιστοι όμως εκτιμούν τις/τους «παρόχους» τους. Η Πολιτεία προτιμούσε ως τώρα να συντηρεί ένα καθεστώς αδιαφάνειας και ημιπαρανομίας στο κλάδο, αντιμετωπίζοντάς τον με εισπρακτικές λογικές όταν δεν τον δαιμονοποιεί.
Διαρκές κυνηγητό, συχνές συλλήψεις για «άγρα πελατών» ακόμα και μέσα σε καφέ ή εμπορικά καταστήματα, απανωτά αυτόφωρα, εξοντωτικά πρόστιμα αλλά και δαιδαλώδεις διαδικασίες για την έκδοση άδειας λειτουργίας «σπιτιών», με αποτέλεσμα η συντριπτική τους πλειοψηφία (πάνω από 600 μόνο στην πρωτεύουσα) να λειτουργούν «παράτυπα». Το καθεστώς αυτό ενισχύεται σημαντικά από την ουσιαστικά ανέφικτη εφαρμογή έκδοσης αδειών βάσει του νόμου 2734/1999 που αφορά τόσο τους sex workers όσο και το βοηθητικό προσωπικό. Τέτοιες όμως πολιτικές όχι μόνο δεν περιορίζουν αλλά αντίθετα πριμοδοτούν τη βία και την εκμετάλλευση, ευνοώντας κατά προέκταση την καταναγκαστική πορνεία και το τράφικιννγκ. Ευνοούν, επιπλέον, τα εγκλήματα μίσους, τον ρατσισμό και τη θυματοποίηση.
«Η βία είναι μια καθημερινότητα για πολλούς από αυτούς τους ανθρώπους, τόσο που την έχουν και οι ίδιοι ενστερνιστεί. Θεωρούν δηλαδή τις βρισιές, το "κράξιμο", την προσβολή της αξιοπρέπειάς τους, το ξύλο ακόμα σαν κάτι φυσιολογικό... Πολλά από τα άτομα που προσέρχονται στο Κέντρο Ημέρας μας, έχουν υποστεί στο σύνολό τους βία πολλαπλών μορφών.
Για όλα αυτά κι ακόμα περισσότερα sex workers κι αλληλέγγυοι της Red Umbrella – ονομασία της «διεθνούς» των εργαζομένων στο σεξ που δημιουργήθηκε το 2001 στη Βενετία - πραγματοποίησαν δράση δρόμου- διαμαρτυρία στον πεζόδρομο της Κοτοπούλη με αφορμή την Παγκόσμια Μέρα κατά της Βίας των Εργαζομένων στο Σεξ. Μια βία που μπορεί να είναι λεκτική ή σωματική, άμεση ή έμμεση, ωμή ή συγκαλυμμένη. Να προέρχεται από εκμεταλλευτές (προαγωγούς), πελάτες, κοινωνικό περιβάλλον ή την αστυνομία, μια βία την οποία βέβαια πριμοδοτούν οι συνθήκες παρανομίας και οι ηθικοί πανικοί που τις συνοδεύουν.
«Σταματήστε τη βία», «Όχι στη νομιμοποίηση της βίας – ναι στη νομιμοποίηση της εργασίας στο σεξ», «Η εργασία στο σεξ ταϊζει οικογένειες», «Ίσα δικαιώματα τώρα!», ήταν μερικά από τα συνθήματα της παρέμβασης για την οποία μιλήσαμε λίγο αργότερα πάνω από ένα ζεστό τσάι στο «καταφύγιο» της οργάνωσης στη Σατωβριάνδου με τη διευθύντρια της RU Athens Άννα Κουρουπού, την Κατερίνα, την Έμιλι (εργαζόμενες) και τη Μαρία, μια νεαρή εθελόντρια.
«Μια εμπλοκή με τέτοιο θέμα και τόσο ιδιαίτερο πληθυσμό, σίγουρα αναδεικνύει και δικά σου "κομμάτια" ταύτισης αν έχεις υπάρξει στην κατάσταση αυτή που είσαι πιθανόν ανέτοιμος να αντιμετωπίσεις. Είναι κιόλας ένα θέμα ταμπού, "ακραίο", εύκολα παρεξηγήσιμο. Δεν ήταν καθόλου εύκολο στην αρχή. Ήταν ένα στοίχημα να κερδίσουμε την εμπιστοσύνη των ωφελούμενων, ενώ δοκιμάστηκαν και οι δικές μας αντοχές. Όσοι όμως επιμείναμε νιώθουμε τρία χρόνια μετά δικαιωμένοι για τον "θόρυβο" που κάνουμε, την ορατότητα, την αίσθηση κοινότητας και τη διεκδικητικότητα που βοηθάμε να αποκτήσει αυτή η κοινωνική ομάδα», λέει η Άννα.
