Μεσημέρι Σαββάτου, στη Μάνδρα Αττικής, έντεκα ημέρες μετά την καταστροφή. Η κυρία Μαίρη, φορώντας κίτρινη νιτσεράδα παντελόνι και ιατρική μάσκα, με μαλλιά λασπωμένα, τρέχει πίσω μας: «Περιμένετε, παιδιά, λίγα μπισκότα για το δρόμο, ντροπή να μην έχω τίποτα να σας κεράσω», και χωρίς να περιμένει, απλώνει το χέρι της και βάζει το μπισκότο στο στόμα του Νασίμ, ταϊζοντάς τον. «Ευχαριστώ αγόρι μου, σας ευχαριστώ όλους σας για τη βοήθεια σήμερα». Ο Νασίμ, μασουλά το μπισκότο του και γελάει. Δεν καταλαβαίνει λέξη ελληνικά, δεν έχει προλάβει να μάθει, μιλά όμως απταίστως τη γλώσσα της γενναιοδωρίας και της φιλίας.
Όπως και οι υπόλοιποι δεκαπέντε πρόσφυγες που βρίσκονται μαζί του σήμερα στη Μάνδρα, είναι «ασυνόδευτο παιδί» που διαμένει εδώ και μήνες στο Safe Zone του camp στο Σχιστό. Πριν λίγες ημέρες, πληροφορήθηκε για τις πλημμύρες στη γειτονική Μάνδρα που στοίχισαν τη ζωή σε 20 συνανθρώπους μας. Και ρώτησε τους υπευθύνους του camp, αν υπήρχε τρόπος να βοηθήσει.
«Πώς θα ήθελες να βοηθήσεις, Νασίμ;»
«Δεν ξέρω. Σίγουρα θα χρειάζονται πράγματα, αλλά εμείς δεν έχουμε χρήματα να αγοράσουμε. Μπορούμε μήπως να πάμε εκεί να τους βοηθήσουμε;». Πήρε τρεις ημέρες εντατικής επικοινωνίας μεταξύ δύο οργανώσεων -της ελληνικής ΑΡΣΙΣ – Κοινωνική Οργάνωση Υποστήριξης Νέων και της ελβετικής Terre des hommes (Γη Των Ανθρώπων) που έχουν αρκετές φορές συνεργαστεί στο παρελθόν, και πήγαινε-έλα στα μαγαζιά μέχρι να συγκεντρωθούν όλα τα απαραίτητα, και να συντονιστεί η «επιχείρηση». Και τελικά, ένα βαν γεμάτο κουβέρτες και κάλτσες τακτοποιημένα σε κουτιά με ετικέτες, και ένα πούλμαν περίμενε τα δεκαπέντε παιδιά το μεσημέρι του Σαββάτου έξω από το Σχιστό για να τα πάει στη Μάνδρα, με τη συνοδεία της Μάρθας Ρούσσου, κοινωνικής λειτουργού της Άρσις στο στο Safe Zone του camp στο Σχιστό, του διερμηνέα τους, και μελών των δύο οργανώσεων που ήθελαν κι αυτοί να ενώσουν τις δυνάμεις τους.
Στην επόμενη αυλή, ο Φαρζάντ, 15 ετών, ανασύρει από τα συντρίμμια ενός υπογείου μια φουσκωτή κίτρινη βάρκα και τη δείχνει στα υπόλοιπα παιδιά: «Με μια βάρκα σαν αυτή, λίγο πιο μεγάλη φτάσαμε πέρυσι από την Τουρκία στη Λέσβο, παραλίγο να πνιγούμε».
Πρώτη στάση, το σπίτι της κυρίας Μαίρης. Τα νερά και οι λάσπες που είχαν εισβάλλει από το υπόγειο γκαράζ του σπιτιού, έχουν αχρηστεύσει σχεδόν όλα τα υπάρχοντα της οικογένειας. Από ηλεκτρικές συσκευές και χαλιά έως πορσελάνινα σερβίτσια, έπιπλα και βιβλία. Άπειρα βιβλία, καθότι η κυρία Μαίρη είναι δασκάλα και αγαπά πολύ το διάβασμα, όπως λέει. Τα παιδιά δεν χάνουν χρόνο, έχουν φορέσει τζάκετ των ανθρωπιστικών οργανώσεων, γαλότσες και εργατικά γάντια και βουτάνε μέχρι το γόνατο στη λάσπη για να καθαρίσουν το χώρο σύμφωνα με τις υποδείξεις της σπιτονοικοκυράς. Μια ώρα αργότερα, αυτό που πριν ήταν απλώς απερίγραπτο χάος, τώρα εμφανίζει σημάδια στοιχειώδους τάξης που πια η κυρία Μαίρη μπορεί να διαχειριστεί.
