Ελάχιστοι αναλυτές θα μπορούσαν να προβλέψουν ότι η ανεπίσημη (κατ’ άλλους ανίερη) συμμαχία μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών (αλλά και της ευρύτερης Δύσης) και Σαουδικής Αραβίας με άξονα την αντιμετώπιση του κοινού εχθρού (του Ιράν) θα δοκιμαζόταν με τόσο δραματικό τρόπο υπό την πίεση της διεθνούς κοινής γνώμης κατά την τρέχουσα χρονική περίοδο.
Δεν είχαν λείψει οι σοβαρότατες αιτίες για μια τέτοια κρίση τα προηγούμενα χρόνια, όταν λόγου χάρη η κυβέρνηση των ΗΠΑ είχε στηρίξει το 2011 τα κινήματα της Αραβικής Άνοιξης που η Σαουδική Αραβία θεωρούσε θανάσιμες απειλές ή το 2013 όταν η Σαουδική Αραβία στήριξε το στρατιωτικό πραξικόπημα στην Αίγυπτο που οι Ηνωμένες Πολιτείες ήθελαν να αποτρέψουν.
‘Η, ακόμα πιο πρόσφατα, το 2016 όταν ο υποκινούμενος από τη Σαουδική Αραβία πόλεμος στην Υεμένη σε μια από τις τραγικότερες ανθρωπιστικές καταστροφές της πρόσφατης ιστορίας.
Η κρίση δεν συνέβη εξαιτίας των χιλιάδων θανάτων, και μάλιστα πολλών μικρών παιδιών, στην Υεμένη αλλά εξαιτίας του μεμονωμένου θανάτου - υπό τρομακτικές συνθήκες έστω - ενός αντιφρονούντα δημοσιογράφου, του Τζαμάλ Κασόγκι.
Κυριολεκτικά μέσα σε μια νύχτα, ακόμα και ακραιφνείς υποστηρικτές της συμμαχίας στα λόμπι της Ουάσιγκτον, έκαναν μεταβολή και επιστρέφουν πίσω τις πλουσιοπάροχες χορηγίες που προέρχονται από την Σαουδική Αραβία.
Στο κείμενο που έγραψε για τους Τάιμς της Νέας Υόρκης, ο δημοσιογράφος Max Fisher, επιχειρεί να εξηγήσει την απρόβλεπτη υφή του σύγχρονου κόσμου και το ρόλο που εξακολουθούν να παίζουν στον τρόπο που εκλαμβάνεται η επικαιρότητα οι διαχρονικές πραγματικότητες της πολιτικής των συμμαχιών, της ψυχολογίας της ομάδας και των αντιλήψεων περί ηθικής…
Όπως επανειλημμένως έχουν καταδείξει οι ψυχολόγοι, οι άνθρωποι αντιδρούν με πολύ μεγαλύτερη συναισθηματική ένταση στον ένα θάνατο παρά στους πολλούς, ακόμα κι αν οι περιστάσεις είναι πανομοιότυπες.
Το κείμενο του Max Fisher
«…Οποιοδήποτε ρεπόρτερ έχει κληθεί να καλύψει μια ανθρωπιστική καταστροφή κατανοεί βαθύτερα μάλλον αυτό που είχε πει κάποτε ο Στάλιν: Ο θάνατος ενός ατόμου είναι μια τραγωδία ενώ ο θάνατος ενός εκατομμυρίου ατόμων είναι απλά στατιστική.
Γι’ αυτό η ειδησεογραφική κάλυψη ενός λιμού ή μιας πλημμύρας συχνά εστιάζει στην περίπτωση ενός μεμονωμένου θύματος. Γι’ αυτό επίσης η τραγική εικόνα του Αϊλάν Κουρντί, του τρίχρονου Σύρου, το άψυχο σώμα του οποίου ξεβράστηκε στις τουρκικές ακτές το 2015, προκάλεσε τέτοιου μεγέθους αντιδράσεις στρέφοντας την προσοχή της παγκόσμιας κοινής γνώμης στις τραγικές πτυχές της προσφυγικής κρίσης.