Στην πληροφόρηση, την ενδυνάμωση και τη συσπείρωση των εργαζομένων στο σεξ αποσκοπεί άλλωστε αυτή η πρωτοβουλία:
Στην τριετή πορεία της αθηναϊκής «Κόκκινης Ομπρέλας», ένα πρότζεκτ της Θετικής Φωνής, εκατοντάδες άτομα έχουν εξεταστεί για σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα (ΣΜΝ), πλήθος προφυλακτικά αλλά και σύριγγες για ασφαλή χρήση ψυχοτρόπων έχουν μοιραστεί, άπειρες ώρες σε συμβουλευτικές και σεμινάρια έχουν ξοδευτεί, πολλές και πολλοί έχουν ποικιλοτρόπως βοηθηθεί και μόνο από τη ζεστασιά που βρίσκουν εκεί. Σε αυτό όλο συμβάλλουν πρόθυμοι εθελοντές όπως η Μαρία, φοιτήτρια Ανθρωπολογίας: «Όταν έμαθα για τη RU προσφέρθηκα να βοηθήσω, όχι μόνο για τη γνώση και την εμπειρία αλλά και για να ξεπεράσω καταρχήν τις δικές μου προκαταλήψεις!», μου λέει, συμπληρώνοντας πως σε τέτοιες πρωτοβουλίες ωφελούμενοι είναι επίσης οι εθελοντές αλλά και η κοινωνία συνολικά.
«Η βία είναι μια καθημερινότητα για πολλούς από αυτούς τους ανθρώπους, τόσο που την έχουν και οι ίδιοι ενστερνιστεί», συνεχίζει η Άννα. «Θεωρούν δηλαδή τις βρισιές, το "κράξιμο", την προσβολή της αξιοπρέπειάς τους, το ξύλο ακόμα σαν κάτι φυσιολογικό... Πολλά από τα άτομα που προσέρχονται στο Κέντρο Ημέρας μας, έχουν υποστεί στο σύνολό τους βία πολλαπλών μορφών.
Συχνότερες η αφαίρεση προφυλακτικού εν αγνοία τους και η άρνηση πληρωμής για τις υπηρεσίες ή η εξόφληση με πλαστά χρήματα, χωρίς να λείπουν οι σωματικές κακοποιήσεις, ακόμα και οι βιασμοί είτε από πελάτες, κανονικούς ή δήθεν, είτε από συμμορίες. Μόνο όμως ένα στα δύο τολμά να απευθυνθεί σχετικά στις αρχές, αφενός επειδή είναι πεπεισμένα ότι η αστυνομία θα αδιαφορήσει – σύμφωνα άλλωστε με τις κοινωνικές προκαταλήψεις, «αξίζουν» ό,τι παθαίνουν –, αφετέρου επειδή φοβούνται αντίποινα», συνεχίζει. Αναμενόμενο, δυστυχώς - ποιος θα δώσει σημασία σε καταγγελία sex worker για προσβολή της γενετήσιας αξιοπρέπειας ή σεξουαλική παρενόχληση π.χ., όταν θεωρείται κάτι «αυτονόητο» στην περίπτωσή της/του;
Όσο αφορά την αστυνομική βία, αυτή έγκειται κυρίως στο διαρκές «κυνηγητό» («δε θυμάμαι πόσα αυτόφωρα έχουν πάει στο παρελθόν μόνο εμένα!» και στη διαπόμπευση: «Βγαίνουν καραούλι από τις 8 το πρωϊ μέχρι τις 2 το μεσημέρι και μετά πάλι από τις 6 το απόγευμα. Μπορούν να σε συλλάβουν αυθαίρετα σε οποιοδήποτε δημόσιο χώρο, στο ξενοδοχείο που μένεις π.χ. ή ακόμα κι αν απλώς έχει πάει για καφέ ή βρίσκεσαι μέσα σε εμπορικό κατάστημα!», παρεμβαίνει η Κατερίνα. «Αν μάλιστα έχει περάσει το αυτόφωρο, σου κάνουν αναφορά να παρουσιαστείς στο δικαστήριο ή σου στέλνουν την κλήση σπίτι σου όπου τη θυροκολλούν κιόλας. Φαντάσου τώρα να μένεις σε πολυκατοικία, να έχεις οικογένεια όπως συμβαίνει με κάποιες από μας και να βρίσκεις στην πόρτα σου ένα τέτοιο χαρτί σε δημόσια θέα... οι δε δικαστές δε δίνουν καμια σημασία στα δικά σου λεγόμενα, λαμβάνουν υπόψη μόνο τις μαρτυρίες των αστυνομικών, αν πουν ότι σε πιάσανε να "ψαρεύεις" πελάτες τρως πρόστιμο ακόμα κι αν εσύ εκείνη την ώρα διάβαζες εφημερίδα ή ψώνιζες καλσόν! Εκείνοι δείχνουν "έργο" και παίρνουν προαγωγές, εσύ ταλαιπωρείσαι και χρεώνεσαι μέχρι τα μπούνια», λέει.