Επόμενη στάση, η αυλή του κυρίου Παναγιώτη. 85 ετών, ζει μόνος του, έχοντας ένα γιο πολιτικό μηχανικό εργαζόμενο στην Αγγλία. Ο γιος του κατέφτασε αμέσως να βοηθήσει να σωθεί το σπίτι, ωστόσο δεν τα κατάφερναν μόνοι τους. «Και μετά σου λέει, ξένοι είναι, μην τους εμπιστεύεσαι, μη τους βάζεις στο σπίτι σου. Xθες ήταν κάποια παιδιά από το Πακιστάν, σήμερα είστε εσείς, οι ντόπιοι ποιον να πρωτοβοηθήσουν, έχει γίνει τόσο κακό. Ο Δήμος καθαρίζει δρόμους αλλά δεν μπορεί να μπει στο σπίτι σου να σε βοηθήσει να βγάλεις τη λάσπη από την κουζίνα».
Με τον Νασίμ και την υπόλοιπη παρέα από το Σχιστό, χώνονται στο ισόγειο και πέφτουν με τα μούτρα στη δουλειά. Όσο διαρκεί η επιχείρηση, κάποιοι άνδρες ντυμένοι στα μαύρα, με φουλάρια κεντημένα με αρχαιολογικούς μαιάνδρους κάνουν την εμφάνισή τους στο στενό δρόμο. Πλησιάζουν με ύφος, ωστόσο σταματούν αποσβολωμένοι μπροστά από το αγέρωχο βλέμμα του κυρίου Παναγιώτη. «Να προσέξουν να μη σκονιστούν τα παλικάρια σας», μας λέει ένας από αυτούς με ειρωνεία, και απομακρύνονται.
Στην επόμενη αυλή, ο Φαρζάντ, 15 ετών, ανασύρει από τα συντρίμμια ενός υπογείου μια φουσκωτή κίτρινη βάρκα και τη δείχνει στα υπόλοιπα παιδιά: «Με μια βάρκα σαν αυτή, λίγο πιο μεγάλη φτάσαμε πέρυσι από την Τουρκία στη Λέσβο, παραλίγο να πνιγούμε». Το μοναχικό ταξίδι του είχε ξεκινήσει από την Καμπούλ, μήνες πριν. Η οικογένειά του καταταλαιπωρημένη από επιθέσεις των Ταλιμπάν, αποφάσισε ότι το φευγιό ήταν η μόνη ελπίδα επιβίωσης έστω για το νεαρότερο και πλέον εύρωστο μέλος της. Θα πήγαινε να βρει συγγενείς στη Γερμανία, ήταν ο αρχικός στόχος, προς το παρόν όμως, μένει επ' αόριστον στο καταυλισμό προσφύγων.
Είναι ένα από τα χιλιάδες ασυνόδευτα παιδιά, από νεογέννητα ως εφήβους, που βρέθηκαν στη χώρα μας από τα μέσα του '15, όταν αυξήθηκαν δραματικά οι αφίξεις προσφύγων στη χώρα μας. Τα περισσότερα από αυτά καταλήγουν να ταξιδεύουν μόνα τους, είτε γιατί έχασαν τους γονείς τους κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, είτε γιατί έφυγαν για να γλιτώσουν από τη βία ή τις εμπόλεμες συγκρούσεις στη χώρα τους, καθώς η οικογένεια δεν διέθετε τα ναύλα για όλα της τα μέλη. Μόνο το 2015 2,248 ασυνόδευτα καταγράφηκαν επισήμως στην Ελλάδα. Από αυτά 93 ήταν κορίτσια.
Μέχρι να καθαριστεί η επόμενη αυλή, πιάνω κουβέντα με την Μάρθα, την κοινωνική λειτουργό. «Σχεδόν όλα τα πρόσωπα των παιδιών, έχουν μια σκιά, σαν ένα αδιόρατο τραύμα», της λέω. «Η τραγωδία εδώ στη Μάνδρα, δεν τους επιβαρύνει κι άλλο;», τη ρωτάω. «Το αντίθετο, ήταν καταχαρούμενα που θα βοηθούσαν, που θα έβγαιναν από την ατέρμονη ρουτίνα του καταυλισμού και θα ένιωθαν χρήσιμα για τους γείτονες τους, τους Μανδριώτες. Είναι όλα στην εφηβεία τους, με ενέργεια που βράζει. Η όλη ταλαιπωρία που έχουν υποστεί, σχετικοποιείται βλέποντας ότι και αλλού υπάρχει δυστυχία, κι ότι οι ρόλοι μπορεί και να αντιστρέφονται, να μπαίνουν κι εκείνα στο ρόλο αυτού που προσφέρει αλληλεγγύη, βγαίνοντας έτσι από την ταυτότητα του θύματος που συχνά τους αποδίδεται».