Δεν είναι εύκολο για το μυαλό να διαχειριστεί χιλιάδες θανάτους. Γίνονται μια αφηρημένη εξίσωση γεωπολιτικής, οικονομικών σχέσεων, συγκρουσιακών δυναμικών, στατιστικής.
Ένας μεμονωμένος θάνατος όμως γίνεται αντιληπτός με όρους με τους οποίους όλοι μπορούν να ταυτιστούν, όπως στην περίπτωση ενός χαροκαμένου πατέρα φερ’ ειπείν ή μιας απελπισμένης χήρας. ‘Η ενός δολοφονημένου δημοσιογράφου όπως ο Κασόγκι.
Όπως επανειλημμένως έχουν καταδείξει οι ψυχολόγοι, οι άνθρωποι αντιδρούν με πολύ μεγαλύτερη συναισθηματική ένταση στον ένα θάνατο παρά στους πολλούς, ακόμα κι αν οι περιστάσεις είναι πανομοιότυπες. Μοιάζει με διαστροφή, αλλά όσο πιο πολλά τα θύματα τόσο λιγότερη η συμπόνια.
Το φαινόμενο έχει και όνομα: Κατάρρευση συμπόνιας. Δεν είναι ότι αδιαφορούμε για ένα εκατομμύριο θανάτους, σημειώνουν οι ψυχολόγο, αλλά μάλλον φοβόμαστε ότι θα μας πνίξει η συναισθηματική φόρτιση και κατεβάζουμε τον διακόπτη σε μια κίνηση προληπτικής αυτοάμυνας.
Για πολλά χρόνια, οι Σαουδάραβες ηγέτες έχουν ασυνείδητα εκμεταλλευτεί αυτό το φαινόμενο. Πώς μπορεί κάποιος (Δυτικός) να διαχειριστεί τα χιλιάδες θύματα της χολέρας η οποία προκλήθηκε από τα μέτρα που επέβαλαν στην Υεμένη – ειδικά όταν αρωγός σ’ αυτές τις απάνθρωπες κυρώσεις ήταν οι Ηνωμένες Πολιτείες;
Ή πώς μπορεί να συμμεριστεί τη θέση των πολιτών του Μπαχρέιν όταν το 2011, τα τανκς της Σαουδικής Αραβίας εισέβαλαν στη χώρα για να καταστείλουν μια δημοκρατική εξέγερση; Η κατανόηση τέτοιων γεγονότων σε διανοητικό επίπεδο είναι δύσκολη. Η κατανόησή τους σε συναισθηματικό επίπεδο μπορεί και να είναι αδύνατη.
Η δολοφονία του Κασόγκι είναι διαφορετική περίπτωση. Εδώ πρόκειται για έναν μορφωμένο, κοσμογυρισμένο δημοσιογράφο με τακτική στήλη άποψης στην Ουάσιγκτον Ποστ.
Ό,τι και να λέει η επίσημη ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας για τις συνθήκες θανάτου του, το αφήγημα έχει αναπόφευκτα επικεντρωθεί στη σύγκρουση δύο προσωπικοτήτων. Του κριτικού δημοσιογράφου και του ιδιοσυγκρασιακού μονάρχη, του πρίγκηπα Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν δηλαδή, ο οποίος ξόδεψε ιλιγγιώδη ποσά για να παρουσιαστεί διεθνώς ως το νέο πρόσωπο της Σαουδικής Αραβίας.
Με βάση αυτό το σενάριο μπορεί να εξηγηθεί γιατί μια μεμονωμένη πράξη όπως η δολοφονία του Κασόγκι έχει προκαλέσει πολύ πιο έντονη διεθνή κατακραυγή από εκατοντάδες άλλες πράξεις καταπίεσης και καταστολής εκ μέρους ενός υποδειγματικά αυταρχικού καθεστώτος εδώ και χρόνια…»
σχόλια