ΤΙ ΓΙΝΕΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ανακύκλωση στην Αθήνα και γενικότερα στην Αττική σήμερα; Πόση πρόοδος υπάρχει στη δημιουργία χώρων διάθεσης και επεξεργασίας, στη διαλογή και στον διαχωρισμό του οργανικού κλάσματος; Τα τελευταία 15 χρόνια η κατάσταση στην Αττική παραμένει στάσιμη σε επίπεδο υποδομών. Παρά τις επανειλημμένες εξαγγελίες, στην πράξη έχουν υλοποιηθεί μόνο συνεχείς επεκτάσεις του ΧΥΤΑ Φυλής και βελτιωτικές παρεμβάσεις στη διαχείριση του εργοστασίου μηχανικής ανακύκλωσης, που ωστόσο λειτουργεί πλέον καλύτερα.
Ιδιαίτερη αξία έχει η λειτουργία διακριτής μονάδας που υποδέχεται μια μικρή ποσότητα, σχεδόν 10.000 τόνους, βιοαποβλήτων τον χρόνο, από τον καφέ κάδο, την κεντρική λαχαναγορά και λαϊκές αγορές, και παράγει εξαιρετικής ποιότητας κομπόστ, που σύντομα θα είναι και πιστοποιημένο με βάση τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Νομίζω ότι η λειτουργία αυτής της μονάδας αποδεικνύει ότι η διαχείριση των βιοαποβλήτων είναι αναμφίβολα κομβικό στοιχείο της όποιας λύσης –η επιστημονική κοινότητα το φωνάζει χρόνια τώρα– και θεωρώ πολύ θετικό το ότι η Περιφέρεια και ο ΕΔΣΝΑ δρομολογούν μια σημαντική αύξηση της ξεχωριστής συλλογής και επεξεργασίας βιοαποβλήτων, με στόχο να οδηγούνται πάνω από 300.000 τόνοι ετησίως σε διακριτή συλλογή και επεξεργασία. Αν το σχέδιο υλοποιηθεί, θα έχουμε μια σημαντική ανακούφιση της Φυλής, μείωση του κόστους μεταφοράς και διάθεσης των απορριμμάτων, αλλά και παραγωγή υψηλής ποιότητας πιστοποιημένου εδαφοβελτιωτικού.
Ταυτόχρονα, είναι σε εξέλιξη μια σειρά διαγωνιστικών διαδικασιών για νέες μεγάλες μονάδες επεξεργασίας. Εδώ υπάρχει ένα βραχυκύκλωμα, καθώς αναπαράγονται διαρκώς οι ίδιες θέσεις και ιδέες για τις μονάδες επεξεργασίας, επομένως και τα ίδια ρίσκα. Ακόμα κι αν όλα πάνε καλά, οι νέες μονάδες θέλουν τουλάχιστον πέντε χρόνια για να υλοποιηθούν. Καλό είναι επομένως να μπουν στο τραπέζι και πιο ριζοσπαστικές ιδέες, όπως, για παράδειγμα, ένα ολοκληρωμένο πάρκο κυκλικής οικονομίας για την Αττική, το οποίο θα συνδυάζει το σύνολο των επεξεργασιών που συνεισφέρουν στην κυκλική οικονομία για συγκεκριμένα ρεύματα αποβλήτων και υλικών. Ή να δούμε την περίπτωση αποκεντρωμένων κέντρων επαναχρησιμοποίησης που θα εκτρέπουν χρήσιμα αντικείμενα και υλικά από την ταφή.
Νομίζω ότι η πανδημία επιδεινώνει την κατάσταση σε σχέση με το κόστος διαχείρισης απορριμμάτων. Ενώ είχε διαμορφωθεί (επί υπουργίας Φάμελλου) ένα σύγχρονο πλαίσιο τιμολογιακής πολιτικής που επιδοτεί όσους ανακυκλώνουν συστηματικά και ενώ προβλέπεται το τέλος κυκλικής οικονομίας, η δεινή οικονομική κατάσταση και η ύφεση κάνουν απαγορευτική την εφαρμογή τους.
— Ισχύει ότι ακριβαίνει το κόστος της διαχείρισης των απορριμμάτων και ότι πλέον «πριμοδοτείται» η ταφή τους και, αν ναι, τι συνεπάγεται αυτό; Οι δικές σας προτάσεις;
Το κόστος διαχείρισης στην Αττική είναι πρακτικά ανελαστικό και κινείται μεταξύ 85 και 90 εκατ. ευρώ τον χρόνο τα τελευταία τέσσερα-πέντε χρόνια. Το κόστος μένει λίγο-πολύ σταθερό, διότι ακόμα κάνουμε ό,τι και το 2015 ή και το 2010: θάβουμε τη μεγάλη πλειονότητα των απορριμμάτων και ανακυκλώνουμε λίγα. Η πρόσφατη συζήτηση για πριμοδότηση της ταφής θεωρώ ότι δεν τεκμηριώνεται από τα στοιχεία που γνωρίζω. Καταλαβαίνω ότι υπάρχουν μια σειρά αλλαγές στον τρόπο υπολογισμού των χρεώσεων και θα πρέπει να τις δούμε σε βάθος χρόνου, αλλά μια σημαντική αλλαγή του κόστους, προς τα πάνω ή προς τα κάτω, θα επέλθει μόνο ως αποτέλεσμα μιας σημαντικής αλλαγής στο μοντέλο διαχείρισης.