Πόσο χρεώνονται; Τα πρόστιμα ξεκινούν από 100-250 Ευρώ που φτάνουν τα 400-800 με τα δικαστήρια. Μπορεί μάλιστα να είναι και 2-3 την ίδια μέρα ή δεκάδες σε ένα μήνα, φτάνοντας σε ιλιγγιώδη ύψη με τις προσαυξήσεις. Αφορούν δε πάντοτε γυναίκες ή τρανς εργαζόμενες που δουλεύουν στο δρόμο εφόσον «τα αγόρια που εκδίδονται πολύ σπάνια τα ενοχλούν, δεν είναι όπως με μας», θα πει η Έμιλι, μια νεαρή τρανς από τη Βουλγαρία. Συμβαίνει δηλαδή το παράδοξο η ανδρική πορνεία να είναι κοινωνικά πιο καταδικαστέα και «ταμπού» από τη γυναικεία αλλά να αντιμετωπίζεται από τις αρχές με πολύ μεγαλύτερη «ανοχή». Το καθεστώς ημιπαρανομίας και ανασφάλειας ισχύει ωστόσο και για τους άνδρες sex workers ενώ δε λείπουν ούτε εδώ τα περιστατικά βίας και εκμετάλλευσης, όσο για τις τρανς «παρότι πιο δομημένες συνήθως από τις γυναίκες, είναι και πιο ευάλωτες», λέει η Άννα.
Οι περισσότερο «ευπαθείς» ομάδες - και άρα πιο ευάλωτες στη βία, την εκμετάλλευση και τον κατατρεγμό - στην κοινότητα αυτή είναι βέβαια οι άπορες-οι, εξαρτημένες-οι από ουσίες καθώς επίσης όσες-οι στερούνται νομιμοποιητικά έγγραφα. «Λέμε για μας αλλά οι άνθρωποι αυτοί είναι στο τελευταίο σκαλοπάτι!», επιβεβαιώνει η Κατερίνα. «Αν μπορούσαμε να εργαζόμαστε νόμιμα, με την ασφάλεια, τα ένσημά μας και τα σχετικά, θα αλλάζανε πολλά για όλες και όλους μας».
«Το καθεστώς παρανομίας των ατόμων που εργάζονται στο σεξ και του βοηθητικού προσωπικού δημιουργείται και ενισχύεται σημαντικά από την ανέφικτη εφαρμογή έκδοσης αδειών βάσει του νόμου 2734/1999», συμπληρώνει η Άννα. Η πλήρης νομιμοποίηση της εργασίας στο σεξ με κανονική ασφάλιση, νομική προστασία κ.λπ. και η ένταξή της ως επιλογή στην ευρύτερη αγορά εργασίας «που θα λειτουργούσε ανασταλτικά τόσο στα φαινόμενα βίας κι εκμετάλλευσης όσο και στο τράφικιννγκ», η μετατροπή των υφιστάμενων τριετών επαγγελματικών αδειών σε αορίστου χρόνου, οι δωρεάν αλλά όχι υποχρεωτικές κάθε τόσο και μετά την έναρξη του επαγγέλματος ιατρικές εξετάσεις – που βέβαια δεν ισχύουν επίσης για τους πελάτες - είναι τα κύρια αιτήματα των Ελλήνων sex workers που, όπως πολλοί συνάδελφοί τους σε άλλες χώρες, αποφάσισαν να πάψουν πλέον να είναι «αόρατες-οι».
Ακούει η κοινωνία, η «εργοδοσία» δηλαδή, ακούει η Πολιτεία ή θα συνεχίσει να βλέπει φοβικά, υποκριτικά, εισπρακτικά και κατασταλτικά το ζήτημα; Κάτι πάντως ετοιμάζεται, μαθαίνω, και είθε να στέκει η πληροφορία. «Ο κοινωνικός αποκλεισμός και οι πολλαπλές διακρίσεις που υφίστανται καταστρατηγούν κάθε ανθρώπινο και εργασιακό δικαίωμα με συνέπεια την εξώθηση σε συνθήκες κοινωνικής επισφάλειας, φτώχειας, βίας και κινδύνου μόλυνσης από τον ιό HIV και άλλα ΣΜΝ...καλούμε όλες τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, τα αρμόδια υπουργεία, τη δικαιοσύνη και όλους τους κρατικούς φορείς να ταχθούν στο πλευρό μας ώστε να σταματήσει η ποινική δίωξη των εργαζόμενων στο σεξ, να προστατευτούν ισότιμα τα ανθρώπινα δικαιώματά τους, να καταργηθεί ο Ν.2734/1999 και να δώσουμε ένα τέλος στη βία, το στιγματισμό και την περιθωριοποίηση», καταλήγει το δελτίο τύπου της RU Athens για τη σημερινή μέρα. Προσυπογράφω.
σχόλια