Ο αρχηγός της αντιπροσωπείας της Terre des hommes στην Ελλάδα, Ματίας Γόλφεϊλ, συμφωνεί: «Βλέπουμε σ' αυτά τα παιδιά μόνο την κατάσταση του ευάλωτου, και τείνουμε να πιστεύουμε ότι όντας ευάλωτα είναι ανίκανα να κάνουν οτιδήποτε. Ωστόσο, όταν τους δίνεις τη δυνατότητα να κάνουν κάτι, όταν τα ενδυναμώνεις με οποιοδήποτε τρόπο, όπως κάναμε εδώ στη Μάνδρα επειδή μας το ζήτησαν, αποδεικνύουν ότι μπορούν να κάνουν πράγματα που δεν φανταζόμαστε...».
Η επόμενη αυλή παραδίδεται σε μισή ώρα. Ο Νασίμ είναι λασπωμένος μέχρι τα αφτιά, τα υπόλοιπα παιδιά γελάνε, χωρίς να αντιλαμβάνονται ότι όλα έχουν λάσπες παντού. Δεν έχουν κουραστεί; Μήπως να κάνουν ένα διάλειμμα; «Όχι», απαντούν ομόφωνα, «συνεχίζουμε».
* Όλα τα ονόματα των παιδιών σε αυτό το άρθρο έχουν αλλαχθεί.
** Για την Terre des hommes: Η Tdh είναι ο κορυφαίος ελβετικός φορέας παροχής βοήθειας για τα παιδιά. Ιδρύθηκε το 1960 με τη δέσμευση να βελτιώσει τη ζωή εκατομμυρίων από τα πλέον ευάλωτα παιδιά του κόσμου. Μέσω καινοτόμων προγραμμάτων προστασίας και υγείας, παρέχει βοήθεια σε πάνω από τρία εκατομμύρια παιδιά και τις οικογένειές τους σε σχεδόν σαράντα χώρες κάθε χρόνο. Στην Ελλάδα, η Tdh χρησιμοποιεί ψυχοκοινωνικές δραστηριότητες, συμβουλευτική, ασφαλές καταφύγιο και άτυπη εκπαίδευση για να παρέχει στα παιδιά των προσφύγων και στις οικογένειές τους την υποστήριξη και την προστασία που χρειάζονται.
*** Για την ΑΡΣΙΣ: Η ΑΡΣΙΣ είναι κοινωνική, μη κυβερνητική οργάνωση που δραστηριοποιείται από το 1992 για την υποστήριξη των παιδιών και των νέων και την προάσπιση των δικαιωμάτων τους. Λειτουργεί με κέντρα στην ηπειρωτική Ελλάδα και στα νησιά.
**** Για τα Safe Zones: Τα Safe Zones (Ασφαλείς Ζώνες) είναι δομές φιλοξενίας ασυνόδευτων ανηλίκων 14-18 ετών, οι οποίες λειτουργούν εντός των ανοιχτών δομών φιλοξενίας προσφύγων (camps). Αποτελούν εναλλακτικό μέτρο αντί της κράτησης για την αντιμετώπιση επειγουσών αναγκών ασφάλειας και προστασίας των ασυνόδευτων ανηλίκων. Τα Safe Zones λειτουργούν 24/7 και παρέχουν κοινωνικές, ψυχολογικές, εκπαιδευτικές, νομικές και άλλες υποστηρικτικές υπηρεσίες και προγράμματα για το βέλτιστο συμφέρον των ανηλίκων. Είναι μεταβατικές δομές φιλοξενίας πριν την ένταξη σε ξενώνες ανηλίκων ή σε άλλα προγράμματα στέγασης και υποστήριξης. Τα Safe Zones, υλοποιούνται από την ΑΡΣΙΣ και χρηματοδοτούνται από την European Commission - Civil Protection & Humanitarian Aid Operations - ECHO και τη UNICEF.
σχόλια