Νομίζω ότι η πανδημία επιδεινώνει την κατάσταση σε σχέση με το κόστος διαχείρισης απορριμμάτων. Ενώ είχε διαμορφωθεί (επί υπουργίας Φάμελλου) ένα σύγχρονο πλαίσιο τιμολογιακής πολιτικής που επιδοτεί όσους ανακυκλώνουν συστηματικά και ενώ προβλέπεται το τέλος κυκλικής οικονομίας, η δεινή οικονομική κατάσταση και η ύφεση κάνουν απαγορευτική την εφαρμογή τους. Θα πρέπει κάποιος να δει τι πραγματικά περιθώρια υπάρχουν με βάση το διαθέσιμο εισόδημα των πολιτών αλλά και τις δημοσιονομικές προοπτικές, πριν προχωρήσει σε μια σημαντική αλλά σταδιακή αύξηση της χρέωσης για την ταφή σε συνδυασμό με την υλοποίηση των έργων εκτροπής βιοαποβλήτων και ανακύκλωσης.
— Σε παλιότερη συνέντευξή μας χαρακτηρίζατε την κατάσταση στον ΧΥΤΑ Φυλής «ωρολογιακή βόμβα έτοιμη να εκραγεί». Ποια είναι τώρα η κατάσταση εκεί;
Δεν νομίζω ότι έχει αλλάξει κάτι. Γίνονται ηρωικές προσπάθειες για να εξυπηρετείται η Αττική από τον χώρο αυτόν, όμως οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις γίνονται ολοένα μεγαλύτερες. Μια νέα επέκταση βρίσκεται στα σκαριά, για να εξασφαλίσει κάποια χρόνια λειτουργίας ακόμα, αλλά η αλήθεια είναι ότι ο ΧΥΤΑ Φυλής θα κλείσει μόνο όταν και αν αλλάξει το συνολικό μοντέλο διαχείρισης. Το ελάχιστο που πρέπει να κάνει η πολιτεία είναι να εξασφαλίσει άμεσα εναλλακτικό χώρο, οτιδήποτε άλλο είναι απλώς αναποτελεσματικό.
— Ποιο είναι το οικολογικό αποτύπωμα της πανδημίας στην Ελλάδα και διεθνώς; Πόσο εύκολα π.χ. αποσυντίθενται πεταμένες μάσκες, γάντια και άλλα προϊόντα μιας χρήσης, που ήδη άρχισαν να ρυπαίνουν και τις θάλασσες;
Για την Ελλάδα δεν έχουμε ακόμη στοιχεία, νομίζω όμως ότι θα ακολουθούν τις διεθνείς τάσεις. Σε πολλές πόλεις η καραντίνα οδήγησε σε 20-25% μείωση των απορριμμάτων, είχαμε εντούτοις σημαντική αύξηση των υλικών συσκευασίας λόγω delivery, αυξημένη κατανάλωση συσκευασμένων τροφών, μεγαλύτερες ποσότητες φιαλών καθαριστικών και απολυμαντικών στα σκουπίδια κι ένα «τσουνάμι» από γάντια, μάσκες και προστατευτικό εξοπλισμό μιας χρήσης. Αξίζει να κρατήσουμε τρία στοιχεία: Πρώτον, σε παγκόσμια κλίμακα, με σχεδόν 3 δισ. ανθρώπους σε καραντίνα για 40-60 ημέρες, είχαμε μια μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα κατά 17% συγκριτικά με την αντίστοιχη περσινή περίοδο. Κάποιοι ίσως απορήσουν «μα τόσο λίγο;». Η αλήθεια είναι ότι το υπόλοιπο 83% οφείλεται στις αδιάκοπες ενεργειακές μας ανάγκες, στην αδιάκοπη λειτουργία της βιομηχανίας τροφίμων και μεταφορών αλλά και στην αυξημένη κατανάλωση ενέργειας εξαιτίας της ολοήμερης, λόγω καραντίνας, προσήλωσής μας σε κινητά και υπολογιστές.
Δεύτερον, χρειαζόμαστε μια τέτοιας τάξης μόνιμη μείωση έως το 2025, για να αποφύγουμε καταστροφικές συνέπειες λόγω κλιματικής αλλαγής – πλέον έχουμε ένα μέτρο τού τι χρειάζεται, αλλά και ένα μέτρο της αδυναμίας της σημερινής οικονομίας να το πετύχει! Η στροφή προς την κυκλική οικονομία είναι όρος για να πετύχουμε σημαντικές μειώσεις εκπομπών. Τρίτον και τελευταίο, η πανδημία αναζωπύρωσε τη συζήτηση για τον ρόλο των πλαστικών μιας χρήσης, ενώ γνωρίζουμε καλά ότι μεγάλες εταιρείες πλαστικών πιέζουν συστηματικά για ανατροπές στους νομοθετικούς περιορισμούς. Ας ελπίσουμε ότι η αναγκαία αυτή συζήτηση θα γίνει με πραγματικούς όρους και χωρίς οικονομικούς εκβιασμούς – όσο κι αν η πανδημία έδειξε ότι για υγειονομικούς λόγους, σε κάποιες περιπτώσεις, χρειαζόμαστε πλαστικά μιας χρήσης που δεν μπορούν να ανακυκλωθούν, τα περισσότερα θα καταλήξουν σε χωματερές, ανεξέλεγκτη καύση και ένα 20-25% σε ποτάμια και ωκεανούς. Ας μη γίνει ο κορωνοϊός αφορμή για να ξεχάσουμε ότι η μείωση των πλαστικών μιας χρήσης είναι μέτρο προστασίας με θετικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις διεθνώς.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO
σχόλια